اختلال استرسی پس از آسیب روانی. اختلال استرسی پس از آسیب روانی یا اختلال تنش زای پس از رویداد (به انگلیسی: Posttraumatic stress disorder) (به صورت مخفف: PTSD)، نشانگان یا سندرمی است که پس از مشاهده، تجربهٔ مستقیم یا شنیدن یک عامل استرس زا و آسیب زای شدید روی می دهد که می تواند به مرگ واقعی یا تهدید به مرگ یا وقوع یک سانحهٔ جدی منجر شود.
ناآرامی و بی قراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران.
گوشه گیری و مشکلات در روابط بین فردی، به سختی انس گرفتن با دیگران.
احساس گناه و شرم زدگی، بی احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می گیرد.
واپسروی های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیه کودکان، شب ادراری، مکیدن شست و…)
رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش زا شوکه می شود)
اختلال خواب، کابوس و خواب های ترسناک (رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص).
اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را یادآوری می کند.
تکرار خاطره های آسیب زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و… در ذهن.
تمایل به بازی های تکراری پیرامون حادثه ای که تجربه کردند (درمورد کودکان).
اختلال در کار روزانه، مشکلات در تمرکز و آموزش.
بیمار نسبت به این تجربه ها احساس ترس و درماندگی می کند، اغلب رفتارهای آشفته و حاکی از بی قراری بروز می دهد و مدام تلاش می کند از یادآوری رویداد و سانحه اجتناب کند. حوادثی همچون سوءاستفاده جنسی، تصادف، سوانح طبیعی مانند زلزله، جنگ و… به طور کلی افرادی که چنین رویدادهایی را تجربه می کنند حتی در مورد کودکان، بیشتر از این که ما بتوانیم تجربهٔ آن ها را تصور کنیم و احساسات آن ها را درک کنیم از آن واقعه رنج می برند. همین امر وجه تمایز استرس پس از سانحه با سایر حوادث زندگی است (استرس بیش از حد طبیعی به حادثه).
اگرچه اغلب مردم (۵۰ تا ۹۰٪) یک رویداد بسیار تنش زا را تا پایان عمر به یاد دارند، فقط ۸٪ آن ها به ا.پ.ض مبتلا می شوند. این بیماری در دوران بعد از جنگ بسیار شایع است (مانند جنگ ویتنام، عراق، ایران، بوسنی هرزگوین و افغانستان). به عنوان مثال، نتایج یک پیش بینی علمی در آمریکا نشان می دهد که از میان سربازان جنگ های اخیر آمریکا، حدود ۱۰٪ در سال ۲۰۲۵ همچنان با این بیماری دست و پنجه نرم خواهند کرد.
همچنین بر اثر اتفاقات مهم زندگی مانند فوت یک عزیز یا طلاق و جدایی و ضربه های عاطفی احتمال ابتلاء به این بیماری زیاد است. به نظر می رسد زمینه ژنتیکی و دوران کودکی در ایجاد این بیماری مؤثر هستند.
ناآرامی و بی قراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران.
گوشه گیری و مشکلات در روابط بین فردی، به سختی انس گرفتن با دیگران.
احساس گناه و شرم زدگی، بی احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می گیرد.
واپسروی های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیه کودکان، شب ادراری، مکیدن شست و…)
رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش زا شوکه می شود)
اختلال خواب، کابوس و خواب های ترسناک (رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص).
اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را یادآوری می کند.
تکرار خاطره های آسیب زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و… در ذهن.
تمایل به بازی های تکراری پیرامون حادثه ای که تجربه کردند (درمورد کودکان).
اختلال در کار روزانه، مشکلات در تمرکز و آموزش.
بیمار نسبت به این تجربه ها احساس ترس و درماندگی می کند، اغلب رفتارهای آشفته و حاکی از بی قراری بروز می دهد و مدام تلاش می کند از یادآوری رویداد و سانحه اجتناب کند. حوادثی همچون سوءاستفاده جنسی، تصادف، سوانح طبیعی مانند زلزله، جنگ و… به طور کلی افرادی که چنین رویدادهایی را تجربه می کنند حتی در مورد کودکان، بیشتر از این که ما بتوانیم تجربهٔ آن ها را تصور کنیم و احساسات آن ها را درک کنیم از آن واقعه رنج می برند. همین امر وجه تمایز استرس پس از سانحه با سایر حوادث زندگی است (استرس بیش از حد طبیعی به حادثه).
اگرچه اغلب مردم (۵۰ تا ۹۰٪) یک رویداد بسیار تنش زا را تا پایان عمر به یاد دارند، فقط ۸٪ آن ها به ا.پ.ض مبتلا می شوند. این بیماری در دوران بعد از جنگ بسیار شایع است (مانند جنگ ویتنام، عراق، ایران، بوسنی هرزگوین و افغانستان). به عنوان مثال، نتایج یک پیش بینی علمی در آمریکا نشان می دهد که از میان سربازان جنگ های اخیر آمریکا، حدود ۱۰٪ در سال ۲۰۲۵ همچنان با این بیماری دست و پنجه نرم خواهند کرد.
همچنین بر اثر اتفاقات مهم زندگی مانند فوت یک عزیز یا طلاق و جدایی و ضربه های عاطفی احتمال ابتلاء به این بیماری زیاد است. به نظر می رسد زمینه ژنتیکی و دوران کودکی در ایجاد این بیماری مؤثر هستند.