مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی پژوهشگاهی است وابسته به دانشگاه تهران. از تأسیس این پژوهشگاه بیش از نیم قرن می گذرد.
این مؤسسه در سال ۱۳۳۷ با مدیریت احسان نراقی و به پیشنهاد وی و تحت نظارت غلامحسین صدیقی آغاز بکار نمود. پیشنهاد تأسیس مؤسسه با الهام از مؤسسه مطالعات ملی جمعیت شناسی پاریس ارائه و با حمایت یحیی مهدوی و علی اکبر سیاسی، مواجه شد. احسان نراقی «تربیت کادری از جوانان مملکت و تجهیز آنان به مبانی علمی و تئوری و آشنا کردن شان به روش های تحقیق» را مهم ترین انگیزه خود برای ایجاد این مؤسسه عنوان می کند.
مؤسسه ابتدا به عنوان زیرمجموعه دانشکده ادبیات، در باغ نگارستان فتحعلیشاه واقع در میدان بهارستان، آغاز به کار نمود و سپس در سال ۱۳۵۱ با مؤسسه تحقیقات تعاون (که پیشتر در سال ۱۳۴۶ تأسیس شده بود) ادغام و موجب تشکیل دانشکده آموزش عالی علوم اجتماعی گردید. با اینحال اهداف پژوهشی مؤسسه، همچنان در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی انجام شد. با توجه به سوابق احسان نراقی و ارتباط وی با یونسکو، مؤسسه موفق گردید در همان ابتدا، کمک قابل ملاحظه ای را از یونسکو دریافت نموده و به پیشرفت مؤسسه سرعت داده شد.
مؤسسه دارای کتابخانه ای با بیش از ۲۵۰۰۰ جلد کتاب و دوره های نایاب نشریاتی همچون دوره روزنامه ایران (۱۳۰۵ تا ۱۳۱۹) و نشریه نسوان وطنخواه (۱۳۰۲ تا ۱۳۰۵) بود. کتاب های نفیس مؤسسه، بعدها به کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی واگذار شد.
این مؤسسه در سال ۱۳۳۷ با مدیریت احسان نراقی و به پیشنهاد وی و تحت نظارت غلامحسین صدیقی آغاز بکار نمود. پیشنهاد تأسیس مؤسسه با الهام از مؤسسه مطالعات ملی جمعیت شناسی پاریس ارائه و با حمایت یحیی مهدوی و علی اکبر سیاسی، مواجه شد. احسان نراقی «تربیت کادری از جوانان مملکت و تجهیز آنان به مبانی علمی و تئوری و آشنا کردن شان به روش های تحقیق» را مهم ترین انگیزه خود برای ایجاد این مؤسسه عنوان می کند.
مؤسسه ابتدا به عنوان زیرمجموعه دانشکده ادبیات، در باغ نگارستان فتحعلیشاه واقع در میدان بهارستان، آغاز به کار نمود و سپس در سال ۱۳۵۱ با مؤسسه تحقیقات تعاون (که پیشتر در سال ۱۳۴۶ تأسیس شده بود) ادغام و موجب تشکیل دانشکده آموزش عالی علوم اجتماعی گردید. با اینحال اهداف پژوهشی مؤسسه، همچنان در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی انجام شد. با توجه به سوابق احسان نراقی و ارتباط وی با یونسکو، مؤسسه موفق گردید در همان ابتدا، کمک قابل ملاحظه ای را از یونسکو دریافت نموده و به پیشرفت مؤسسه سرعت داده شد.
مؤسسه دارای کتابخانه ای با بیش از ۲۵۰۰۰ جلد کتاب و دوره های نایاب نشریاتی همچون دوره روزنامه ایران (۱۳۰۵ تا ۱۳۱۹) و نشریه نسوان وطنخواه (۱۳۰۲ تا ۱۳۰۵) بود. کتاب های نفیس مؤسسه، بعدها به کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی واگذار شد.