کلمه جو
صفحه اصلی

قانون جهانی گرانش نیوتن

دانشنامه عمومی

قانون جهانی گرانش نیوتن یا قانون گرانش عمومی نیوتن (به انگلیسی: Newton's Law of Universal Gravitation)، معادله ای است که اولین بار توسط آیزاک نیوتن برای توصیف نیروی گرانش در کتاب «اصول ریاضی فلسفه طبیعی» در سال ۱۶۸۷ ارائه شد.
The Principia: Mathematical Principles of Natural Philosophy. Preceded by A Guide to Newton's Principia، by I.Bernard Cohen. University of California Press ۱۹۹۹ ISBN 0-520-08816-6 ISBN 0-520-08817-4
بنا به این قانون، اجسام هستی همواره نیرویی به نام گرانش بر یکدیگر وارد می کنند که این نیرو همواره با حاصل ضرب جرم دو جسم نسبت مستقیم و با مجذور فاصله آن ها از یکدیگر نسبت وارون دارد که به صورت زیر بیان می شود:
به دلیل مقدار بسیار کوچک G، نیروی گرانشی میان اجسام با جرم های کم قابل چشم پوشی است.
چون گرانش همیشه رباینده است و بر هر چیز جرم دار اثر می کند، می توان این قانون را برای گستره وسیعی از جهان مورد استفاده قرار داد (مگر در حوزه هایی که باید از نسبیت عام یا مکانیک کوانتومی استفاده کرد). پیرو این قانون اگر در سطح سیاره ای پرتابه ای با سرعت زیاد از ارتفاع بالا به صورت افقی پرتاب شود، تحت تأثیر گرانش مسیری منحنی را طی خواهد کرد. اگر سرعت این پرتابه به اندازه کافی باشد، می تواند مسیری دایره ای مانند را بپیماید و در مدار آن سیاره قرار گیرد. این قانون شکل مداری زمین، ماه و سیارات را با دقت زیادی توصیف می کند.

پیشنهاد کاربران

ارسطو فیلسوف یونان باستان در بررسی پدیده جاذبه معتقد بود که میل باطنی اشیاء به برگشت به جایگاه اولیه خویش باعث میشود که هنگام برداشتن از زمین و رها شدن از بلندی به سطح زمین برگردند. مولانا شکایت و درد دل نَی انسانی را در جدایی و بریده شدن از نیستان ملکوتی یا وطن اولیه خویش می پنداشت. نیوتون گویا با کلمه بازی فیلسوفان و حکیمان و شعر گویی عارفان راضی نبوده است. برای اینکه حکم فلسفی ارسطو را مورد آزمایش قرار دهد، یک روز یک سیب را که در مقابل چشمانش از شاخه درخت سیب به زمین افتاده بود، از زمین برداشت و بجای اینکه آنرا مثل آدم گاز بزند و نوش جان کند، حدود چند متر از درخت فاصله گرفت و سپس سیب را رها کرد و مشاهده نمود که سیب واقعا به سطح زمین برگشت، اما برخلاف نظریه ارسطو به سر جای اولیه بر نگشته بود بلکه با چند متر فاصله به سطح زمین اثابت کرده بود. از این آزمایش ساده به این نتیجه رسید که علت جاذبه میل باطنی اشیاء به رجعت و بازگشت به سر جای اولیه خویش نبوده بلکه چیز دیگری دست اند کار است که باید آنرا کشف کرد. همچنین ارسطو بر این باور بود که میل باطنی اشیاء سکون و آرامش است و هنگامی که سعی کنیم آنها را از طریق کشیدن یا فشار دادن بر روی زمین به حرکت در آوریم از خود مقاومت به خرج میدهند و دوست ندارند که حالت سکون و آرامش خود را از دست بدهند. نیوتون در قوانین سه گانه حرکت ، نظریه حکیمانه را با اصل یا قانون ماند بیان داشت و معتقد شد که اگر یک جرم در حال سکون و یا حرکت یکنواخت باشد و از بیرون یک نیرو آرامش اورا به هم نزند، آن جرم حالت خودرا حفظ خواهد نمود. به هر حال امتیاز نیوتون بر فلاسفه و حکیمان و شاعران و عارفان در این بود که پدیده های طبیعی جاذبه و حرکت را به زبان ریاضی بیان داشت و نه با بافندگی کلمات و سرودن شعر. با این وجود در فرمول بندی قانون جاذبه که علت آن نیرو باشد که از زمین به اجسام و از اجسام به زمین متقابلا اعمال گردد، مقداری در شک و تردید بود و اعتراف کرد که علت اعمال نیرو خود یک معما می باشد که خود وی قادر به حل آن نبوده و تا آینده دور دستی هم یک نابغه پا به عرصه وجود نخواهد گذاشت که بتواند آن معما را برای او حل نماید. ۲۵۰ سال طول کشید که آن نابغه نظریه نسبیت عام را در مورد جاذبه تحویل بازار اندیشه داد . انشتاین معتقد بود که هر جرمی فضای اطراف خودرا به یک چاله تبدیل میکند که عمق آن بر مرکز جرم منطبق است و هرگاه یک جسم را در آن فضا رها کنیم ، خود به خود از ارتفاع یا بلندی به سوی عمق به حرکت در خواهد آمد بدون اینکه یک دست غیبی در قالب نیرو از پشت پرده اسرار اندر کار باشد. بر خلاف باور دینی و فلسفی و حکمی و عرفانی این باور و اعتقاد علمی تنها در قالب کلمات بیان نگردیده بلکه با ۱۶ تا معادله ریاضی که در مقایسه با پیچ و خم دادن کلمات و مفاهیم و مقولات و جملات از انعطاف بسیار کمتری بر خوردار میباشند. در فرمول جاذبه نیوتون زمان به چشم نمی خورد گرچه در واحد ثابت جاذبه به ثانیه به توان دو بر می خوریم. عدم وجود زمان در این فرمول به این معناست که اثر نیروی جاذبه معجزه آسا عمل میکند و بطور ناگهانی و یکباره و با سرعتی بی حد و حصر از نقطه ای در فضا به نقطه ای دیگر منتقل میشود بدون اینکه در این انتقال تاخیر زمانی صورت بگیرد. انشتاین این پدیده را اثر شبح وار از راه دور نامید و مخالف آن بود. برای رفع این نقص از قانون جاذبه نیوتون میتوان در سمت راست فرمول در مخرج کسر به جای فاصله بتوان دو، حاصل ضرب سرعت نور در ثانیه را به توان دو گذاشت. آنگاه میتوان c بتوان دو که مقدار آن ثابت می باشد از مخرج کسر جدا نموده و آنرا در ثابت جاذبه ادغام نمود. آنگاه در مخرج کسر زمان یا t بتوان دو باقی خواهد ماند. از این طریق بی بند و باری نیرو در سمت چپ معادله تحت لگام زمان در خواهد آمد و دیگر نخواهد توانست با سرعتی بیش از سرعت نور در فضا افسار بریده جولان بازی نماید. یک دانش آموز در سطح دبیرستان در رشته ریاضی فیزیک می تواند در صورت حال و حوصله داشتن این میدان داری را به عهده بگیرد و ثابت جدید جاذبه را زیر نام خویش جاودانه نماید.
آزمایش: در کتب فیزیک یا در سایت های اینترنتی مقدار نیروی جاذبه بین زمین و خورشید و همچنین جرم زمین و خورشید حتما توسط فیزیکدانان محاسبه گردیده و در دسترس می باشند. با استفاده از این کمیت های فیزیکی که معلوم و داده شده اند، میتوان مقدار t را به عنوان مجهول محاسبه نمود، اگر مقدار آن تقریبا برابر با ۸ دقیقه و چند ثانیه شد، آنگاه میتوان نتیجه گرفت که فرمول جدید آینده را به درستی پیش بینی میکند. البته آینده محاسباتی و نه اینکه فردا چه اتفاقی خواهد افتاد.


کلمات دیگر: