قربانی کردن انسان در فرهنگ آزتک. قربانی کردن انسان، یکی از جنبه های تاریخی فرهنگ آزتک ها بود، هرچند که محدوده و میزان انجام این عمل، توسط دانشمندان مورد بحث قرار دارد. اسپانیاییهایی که برای نخستین بار به اقوام آزتک برخورد کرده بودند، در نوشته های خود به صراحت اظهار کرده اند که قربانی کردن انسان به طور گسترده ای در مزوآمریکا متداول و مرسوم بوده است. به عنوان مثال، اظهارات برنال دیاز در فتح اسپانیای جدید، مشتمل بر شرحیات و گفته های چند شاهد عینی است که از مراسم اعطای قربانی انسانی، جان سالم به در برده اند و در عوض به چشم خود این وقایع را دیده اند. افزون بر این، تعدادی شرح با واسطه و دست دوم نیز، از انجام مراسم قربانی کردن انسان در دست است، که توسط فریارهای اسپانیایی، به رشته تحریر کشیده شده اند، و در آنها، مطالبی از اظهارات بومیانی که در این قبیل مراسم شاهدان عینی بوده اند، درج شده است.
مهران کندری (۱۳۷۲)، دین و اسطوره در آمریکای وسطا، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
در حال حاضر، دانشمندان و محققین این نظریه را تا حدود زیادی پذیرفته اند، که قربانی کردن انسان در امپراتوری آزتک ها، به همان شیوه که در مزوآمریکا، در طی دوران پیش کلمبیایی رواج داشته، انجام می پذیرفته است. از اواخر دههٔ ۱۹۷۰ میلادی، و در جریان کاوشهای باستان شناسی که در حوالی هرم بزرگ تنوچتیتلان ، و همین طور در هرم تئوتی اوآکان که هرم (معبد) مخصوص ماه می باشد، صورت گرفته، و همچنین با توجه به دستاوردهای کاوش در دیگر سایت های باستان شناسی، قرائن و شواهد فیزیکی از قربانی کردن انسان در میان مردمان مزوآمریکایی بدست آمده است.
دانشمندان و پژوهشگران دوران مدرن، تفسیرهای متعدد و متنوعی در ارتباط با عمل آزتک ها در زمینهٔ قربانی کردن انسان ارائه کرده اند و برای این عمل، هم اهمیت مذهبی و هم اهمیت اجتماعی، در نظر گرفته اند. به عنوان مثال، یک تئوری در این زمینه، که البته به طور گسترده ای بی اعتبار شناخته شده، این است که رژیم غذایی مزوآمریایی ها، فاقد پروتئین بوده و آدم خواری و تغذیه از گوشت قربانیان ، بخشی از رژیم غذایی لازم را برای آزتک ها فراهم می ساخته است. نظریات دیگری نیز وجود دارند که این عمل را به ویژه با عوامل اجتماعی و روانی، پیوند می دهند یا اینکه آن را به عنوان یک نوع ابزار سیاسی در نظر می گیرند. با این وجود، اغلب پژوهشگران و محققین آگاه از مسائل مربوط به مزوآمریکا، این عمل را به عنوان بخشی از سنت ها و آداب و رسوم فرهنگی مربوط به مناسک و آیین اعطای قربانی تلقی می کنند، که در طی هزاره های طولانی در مزوآمریکا رواج داشته است.
در مجموع عمل قربانی کردن انسان، در میان جمعیت های بومی دوران پیش کلمبیایی، یک موضوع بحث برانگیز و مورد اختلاف است. بحث و گفتگو، در مورد قربانی کردن انسان همچنین با جنگ کلاسیک و تناقض معمولی که در مورد «وحشی نجیب» به شمار آوردن مردمان بومی آزتک، یا «وحشی بدوی» خواندن آنان از دیرباز دچار ابهام بوده نیز، گره خورده است. گذشته از اینها، در تحقیقات و پژوهشهای دانشگاهی مدرن، شماری از دانشمندان هستند که تمایل به خیالی خواندن و افسانه ای در نظر گرفتن موضوع قربانی کردن انسان دارند، حال آنکه دیگرانی نیز وجود دارند که متمایل به اغراق و مبالغه در این مورد دارند.
مهران کندری (۱۳۷۲)، دین و اسطوره در آمریکای وسطا، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
در حال حاضر، دانشمندان و محققین این نظریه را تا حدود زیادی پذیرفته اند، که قربانی کردن انسان در امپراتوری آزتک ها، به همان شیوه که در مزوآمریکا، در طی دوران پیش کلمبیایی رواج داشته، انجام می پذیرفته است. از اواخر دههٔ ۱۹۷۰ میلادی، و در جریان کاوشهای باستان شناسی که در حوالی هرم بزرگ تنوچتیتلان ، و همین طور در هرم تئوتی اوآکان که هرم (معبد) مخصوص ماه می باشد، صورت گرفته، و همچنین با توجه به دستاوردهای کاوش در دیگر سایت های باستان شناسی، قرائن و شواهد فیزیکی از قربانی کردن انسان در میان مردمان مزوآمریکایی بدست آمده است.
دانشمندان و پژوهشگران دوران مدرن، تفسیرهای متعدد و متنوعی در ارتباط با عمل آزتک ها در زمینهٔ قربانی کردن انسان ارائه کرده اند و برای این عمل، هم اهمیت مذهبی و هم اهمیت اجتماعی، در نظر گرفته اند. به عنوان مثال، یک تئوری در این زمینه، که البته به طور گسترده ای بی اعتبار شناخته شده، این است که رژیم غذایی مزوآمریایی ها، فاقد پروتئین بوده و آدم خواری و تغذیه از گوشت قربانیان ، بخشی از رژیم غذایی لازم را برای آزتک ها فراهم می ساخته است. نظریات دیگری نیز وجود دارند که این عمل را به ویژه با عوامل اجتماعی و روانی، پیوند می دهند یا اینکه آن را به عنوان یک نوع ابزار سیاسی در نظر می گیرند. با این وجود، اغلب پژوهشگران و محققین آگاه از مسائل مربوط به مزوآمریکا، این عمل را به عنوان بخشی از سنت ها و آداب و رسوم فرهنگی مربوط به مناسک و آیین اعطای قربانی تلقی می کنند، که در طی هزاره های طولانی در مزوآمریکا رواج داشته است.
در مجموع عمل قربانی کردن انسان، در میان جمعیت های بومی دوران پیش کلمبیایی، یک موضوع بحث برانگیز و مورد اختلاف است. بحث و گفتگو، در مورد قربانی کردن انسان همچنین با جنگ کلاسیک و تناقض معمولی که در مورد «وحشی نجیب» به شمار آوردن مردمان بومی آزتک، یا «وحشی بدوی» خواندن آنان از دیرباز دچار ابهام بوده نیز، گره خورده است. گذشته از اینها، در تحقیقات و پژوهشهای دانشگاهی مدرن، شماری از دانشمندان هستند که تمایل به خیالی خواندن و افسانه ای در نظر گرفتن موضوع قربانی کردن انسان دارند، حال آنکه دیگرانی نیز وجود دارند که متمایل به اغراق و مبالغه در این مورد دارند.