غلامرضاخان ارکوازی(حدود ۱۲۵۵–۱۱۸۴ هجری قمری؛ برابر با ۱۸۳۹–۱۷۷۰ میلادی) شاعر و عارف کرد ایلامی است. او به خاطر سرودن مناجات نامه و اشعار دیگر در بین مردم کردستان ایران شهرت دارد. شعر باوه یال او که در رثای فرزند جوانش سروده است در زمینهٔ مرثیه از آثار معروف اوست. غلامرضاخان به دلیل درگیری با والی منطقه پشتکوه به زندان افتاد. پس از رهایی از زندان، به غربت می گریزد و پس از مدتی در کرند از توابع کرمانشاه سکنا می گزیند. مطابق آنچه روایت می کنند، در کرند وفات می کند اما دوست دارانش جنازهٔ او را به عتبات عالیات عراق و به احتمال قوی به نجف منتقل می کنند.
دیوان غلامرضاخان ارکوازی
بر پایهٔ روایت کهنسالان و معتمدان و عموم هم طایفه ای های شاعر، موسوم به «میه سم»، غلامرضاخان ارکوازی فرزند حسن بگ، حسن بگ فرزند میثم، میثم فرزند میرزابیگ، میرزابیگ فرزند احمدقلی و او فرزند «بیاخ» است. از سوی دیگر به سمت زمان حال، غلامرضاخان دو پسر به نام های محمدرضا و احمدخان داشته است. احمدخان در جوانی در گذشته است. محمدرضا، فرزند دیگر، او پدر صوفی و سلیمان بگ است و این دو اجداد خانواده های صالحی، ،پیمان، داورپناه و صوفی در استان ایلام هستند.
زادگاه شاعر، سَرچَفته جزء منطقه ای است از روستای بان ویزه است که امروزه در گوشه ای از آن روستایی به همین نام وجود دارد. بان ویزه جزء بخش چوار از توابع شهرستان ایلام است. فاصلهٔ روستای مذکور تا شهر ایلام، ۳۰ کیلومتر است و در طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۱۱ دقیقه، و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه واقع است.
سال تولد او به درستی مشخص نیست؛ ولی طبق حکمی از حسن خان والی که امروزه نیز موجود است؛ غلامرضا خان بین سال های ۱۱۸۹ و ۱۱۸۴ هجری قمری در منطقهٔ سَرچَفته چشم به جهان گشوده است. غلامرضاخان در محیطی عشایری در خانواده ای نسبتاً مرفه در مقایسه با دیگر افراد ایل، پرورش یافته است. پدرش حسن بگ، ملا و اهل خط و کتاب بوده است. احتمالاً شاعر، آموزش های اولیه را نزد پدر و دیگر ملاهای زادگاه خود آموخته است. با توجه به اشعار غلامرضاخان می بایستی در مکاتب و مدارسی در سطوح بالاتر، تحصیلات خود را تکمیل کرده باشد. غلامرضا خان با دختری که احتمالاً دخترعموی او بوده، ازدواج کرده است که حاصل آن، حداقل دو فرزندِ پسر به نام های محمدرضا و احمدخان بوده است. از ازدواج ها و فرزندان احتمالی دیگر او خبری در دست نیست. غلامرضاخان با توجه به دانش و اطلاعاتی که داشته به ریاست ایل خود مشغول بوده است. سران و کدخدایان آن عصر، به واسطهٔ این که بخشی از چرخهٔ قدرت به حساب می آمدند با حاکمان در ارتباط بوده اند و این امر، زمینهٔ آشنایی او را با دربار والیان پشتکوه، و زندگی اشرافی آن زمان فراهم می کرده است.
دیوان غلامرضاخان ارکوازی
بر پایهٔ روایت کهنسالان و معتمدان و عموم هم طایفه ای های شاعر، موسوم به «میه سم»، غلامرضاخان ارکوازی فرزند حسن بگ، حسن بگ فرزند میثم، میثم فرزند میرزابیگ، میرزابیگ فرزند احمدقلی و او فرزند «بیاخ» است. از سوی دیگر به سمت زمان حال، غلامرضاخان دو پسر به نام های محمدرضا و احمدخان داشته است. احمدخان در جوانی در گذشته است. محمدرضا، فرزند دیگر، او پدر صوفی و سلیمان بگ است و این دو اجداد خانواده های صالحی، ،پیمان، داورپناه و صوفی در استان ایلام هستند.
زادگاه شاعر، سَرچَفته جزء منطقه ای است از روستای بان ویزه است که امروزه در گوشه ای از آن روستایی به همین نام وجود دارد. بان ویزه جزء بخش چوار از توابع شهرستان ایلام است. فاصلهٔ روستای مذکور تا شهر ایلام، ۳۰ کیلومتر است و در طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۱۱ دقیقه، و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه واقع است.
سال تولد او به درستی مشخص نیست؛ ولی طبق حکمی از حسن خان والی که امروزه نیز موجود است؛ غلامرضا خان بین سال های ۱۱۸۹ و ۱۱۸۴ هجری قمری در منطقهٔ سَرچَفته چشم به جهان گشوده است. غلامرضاخان در محیطی عشایری در خانواده ای نسبتاً مرفه در مقایسه با دیگر افراد ایل، پرورش یافته است. پدرش حسن بگ، ملا و اهل خط و کتاب بوده است. احتمالاً شاعر، آموزش های اولیه را نزد پدر و دیگر ملاهای زادگاه خود آموخته است. با توجه به اشعار غلامرضاخان می بایستی در مکاتب و مدارسی در سطوح بالاتر، تحصیلات خود را تکمیل کرده باشد. غلامرضا خان با دختری که احتمالاً دخترعموی او بوده، ازدواج کرده است که حاصل آن، حداقل دو فرزندِ پسر به نام های محمدرضا و احمدخان بوده است. از ازدواج ها و فرزندان احتمالی دیگر او خبری در دست نیست. غلامرضاخان با توجه به دانش و اطلاعاتی که داشته به ریاست ایل خود مشغول بوده است. سران و کدخدایان آن عصر، به واسطهٔ این که بخشی از چرخهٔ قدرت به حساب می آمدند با حاکمان در ارتباط بوده اند و این امر، زمینهٔ آشنایی او را با دربار والیان پشتکوه، و زندگی اشرافی آن زمان فراهم می کرده است.
wiki: غلامرضاخان ارکوازی