گاه شماری مصری (یا سال مصریان) بی گمان در ایام بسیار دور قمری بوده است. مصریان باستان با دریافت نظم مشخص طغیان نیل، و همچنان طلوع منظم ستاره شعری از آن به عنوان معیاری برای گذشت زمان استفاده کردند. آن ها از تقویمی خورشیدی-نجومی استفاده می کردند که در آن یکسال شامل ۱۲ ماه ۳۰ روزه بود. آن ها متوجه شده بودند که به تدریج تغییر فصل در روزهای غیرمشابه سال انجام می شد و گویی زمان تغییر فصل در تقویم در حال حرکت می باشد. در حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد تصمیم گرفتند که در پایان هر سال ۵ روز به سال اضافه کنند تا مشکل تغییر فصل را حل کنند. این ۵ روز برای آن ها جز روزهای جشن و تعطیلات محسوب می شد و در این روزها کار نمی کردند. در حقیقت از ابتدای تاریخ مصر یعنی سلسلهٔ اول فراعنه سال شمسی و ۳۶۵ روزه بوده است که ۳۶۰ روز ایام ثابت سال و پنج روز خمسه مسترقه (Epahomene) داشتند که مؤلفین اسلامی آن را ابوغمنا می نامیدند. در کنار سال و ماه شمسی حساب و شمار و ماه قمری را نیز نگاه می داشتند و هرگاه روز معینی از ماه قمری با همان روز از سال شمسی برخورد و تقارن می یافت آن روز را جشن می گرفتند و این شباهت بسیاری با مطابقت نام روز و ماه ایرانی دارد که آن را طی هر ماه جشن می گرفتند. تقسیم سال به هفتاد و دو خمسه یا هفتاد و دو واحد پنج روزه چون بابل و آشور و ایران معمول بود و هم چنین سال را به سی و شش قسمت ده روزه بخش می کردند که ماه توت مصری محسوب می شد. روزهای خمسه مسترقه ایامی نحس محسوب می شد و هر روز نامی داشت منسوب به یکی از خدایان و این پنج روز عید ارواح و مردگان به شمار می آمد که شباهت تامی با همان پنجه دزدیده در گاه شماری اوستایی نو دارد.
گاه شماری اوستایی نو
پاپیروس های مصری نشان می دهد که مصریان باستان مدت زمان گردش زمین بدور خورشید را دقیقآ معادل ۳۶۵ و یک چهارم روز تعیین کرده بودند ولی برای حل مشکل کسری یک چهارم روز اندیشه خاصی نکرده بودند. به همین دلیل پس از گذشت ۱۴۶۰ سال خورشیدی - معادل چهار بازه ۳۶۵ سال خورشیدی - تعداد سال های گذشته شده مصری معادل ۱۴۶۱ سال می شد. دور کبیسهٔ بزرگ را در هر ۱۴۶۰ سال چون بابلیان حساب می کردند که در طی این مدت که آن را دورهٔ سوثی (Sothiquedh) یا شعرایی می نامیدند ماه توت دوباره در جای اصلی خود قرار می گرفت چون دور بزرگ کبیسه در ایران که ۱۴۴۰ سال بود و اعتدال ربیعی به تقریب در جای اصلی خویش قرار می گرفت. مصریان در اولین روز پس از آغاز سپری شدن این دور جشن بزرگ برپا می کردند. اما هم چنان که به موازات سال سیار یا سال شمسی ناقصه (۳۶۵ روز بدون حساب کسر) در ایران میان موبدان حساب و شمار یک سال ثابت و دقیق شمسی جهت تعیین مواقع اصلی درو و خرمن و هنگام های فصلی اصلی رایج بود، نزد کاهنان مصری نیز نگاهداشت چنین سال ثابت شمسی جهت اعلان مواقع درو و خرمن رواج داشت که هنگام آن را با اولین طلوع صبحی ستاره شعرا مشخص می کردند.
همان تعصباتی که میان ایرانیان به لحاظ دین در حفظ روز و سال و ماه ناقص شمسی وجود داشت در مصر نیز برقرار بود. سال ۳۶۰ روز و هر ماه سی روزه نامزد به سی نام خدایان بود و چنانکه گذشت پنجه دزدیده نیز پنج نام از خدایان داشت. هر روز دعا و نیایشی ویژه داشت یا جشنی مخصوص بود که جایز نبود از جای خودش حرکت کند. این عصبیت تا آن حد بود که حتی فرعون لازم بود پیش از به تخت نشستن سوگند یا کند که تغییری در گاه شماری ندهد تا اعمال مذهبی به جای خود و در همان سال سیار شمسی اجرا گردد.
مصریان باستان علاوه بر تقویم خورشیدی از نوعی تقویم مذهبی نیز استفاده می کردند که مبنای آن حرکت ماه بدور زمین بود. آن ها این حرکت را معادل بسیت و نه و نیم (۲۹.۵) روز می دانستند. اهمیت این تقویم در آن بود که با پدیده هایی که در آسمان می دیدند مانند حرکت و چرخش ستارگان و صور فلکی هماهنگتر بود.
گاه شماری اوستایی نو
پاپیروس های مصری نشان می دهد که مصریان باستان مدت زمان گردش زمین بدور خورشید را دقیقآ معادل ۳۶۵ و یک چهارم روز تعیین کرده بودند ولی برای حل مشکل کسری یک چهارم روز اندیشه خاصی نکرده بودند. به همین دلیل پس از گذشت ۱۴۶۰ سال خورشیدی - معادل چهار بازه ۳۶۵ سال خورشیدی - تعداد سال های گذشته شده مصری معادل ۱۴۶۱ سال می شد. دور کبیسهٔ بزرگ را در هر ۱۴۶۰ سال چون بابلیان حساب می کردند که در طی این مدت که آن را دورهٔ سوثی (Sothiquedh) یا شعرایی می نامیدند ماه توت دوباره در جای اصلی خود قرار می گرفت چون دور بزرگ کبیسه در ایران که ۱۴۴۰ سال بود و اعتدال ربیعی به تقریب در جای اصلی خویش قرار می گرفت. مصریان در اولین روز پس از آغاز سپری شدن این دور جشن بزرگ برپا می کردند. اما هم چنان که به موازات سال سیار یا سال شمسی ناقصه (۳۶۵ روز بدون حساب کسر) در ایران میان موبدان حساب و شمار یک سال ثابت و دقیق شمسی جهت تعیین مواقع اصلی درو و خرمن و هنگام های فصلی اصلی رایج بود، نزد کاهنان مصری نیز نگاهداشت چنین سال ثابت شمسی جهت اعلان مواقع درو و خرمن رواج داشت که هنگام آن را با اولین طلوع صبحی ستاره شعرا مشخص می کردند.
همان تعصباتی که میان ایرانیان به لحاظ دین در حفظ روز و سال و ماه ناقص شمسی وجود داشت در مصر نیز برقرار بود. سال ۳۶۰ روز و هر ماه سی روزه نامزد به سی نام خدایان بود و چنانکه گذشت پنجه دزدیده نیز پنج نام از خدایان داشت. هر روز دعا و نیایشی ویژه داشت یا جشنی مخصوص بود که جایز نبود از جای خودش حرکت کند. این عصبیت تا آن حد بود که حتی فرعون لازم بود پیش از به تخت نشستن سوگند یا کند که تغییری در گاه شماری ندهد تا اعمال مذهبی به جای خود و در همان سال سیار شمسی اجرا گردد.
مصریان باستان علاوه بر تقویم خورشیدی از نوعی تقویم مذهبی نیز استفاده می کردند که مبنای آن حرکت ماه بدور زمین بود. آن ها این حرکت را معادل بسیت و نه و نیم (۲۹.۵) روز می دانستند. اهمیت این تقویم در آن بود که با پدیده هایی که در آسمان می دیدند مانند حرکت و چرخش ستارگان و صور فلکی هماهنگتر بود.
wiki: گاه شماری مصری