اسماعیل جلایر

اسماعیل جلایر از نقاشان طراز اول دوره ناصری دراواخر سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم هجری است که در تصویرسازی و چهره پردازی مهارت داشت.
کریم زاده تبریزی، محمدعلی، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران، لندن، ۱۳۶۳ش. ج ۱ ص ۱۷۷ تا ۱۸۰
کتابخانه دیجیتال مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. اسماعیل جلایر
دانشنامه جهان اسلام. جلایر
کاخ گلستان
اسماعیل جلایر یا اسمعیل جلایر فرزند «حاجی زمان خان» از نقاشان طراز اول دوره ناصری دراواخر سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم هجری است که در تصویرسازی و چهره پردازی مهارت داشت. او نقاشی را در مدرسه دارالفنون آموخت و سپس در همین مدرسه به استادی رسید. او را از پیش قراولان شیوه نقاشیخط جدید می دانند.
جلایر در اغلب آثار خود بجز چندتایی تاریخی قید نکرده بدین جهت تاریخ فعالیت هنری وی نامعلوم مانده است. ولی از آثار باقی مانده وی و تاریخ ها و وقایع می توان چنین گمان برد که او در حدود سال ۱۲۶۲ ه‍.ق متولد شده، در حوالی ۱۲۸۰ ه‍.ق همراه پدر به تهران آمده، در ۲۴ سالگی وارد دارالفنون شده، در دوره سلطنت ناصرالدین شاه (حک: ۱۲۶۴-۱۳۱۳) در هنر خود درخشیده و تا سال های ۱۳۲۰ ه‍.ق زنده بوده و کار می کرده است و در حدود ۶۰ سالگی درگذشته است.
شیوه او شبیه سازی و پرداز بود و گاه چشم اندازی از طبیعت را می کشید. جلایر آثار رنگ و روغنی خود را با رنگ های شاد و زنده تصویر می نمود و بعضی اوقات از رنگ سیاه و سفید استفاده می کرد و رنگ و روغن را به روش سیاه قلم اجرا می کرد، او زمینه آثار خود را با گل و برگ های شاد و زنده و ابتکار مخصوص پر کرده و جلوه اثر را دو چندان مینمود.

اسماعیل جَلایِر (قرن ۱۳ق)
(نام کامل: اسماعیل جلایر بن حاجی محمدزمان (زمان خان)). نقاش و خوشنویس ایرانی. از منظره پردازان و چهره نگاران عهد ناصرالدین شاه قاجار بود. نقاشی را در مدرسۀ دارالفنون آموخت. در زمان خود بسیار پرآوازه بود، و در سیاه قلم سبکی منحصربه فرد داشت. موضوعات دینی و روحانی آثارش، از تمایلات شدید مذهبی اش نشان دارند. علاوه بر نقاشی، در خوشنویسی نیز از رنگ بهره می برد؛ قلمدان نگاری نیز می کرد. ازجمله آثارش عبارت اند از صحنه ای باشکوه از حضور یوسف و زلیخا با جامه های ایرانی، یا تابلوی مجلس چایخوران (موزۀ ویکتوریا و آلبرت لندن)؛ برخی تصاویر مربوط به امامان، ازجمله چهرۀ حضرت علی (ع)؛ تصویر سیاه قلم پرداز از ناصرالدین شاه (موزۀ هنرهای تزیینی)؛ تصویر آبرنگ از ناصرالدین شاه نشسته بر صندلی (۱۲۴۱ش)؛ و تصویر نورعلیشاه (موزۀ کاخ گلستان).