بنداری فتح بن علی

بُنداری، فتح بن علی ( ـ پس از ۶۲۴ق)
مورخ ایرانی تبار عرب. به احتمال فراوان بیشتر عمر خود را در سوریه و عراق گذراند و در خدمت حاکم ایوبی دمشق، مُعَظَّم عیسی ( ـ۶۲۴ق)، بود و تألیف اصلی خود زُبدة النصره و نُخبةالعُصره را، که تاریخ سلاجقۀ بزرگ و خلاصۀ نصرة الفترة عمادالدین محمود اصفهانی است، به نام او نوشته است (۶۲۳ق). اثر مهم دیگر بنداری، ترجمۀ عربی شاهنامۀ فردوسی و ادامۀ تاریخ بغداد، تصنیف خطیب بغدادی، است (۶۲۴ق). همچنین، قسمتی از البرق الشامی، نوشتۀ عمادالدین اصفهانی را تلخیص کرده که باقی مانده است.

[ویکی نور] «قوام الدین فتح بن علی بن محمد بنداری اصفهانی»، مورّخ ایرانی قرن هفتم و مترجم شاهنامه فردوسی به عربی می باشد.
وی در مولد خود اصفهان تربیت یافت. در سال 620ق به شام سفری کرد و در دمشق به خدمت پادشاه عیسی بن ملک عادل ابی بکر بن ایوب رسید و به امر او «شاهنامه» فردوسی را به عربی درآورد که به «الشاهنامه» معروف است. وی همچنین کتاب «تاریخ سلاجقه» انوشروان بن خالد، وزیر محمود بن محمد بن ملکشاه را که عمادالدین اصفهانی به عربی درآورده بود، خلاصه کرد.
بُنداری آثار خود را به عربی می نوشته و شهرت اصلی او به سبب تلخیص و تهذیب کتاب «زُبدَة النُصرَه و نُخبَة العُصره»، در تاریخ سلجوقیان، تألیف عمادالدین اصفهانی است که پس از زدودن کتاب از برخی آرایش های ادبی، آن را در به شرف الدین عیسی بن العادل ایوبی، الملک المعظَّم، هدیه کرد. به گفته خودش، وی تاریخ صلاح الدین ایوبی به نام «البرق الشامی» تألیف عمادالدین اصفهانی را تلخیص کرده و بر تاریخ بغدادخطیب بغدادی نیز ذیلی نگاشته است. وی شاهنامه فردوسی را به عربی برگردانید و به الملک المعظّم تقدیم کرد. از زندگی او، که ظاهراً در شام و عراق گذشته است، اطلاع دیگری در دست نیست. تاریخ وفات وی نیز نامعلوم است.
با آن که وی کتاب نسبتاً مشهوری درباره سلجوقیان تدارک دیده و شاهنامه را به عربی برگردانده است، باز زندگی نامه اش مورد توجه نویسندگان کهن قرار نگرفته و آگاهی هایی که از احوال او باقی مانده و در کتابها پراکنده است، بیشتر همان یافته هایی است که عزام در مقدمه «الشاهنامه» آورده است.
1- هوتسما و کاهن، «مقاله بنداری در دانشنامه جهان اسلام»؛
2- دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج12، ص577، آذرتاش آذرنوش؛