انقوزه

آنقوزه (گیاه). به فارسی: آنغوزه - آنفوزه - انفوزه- اشتلغاز - آنقوزه
به عربی: صمغ الانجدان
به فرانسه: Asa foetida
به انگلیسی: Stingingassa “Asafetida”
به لاتین: Ferula assafoetida
نام های دیگر: انگدان- آنغوزه هراتی ـ انگژد ـ انگژه ـ انگشت کنده ـ اشترغاز- حلتیت ـ صمغ الانجدان ـ حلتیت منتن ـ مدفوع شیطان ـ حلتیت طیب ـ کوله پر ـ کَما
آنفوزه یا آنغوزه گیاهی است علفی چند ساله، ریشه ی آن کمی ضخیم و گوشتی، برگهای آن بسیار بریده و غباری ، ساقه آن مجوف و گوشتی و بلندی آن تا ۲ متر می باشد. گلهای آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در انتهای ساقه ظاهر می شود.آنفوزه در چند سال اولیه سن خود ساقه ی قابل رویتی ندارد و برگهای آن گسترده روی زمین است که در مراتع به نام « کماه » و « انگزاکماه» چوپانان می شناسند و مورد توجه و علاقه ی گوسفندان است. دام را چاق می کند ولی گوشت گوسفند کمی بدبو می شود . میوۀ آنفوزه دارای دو تخم به رنگ قهوه ایی تیره و سیاه ، بیضی کمی پهن و بسیار بدبو می باشد. از ریشۀ این گیاه یا قسمت پایین ساقه و یقه ی گیاه با تیغ زدن یا قطع در ناحیه یقه دراواخر بهار، شیرۀ بسیار متعفنی در طول تابستان خارج می شود که درمجاورت هوا به تدریج سفت می شود که همان  آنغوزه  است. آنفوزه در اراضی بائر و خشک و آهکی مناطق گرم آسیا می روید. بومی استپهای ایران و افغانستان است . در ایران در مناطق مختلف خراسان ، بلوچستان و نواحی مختلف جنوب ایران ، مانند کرمان ، دشت مرغاب ، آباده ، نائین و آن نواحی می روید. گونه های دیگری از گیاه Ferula نیز در ایران می رویند که از آنها نیز آنغوزه گرفته می شود و به صورت گونه های مستقل یا واریته هایی از یک گونه شناخته شده اند از جمله F.foetida  Regel. ، F.alliacea  Boiss. ، F.Kuma و F.Kurdica  Pol.
گونۀ F.foetida در دامغان، بلوچستان، خراسان، شاهرود، میامی و سبزوار شناسایی شده و جزء دسته ای است که آنغوزۀ منتن معروف خراسان را می دهد.
این گونه را در منطقه شهر دیباج و اطراف آن (چهارده کلاته و دهستان رودبار) به نام محلی «اشتلغاز» یا «اشترغاز» می شناسند و طرفداران زیادی در تهیه غذاهای سنتی دارد. بوته این گونه در مقایسه با سایر گونه ها، ارتفاع کمتری داشته و از بو و اسانس بیشتری برخوردار است.
گونۀ F.alliacea که در خراسان و کرمان شناسایی شده است.
گونۀ F.Kurdica در کوههای ساوجبلاغ و همدان و در آذربایجان غربی زیاد است صمغ آن به اندازۀ یک باقلاست و بوی Baume  de  peru می دهد یعنی بوی تند لیمو دارد این گیاه با نام محلی « بی وزا» نامیده می شود.
گونۀ F.Kuma  که در مراتع سرشیو ،سقز کردستان ، ارتفاعات اورامانات ، کوههای بی بَرسَن و پوکیده ، کردستان و همچنین در کهکیلویه و لرستان فراوان است و علوفه پربهایی است و برای چاق کردن اسب و گاو علوفۀ خوبی است . نام محلی آن « کَما» و « ویه» می باشد.
از نظر شکل گیاه گونه های بالا خیلی شبیه می باشند ولی بلندی های آنها مختلف است و بعلاوه در بعضی گونه ها رنگ گل سفید و رنگ میوۀ آن وقتی که برسد مایل به سفید ، گرد و پهن شبیه سکّه است و خوشبو می باشد. این نوع اخیر که بی وزا گفته می شود در کتب طب سنتی انجدان طیب یا انجدان سفید نامبرده می شود.