خانه تکانی

خانه تکانی (فارسی تاجیکستان: جارو بندان) یکی از آیین های نوروزی است که مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن می گیرند به آن پایبندند. در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می شوند. این آیین در کشورهای مختلف از جمله ایران، تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان برگزار می شود.
مراسم خانه تکانی احتمالاً نشات گرفته از این عقیده است که فروهرها سالی یک بار در آستانه فروردین ماه که ماه فروهرها است، در رستاخیزی به خانه بازمی گردند و اگر خانه را پاکیزه و آراسته ببینند شاد شده و برای برکت خانه و شادکامی خانواده دعا می کنند.

غبارروبی، و شست وشوی در و دیوار و اسبابِ خانه، به هنگام پیشواز بهار و نوروز. از دیرباز رسم ایرانیان این بود که سالی یک بار، اسباب کهنۀ خود را نو کنند، در و دیوار و صحن و سرا را بروبند و بشویند و اگر شد، زدگی های دیوارها را بپوشانند و رنگی تازه بر آن زنند. شستن، یا دست کم تکاندن فرش های منزل، جزء جدایی ناپذیر خانه تکانی است. این رسم، به روایت سفرنامه نویسان، از دورۀ قاجار همه گیر شد و پیش از آن تنها در دربار رایج بود؛ چنان که شاه و درباریان از چند روز مانده به عید تا شب چهارشنبه سوری و پایان کار خانه تکانی، به یکی از خانه های ییلاقی شان می رفتند. خانه تکانی نزد ایرانیان، نماد راندنِ ارواح خبیثه از محیط زندگی بوده است.