ماهی سیاه کوچولو

ماهی سیاه کوچولو یکی از داستان های کودکان، نوشته صمد بهرنگی نویسندهٔ ایرانی است. او این داستان را در زمستان سال ۱۳۴۶ نوشت و انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آن را در سال ۱۳۴۷ با تصویرگری فرشید مثقالی منتشر کرد. قصه ماهی سیاه کوچولو در مورد ماهی کوچکی است که به عشق دیدن دریا خطر می کند و سفری دور و دراز را با تجربه های متفاوت برای رسیدن به رهایی آغاز می کند. ماهی سیاه کوچولو کتاب برگزیده کودک در سال ۱۳۴۷ شد. همچنین جایزه ۶ امین نمایشگاه کتاب کودک در بلون ایتالیا و دیپلم افتخار جایزهٔ دوسالانه براتیسلاوای چک اسلواکی برای تصویرگری کتاب کودک را در سال ۱۹۶۹ دریافت کرده است. این کتاب به بسیاری از زبان های جهان ترجمه شده است.
کتاب برگزیده کودک در سال ۱۳۴۷
جایزه ششمین نمایشگاه کتاب کودک در بلون ایتالیا و دیپلم افتخار جایزهٔ دوسالانه براتیسلاوای چک اسلواکی در تصویرگری کتاب کودک در سال ۱۹۶۹
کتاب ماهی سیاه کوچولو، مدت ها نقش بیانه غیررسمی و مانیفست سازمان چریک های فدایی خلق ایران را بازی می کرد.
داستان ماهی سیاه کوچولو در سال های پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به عنوان یک داستان علیه حاکمیت معرفی می شد و بسیاری ماهی سیاه کوچولو را نماد نسل جوان انقلابی و روشنفکر می دانستند. زبان نمادین قصه، الهام بخش بسیاری از نویسندگان و شاعران مختلف شد و اشعار و متون بسیاری در وصفش سروده شد.
این داستان نخستین بار سال ۱۳۴۷ در سلسله انتشارات کتاب های کودک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان - که سپس تر کتاب هایی از جمله از مهدی اخوان ثالث و مهرداد بهار و بهرام بیضایی و سیاوش کسرایی و داریوش آشوری و غلامحسین ساعدی برای کودکان منتشر می کرد - چاپ شد.

نوشتۀ صمد بهرنگی، داستانی به فارسی و شناخته شده ترین اثر ادبی برای نوجوانان ایرانی، در ۱۳۴۷ش. داستانْ، با ساختاری افسانه ای، مبتنی بر سفر است. ماهی سیاه وضعِ موجودش را نمی پذیرد و از برکۀ بسته به سوی دریای رها حرکت می کند. معنای اثر، هرچند در دوره ای با مفاهیمی چون «اقدام برای تغییر جهان» درآمیخته بود، اما آن را می توان تمثیلی از سفر مخاطره آمیز نوجوانان برای کسب تجربه و آگاهی دانست. نقاشی های فرشید مثقالی برای این کتاب، جایزۀ اول جشنوارۀ بولونیا را برد و باعث شهرت اثر شد. این داستان به چند زبان ازجمله انگلیسی (به قلم توماس ریکس در ۱۳۵۵ش) و فرانسوی (توسط انجمن ایرانیِ اروپا در ۱۳۵۶ش)، ترجمه شده است.