پاتریارک یا پاطریارخ یا پطریارخ یا پاتریارش (به عربی: بطریق و یا بطریرخ) واژه ای یونانی به معنای شیوخ و آباء و نامی است که در تورات به نخستین رؤسای خانواده ها می دادند.
در عهد عتیق به پیشوایانی هم چون ابراهیم، اسحاق و یعقوب و دوازده فرزند وی این لقب اطلاق می شد. امّا بعد از ویرانی معبد و اسارت یهودیان، این شیوه ریاست از بین رفت .
در جهان مسیحیت و تا قرن چهارم این لقب به اسقفان بارز کلیسا اطلاق می شد. پس از مجمع نیقیه، تصمیم گرفته شد که برای هر مجموعه کلیسائی (Diocese) یک رئیس انتخاب شود که بر این شخص عنوان پاتریارک اطلاق شد. برخی از این افراد چند مجموعه کلیسائی (Diocese) زیر نظر آن ها اداره می شد. به عنوان مثال کلیساهای مصر و لیبی زیر نظر اسقف اسکندریه اداره می شدند .
به تدریج با گسترش کلیساها اختلافات موجب جدایی کلیساهای شرق و غرب شد. در نهایت در شورای کالسدون (سال ۴۵۱) تصمیم به تأسیس پنج پاتریارک نشین روم، قسطنطنیه، اسکندریه، اورشلیم و انطاکیه گرفته شد که تنها به اسقفان این شهرها این لقب اعطا می شد.
در عهد عتیق به پیشوایانی هم چون ابراهیم، اسحاق و یعقوب و دوازده فرزند وی این لقب اطلاق می شد. امّا بعد از ویرانی معبد و اسارت یهودیان، این شیوه ریاست از بین رفت .
در جهان مسیحیت و تا قرن چهارم این لقب به اسقفان بارز کلیسا اطلاق می شد. پس از مجمع نیقیه، تصمیم گرفته شد که برای هر مجموعه کلیسائی (Diocese) یک رئیس انتخاب شود که بر این شخص عنوان پاتریارک اطلاق شد. برخی از این افراد چند مجموعه کلیسائی (Diocese) زیر نظر آن ها اداره می شد. به عنوان مثال کلیساهای مصر و لیبی زیر نظر اسقف اسکندریه اداره می شدند .
به تدریج با گسترش کلیساها اختلافات موجب جدایی کلیساهای شرق و غرب شد. در نهایت در شورای کالسدون (سال ۴۵۱) تصمیم به تأسیس پنج پاتریارک نشین روم، قسطنطنیه، اسکندریه، اورشلیم و انطاکیه گرفته شد که تنها به اسقفان این شهرها این لقب اعطا می شد.
wiki: پاتریارک