احمد اعطا با نام ادبی احمد محمود ( ۴ دی ۱۳۱۰ اهواز - ۱۲ مهر ۱۳۸۱ تهران ) نویسندهٔ معاصر ایرانی بود. او را پیرو مکتب رئالیسم اجتماعی می دانند. معروفترین رمان او همسایه ها، در زمرهٔ آثار برجستهٔ ادبیات معاصر ایران شمرده می شود. [۱]
تولد و جوانی [ویرایش]
محمود در ۴ دی ۱۳۱۰ در شهر اهواز از پدر و مادری دزفولی الاصل به دنیا آمد و شاید همین دلیل سبب شد تا بیشتر خود را دزفولی بداند. [۲] در برخی از آثارش چون همسایه ها و مدار صفر درجه واژه ها و جملاتی به گویش دزفولی به چشم می خورد و نیز شخصیت «نعمت» در داستان «غریبه ها و پسرک بومی» از کتابی به همین نام نیز از یکی از ساکنین دزفول بنام نعمت علائی گرفته شده است که حول وحوش سال ۱۳۲۳ در دزفول بدست افراد ناشناسی ترور می شود.
سیاست، زندان و تبعید [ویرایش]
پس از سپری کردن دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، به دانشکدهٔ افسری ارتش راه یافت؛ اما ازجمله تعداد زیاد دانشجویان دانشکدهٔ افسری بود که پس از کودتای ۲۸مردادماه سال ۱۳۳۲ بازداشت و سپس، بخش بخش آزاد شدند؛ درحالی که تنها ۱۳ نفر از آنان در زندان باقی ماندند.
احمد اعطا، یکی از این دانشجویان بود که نه توبه نامه ای امضا کرد و نه به هیچ گونه هم کاری با حکومت پهلوی تن داد. به همین دلیل، مدت زیادی را در زندان به سر برد که گویا مشکل ریوی او که درنهایت به مرگش منجر شد، یادگار همان دوران بوده است.
مدتی هم درحوالی خلیج فارس از جمله در بندر لنگه در تبعید به سر برد و البته خودش از این دوران با عنوان «زمانی که گرفتار بازی سیاست شده بودم» یاد می کند.
داستان نویسی [ویرایش]
او خود می گوید:
« بعد از انقلاب به اصرار خودم بازخرید شدم و خانه نشین شد تا شاید به درد درمان ناپذیری که همه عمر با من بود - و هست - سامان بدهم. دیر بود اما چاره نبود. [۳] »
بیماری و مرگ [ویرایش]
محمود در اواخر عمر با بیماری تنگی نفس مواجه شد و این بیماری در سال ۱۳۸۰ یکبار او را به بیمارستان کشاند. در اول مهرماه ۱۳۸۱ بار دیگر حال او به وخامت گرایید و پس از انتقال به بیمارستان و بستری شدن در روز جمعه، ۱۲ مهر سال ۱۳۸۱، به دنبال یک دورهٔ بیماری سخت ریوی، در بیمارستان مهراد، در تهران درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. [۴][۵]
آثار [ویرایش]
مجموعه داستان ها [ویرایش]
مول ( ۱۳۳۸ )
دریا هنوز آرام است ( ۱۳۳۹ )
بیهودگی ( ۱۳۴۰ )
زائری زیر باران ( ۱۳۴۷ )
از دلتگی ( ۱۳۴۸ )
پسرک بومی ( ۱۳۵۰ )
غریبه ها ( ۱۳۵۲ )
دیدار ( ۱۳۶۸ )
قصه آشنا ( ۱۳۷۰ )
از مسافر تا تبخال ( ۱۳۷۱ )
رمان ها [ویرایش]
همسایه ها ( ۱۳۵۳ )
داستان یک شهر ( ۱۳۶۰ )
زمین سوخته ( ۱۳۶۱ )
مدار صفر درجه ( ۱۳۷۲ )
درخت انجیر معابد ( ۱۳۷۹ ) ، برندهٔ دورهٔ اول جایزهٔ هوشنگ گلشیری به عنوان بهترین رمان.
ترجمه [ویرایش]
آدم زنده ( رمان ) - اثر «ممدوح بن عاطل ابونزال» ( 1376 )
سایر نوشته ها [ویرایش]
دو فیلمنامه
جوایز [ویرایش]
هیأت داوران پکا جایزه «مجموعه آثار» را به احمد محمود داد. [۶]
به گفته عطاالله مهاجرانی وزیر ارشاد وقت ایران؛ قرار بود در جشنواره بیست سال ادبیات داستانی در ایران که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۷۶ برگزار کرد، جایزهٔ ویژهٔ هیأت داوران به کتاب مدار صفر درجه احمد محمود اختصاص یابد اما به دلیل مخالفت سید علی خامنه ای رهبر ایران این جایزه اهدا نشد. مهاجرانی می نویسد: «فرموده بودید جشنواره متوقف شود؛ با شما به تفصیل درباره نویسندگان صحبت کردم؛ درباره تک تک نویسندگان و کارشان بحث کردیم. خوشبختانه درباره ۱۹ نفر راضی شدید و پذیرفتید که جایزه بدهیم. تنها نقطهٔ مقاومت شما رمان مدار صفر درجه احمد محمود بود که از قضا به عنوان رمان برگزیدهٔ بیست سال ادبیات داستانی انتخاب شده بود و من هیچ گاه نگاه بهت زده و غم آلود احمد محمود را از یاد نمی برم. . . حتما به یاد دارید فرمودید این رمان ضد جنگ است. گفتم مگر شما ضد جنگ نیستید؟! جنگ یک شر ناگزیر است و نه یک خیر لازم. . . »[۷]
نقد آثار احمد محمود [ویرایش]
شهرام عدیلی پور نقدی درباره رمان مدار درجه صفر احمد محمود نوشته: «خلق تعداد زیاد شخصیت باعث شده او نتواند به خوبی و درستی به تمام شخصیت هایش بپردازد و زوایا وریزه کاری های آنان را از کار درآورد. قسمت های زیادی از رمان مربوط می شود به زندگی روزمرهٔ آدم هایی که بود و نبودشان هیچ تفاوتی در روند پیش برد رمان و وقوع حوادث آن ندارد. . . نویسنده در این رمان هم چون گزارش گری دقیق به تمامی زوایای زندگی مردمان سر می کشد و همه چیز را به دقت گزارش می دهد و دوربین اش همه چیز را به تصویر می کشد». [۸]
جستارهای وابسته [ویرایش]
فهرست داستان نویسان ایرانی
پانویس [ویرایش]
↑ شهر کوچک ما - احمد محمود وب گاه سخن
↑ سیروس علی نژاد; . «روایتگر خطه جنوب درگذشت». بی بی سی فارسی، ۰۶/۱۰/۲۰۰۲.
↑ گلستان، لیلی؛ حکایت حال، گفتگو با احمد محمود؛ کتاب مهناز؛ تهران چاپ اوّل 1380؛ ص 10.
↑ وب گاه پرند
↑ روایتگر خطه جنوب درگذشت، بی بی سی فارسی
↑ بی بی سی
↑ مهاجرانی: آقای خامنه ای! اراذل را بر کشور حاکم کرده اید دویچه وله، ۱۲ ژوئن ۲۰۱۰
↑ سایت جن و پری
پیوند به بیرون [ویرایش]
شخصیت های برجسته - شهرخمون دزفیل ( شهرما دزفول ) وب گاه پرند
داستان کوتاه «در تاریکی» نوشتهٔ «احمد محمود» وب گاه پرند
وب گاه سخن
نقدی بر رمان "مدار صفر درجه" اثر احمد محمود شهرام عدیلی پور
بی عرضگی شاعر، کالاگشتگی شعر نقدی بر داستان "قصه آشنا" اثر احمد محمود
احمد محمود ( قصّه ی تنهایی کویری ما ساده نیست )
دانلود کتاب غریبه ها و پسرک بومی
دانلود کتاب زائری زیر باران
دانلود کتاب مول
دانلود کتاب داستان یک شهر
دانلود کتاب همسایه ها
. . .
تولد و جوانی [ویرایش]
محمود در ۴ دی ۱۳۱۰ در شهر اهواز از پدر و مادری دزفولی الاصل به دنیا آمد و شاید همین دلیل سبب شد تا بیشتر خود را دزفولی بداند. [۲] در برخی از آثارش چون همسایه ها و مدار صفر درجه واژه ها و جملاتی به گویش دزفولی به چشم می خورد و نیز شخصیت «نعمت» در داستان «غریبه ها و پسرک بومی» از کتابی به همین نام نیز از یکی از ساکنین دزفول بنام نعمت علائی گرفته شده است که حول وحوش سال ۱۳۲۳ در دزفول بدست افراد ناشناسی ترور می شود.
سیاست، زندان و تبعید [ویرایش]
پس از سپری کردن دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، به دانشکدهٔ افسری ارتش راه یافت؛ اما ازجمله تعداد زیاد دانشجویان دانشکدهٔ افسری بود که پس از کودتای ۲۸مردادماه سال ۱۳۳۲ بازداشت و سپس، بخش بخش آزاد شدند؛ درحالی که تنها ۱۳ نفر از آنان در زندان باقی ماندند.
احمد اعطا، یکی از این دانشجویان بود که نه توبه نامه ای امضا کرد و نه به هیچ گونه هم کاری با حکومت پهلوی تن داد. به همین دلیل، مدت زیادی را در زندان به سر برد که گویا مشکل ریوی او که درنهایت به مرگش منجر شد، یادگار همان دوران بوده است.
مدتی هم درحوالی خلیج فارس از جمله در بندر لنگه در تبعید به سر برد و البته خودش از این دوران با عنوان «زمانی که گرفتار بازی سیاست شده بودم» یاد می کند.
داستان نویسی [ویرایش]
او خود می گوید:
« بعد از انقلاب به اصرار خودم بازخرید شدم و خانه نشین شد تا شاید به درد درمان ناپذیری که همه عمر با من بود - و هست - سامان بدهم. دیر بود اما چاره نبود. [۳] »
بیماری و مرگ [ویرایش]
محمود در اواخر عمر با بیماری تنگی نفس مواجه شد و این بیماری در سال ۱۳۸۰ یکبار او را به بیمارستان کشاند. در اول مهرماه ۱۳۸۱ بار دیگر حال او به وخامت گرایید و پس از انتقال به بیمارستان و بستری شدن در روز جمعه، ۱۲ مهر سال ۱۳۸۱، به دنبال یک دورهٔ بیماری سخت ریوی، در بیمارستان مهراد، در تهران درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. [۴][۵]
آثار [ویرایش]
مجموعه داستان ها [ویرایش]
مول ( ۱۳۳۸ )
دریا هنوز آرام است ( ۱۳۳۹ )
بیهودگی ( ۱۳۴۰ )
زائری زیر باران ( ۱۳۴۷ )
از دلتگی ( ۱۳۴۸ )
پسرک بومی ( ۱۳۵۰ )
غریبه ها ( ۱۳۵۲ )
دیدار ( ۱۳۶۸ )
قصه آشنا ( ۱۳۷۰ )
از مسافر تا تبخال ( ۱۳۷۱ )
رمان ها [ویرایش]
همسایه ها ( ۱۳۵۳ )
داستان یک شهر ( ۱۳۶۰ )
زمین سوخته ( ۱۳۶۱ )
مدار صفر درجه ( ۱۳۷۲ )
درخت انجیر معابد ( ۱۳۷۹ ) ، برندهٔ دورهٔ اول جایزهٔ هوشنگ گلشیری به عنوان بهترین رمان.
ترجمه [ویرایش]
آدم زنده ( رمان ) - اثر «ممدوح بن عاطل ابونزال» ( 1376 )
سایر نوشته ها [ویرایش]
دو فیلمنامه
جوایز [ویرایش]
هیأت داوران پکا جایزه «مجموعه آثار» را به احمد محمود داد. [۶]
به گفته عطاالله مهاجرانی وزیر ارشاد وقت ایران؛ قرار بود در جشنواره بیست سال ادبیات داستانی در ایران که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۷۶ برگزار کرد، جایزهٔ ویژهٔ هیأت داوران به کتاب مدار صفر درجه احمد محمود اختصاص یابد اما به دلیل مخالفت سید علی خامنه ای رهبر ایران این جایزه اهدا نشد. مهاجرانی می نویسد: «فرموده بودید جشنواره متوقف شود؛ با شما به تفصیل درباره نویسندگان صحبت کردم؛ درباره تک تک نویسندگان و کارشان بحث کردیم. خوشبختانه درباره ۱۹ نفر راضی شدید و پذیرفتید که جایزه بدهیم. تنها نقطهٔ مقاومت شما رمان مدار صفر درجه احمد محمود بود که از قضا به عنوان رمان برگزیدهٔ بیست سال ادبیات داستانی انتخاب شده بود و من هیچ گاه نگاه بهت زده و غم آلود احمد محمود را از یاد نمی برم. . . حتما به یاد دارید فرمودید این رمان ضد جنگ است. گفتم مگر شما ضد جنگ نیستید؟! جنگ یک شر ناگزیر است و نه یک خیر لازم. . . »[۷]
نقد آثار احمد محمود [ویرایش]
شهرام عدیلی پور نقدی درباره رمان مدار درجه صفر احمد محمود نوشته: «خلق تعداد زیاد شخصیت باعث شده او نتواند به خوبی و درستی به تمام شخصیت هایش بپردازد و زوایا وریزه کاری های آنان را از کار درآورد. قسمت های زیادی از رمان مربوط می شود به زندگی روزمرهٔ آدم هایی که بود و نبودشان هیچ تفاوتی در روند پیش برد رمان و وقوع حوادث آن ندارد. . . نویسنده در این رمان هم چون گزارش گری دقیق به تمامی زوایای زندگی مردمان سر می کشد و همه چیز را به دقت گزارش می دهد و دوربین اش همه چیز را به تصویر می کشد». [۸]
جستارهای وابسته [ویرایش]
فهرست داستان نویسان ایرانی
پانویس [ویرایش]
↑ شهر کوچک ما - احمد محمود وب گاه سخن
↑ سیروس علی نژاد; . «روایتگر خطه جنوب درگذشت». بی بی سی فارسی، ۰۶/۱۰/۲۰۰۲.
↑ گلستان، لیلی؛ حکایت حال، گفتگو با احمد محمود؛ کتاب مهناز؛ تهران چاپ اوّل 1380؛ ص 10.
↑ وب گاه پرند
↑ روایتگر خطه جنوب درگذشت، بی بی سی فارسی
↑ بی بی سی
↑ مهاجرانی: آقای خامنه ای! اراذل را بر کشور حاکم کرده اید دویچه وله، ۱۲ ژوئن ۲۰۱۰
↑ سایت جن و پری
پیوند به بیرون [ویرایش]
شخصیت های برجسته - شهرخمون دزفیل ( شهرما دزفول ) وب گاه پرند
داستان کوتاه «در تاریکی» نوشتهٔ «احمد محمود» وب گاه پرند
وب گاه سخن
نقدی بر رمان "مدار صفر درجه" اثر احمد محمود شهرام عدیلی پور
بی عرضگی شاعر، کالاگشتگی شعر نقدی بر داستان "قصه آشنا" اثر احمد محمود
احمد محمود ( قصّه ی تنهایی کویری ما ساده نیست )
دانلود کتاب غریبه ها و پسرک بومی
دانلود کتاب زائری زیر باران
دانلود کتاب مول
دانلود کتاب داستان یک شهر
دانلود کتاب همسایه ها
. . .