گاه شماری سنگسری سالنمایی در میان مردم سنگسر (مهدیشهر) است که قدمتی بیش از ۳۴۰۰ سال دارد. به طور مثال سال ۱۳۹۰ شمسی برابر با سال ۳۴۱۰ تقویم سنگسری است. این تقویم در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این تقویم کهن را یدالله حاجعلیان، محقق سنگسری گردآوری کرده و به صورت سالنامه و تقویم انتشار داده است. مبدأ این گاهشماری ۲۰۲۰ سال پیش از تقویم هجری شمسی است. روز اول سال از ۱۶ فروردین هجری شمسی است. مانند تقویم باستانی ایران دارای ۱۲ ماه سی روزه و یک پنجه که پیتک خوانده می شود در پایان می باشد و کبیسه گیری آن ظاهراً مانند تقویم هجری خورشیدی است. مانند تقویم باستانی ایران روزهای آن نیز دارای نام هستند و به نام های باستانی آن خیلی همانندند. سالنمای سنگسری گویای زمان آمدن آریاییها به ایران است.این گاه از امسال ۱۳۹۸ شمسی برابر است با ۳٬۴۱۸ تقویم سنگسری.
زبان سنگسری
واژه نامه سنگسری
کتاب گاهشماری سنگسری
مهدی شهر
احتمال می رود، آغاز آن نیز مانند تقویم ایرانی، جلالی و هجری خورشیدی، نوروز اعتدالی و اول فروردین بوده باشد و در برهه زمانی بعلت اکتفا به کبیسه گیری های چهارساله و غافل ماندن از اعمال کبیسه گیری های پنجساله یا شیوه ای برای جبران آن که در گاهشماری های خورشیدی ضروری است این تطابق به هم خورده باشد، چرا که درصورت عدم اعمال کبیسه گیری پنجساله یا عدم جبران آن است که آغاز سال نو در این نوع تقویم ها عقب می ماند و چند روز هم اضافه می آورد (مانند «تقویم جولیانی میلادی» که با حذف چند روز و با اعمال کبیسه گیری جدید در راستای جبران کبیسه گیری های پنجساله، بجای اکتفا به تکرار کبیسه گیری چهارساله، با عنوان «تقویم گریگوری میلادی» اصلاح شد).
در گذشته برای هر یک از سی روز ماه نامی گذاشته شده بود که روز اول "هرمز" و روز آخر "انیران" نامیده می شد؛ سنگسری ها هنوز روز اول ماه را "ورمز" نامیده و "انیران" روز سی ام ماه را فقط در "شروره مُ " حفظ کرده و آن را "نر" یا "نرون" می خوانند. همچنین ایرانیان قدیم هرگاه که روزماه با نام ماه همسان می شد جشن می گرفتند؛ سنگسری ها روز سیزدهم تیر ماه را " تیر مُ یی سیزده" خوانده و آن روز را مقدس دانسته و مراسمی خاص برای آن دارند.
«مُ» در اسامی ماه های سنگسری به معنی ماه، جزئی از نام ماه می باشد که با آن آمده و نمی توان آن را همراه با دیگر ماه ها به کار برد. معنی و مشخصات ماه های سنگسری به شرح زیر است:
زبان سنگسری
واژه نامه سنگسری
کتاب گاهشماری سنگسری
مهدی شهر
احتمال می رود، آغاز آن نیز مانند تقویم ایرانی، جلالی و هجری خورشیدی، نوروز اعتدالی و اول فروردین بوده باشد و در برهه زمانی بعلت اکتفا به کبیسه گیری های چهارساله و غافل ماندن از اعمال کبیسه گیری های پنجساله یا شیوه ای برای جبران آن که در گاهشماری های خورشیدی ضروری است این تطابق به هم خورده باشد، چرا که درصورت عدم اعمال کبیسه گیری پنجساله یا عدم جبران آن است که آغاز سال نو در این نوع تقویم ها عقب می ماند و چند روز هم اضافه می آورد (مانند «تقویم جولیانی میلادی» که با حذف چند روز و با اعمال کبیسه گیری جدید در راستای جبران کبیسه گیری های پنجساله، بجای اکتفا به تکرار کبیسه گیری چهارساله، با عنوان «تقویم گریگوری میلادی» اصلاح شد).
در گذشته برای هر یک از سی روز ماه نامی گذاشته شده بود که روز اول "هرمز" و روز آخر "انیران" نامیده می شد؛ سنگسری ها هنوز روز اول ماه را "ورمز" نامیده و "انیران" روز سی ام ماه را فقط در "شروره مُ " حفظ کرده و آن را "نر" یا "نرون" می خوانند. همچنین ایرانیان قدیم هرگاه که روزماه با نام ماه همسان می شد جشن می گرفتند؛ سنگسری ها روز سیزدهم تیر ماه را " تیر مُ یی سیزده" خوانده و آن روز را مقدس دانسته و مراسمی خاص برای آن دارند.
«مُ» در اسامی ماه های سنگسری به معنی ماه، جزئی از نام ماه می باشد که با آن آمده و نمی توان آن را همراه با دیگر ماه ها به کار برد. معنی و مشخصات ماه های سنگسری به شرح زیر است:
wiki: گاه شماری سنگسری