کلمه جو
صفحه اصلی

کالبدشناسی تطبیقی

دانشنامه عمومی

کالبدشناسی تطبیقی یا همسنجشی (به انگلیسی: Comparative anatomy) شاخه ای از کالبدشناسی است. این رشته به مطالعه شباهت ها و تفاوت های آناتومی گونه های مختلف (جانور، گیاه، قارچ و...) می پردازد. این کار نقش بسزایی در ریخت شناسی و تحلیل های فیلوژنتیک دارد.
کالبدشناسی تطبیقی منبع مهمی جهت بررسی سوبژکتیو داده ها برای مطالعه تاریخ فرگشتی (تکامل) حیات است. مطالعه تطبیقی گونه های زندهٔ مختلف در زیست بوم می تواند به فهم جوانب ریخت شناسانه و کارکرد خصیصه های سازگارشده کمک کند. آناتومی مقایسه ای نه تنها برای ظاهر بلکه برای ساختار اندام ها (بافت شناسی تطبیقی) هم ضروری است تا ساختارهای همساخت و همسان از هم معلوم شوند. برای مثال، بال خفاش همان کاربرد بال پروانه را دارد (هر دو اندامی برای پرواز هستند)، ولی از نظر ساختاری یکسان نیستند. در حقیقت، بال خفاش ساختار مشابه پای اسب یا باله دلفین را دارد. (به چنین ساختارهایی همساخت می گویند).
در این روش، نشان داده می شود که تغییرات اندک در نسبت ها و جایگاه اجزای موجودات زنده برای تغییر کارکرد کافی هستند. برای نمونه گوش ما شکلی تکوین یافته از آبشش ماهی است.
وقتی دو بدن به هم شبیهند ولی منشا یکسانی ندارند، به آنها هوموپلاسی یا فرگشت هم گرا می گویند. باله آب بازان چون نهنگ و دلفین به باله ماهی ها به ویژه کوسه ها شباهت دارد. ولی نهنگ ها ماهی نیستند، آنها چون فیل و انسان پستاندار هستند. باله های آنها در واقع پاهای جلویی آنها بوده اند که در طول فرگشت به این شکل درآمده اند.

دانشنامه آزاد فارسی

کالبُدشناسی تطبیقی (comparative anatomy)
مطالعۀ شباهت ها و اختلافات در کالبدشناسی گروه های متفاوت جانوران. کالبدشناسی تطبیقی به کشف چگونگی ارتباط بین جانوران با یکدیگر، و چگونگی تغییرات آن ها در روند تکامل کمک می کند. ساختارهایی هم ساخت اند که در مسیر تکامل از یک ساختار اجدادی مشابه اشتقاق یافته باشند، اما در جانوران عالی، اعمال مشابه یا متفاوتی را موجب شوند. بال پرندگان، بازوی انسان، و اندام حرکتی جلویی وال ها نمونه هایی از ساختار هم ساخت اند. ساختار های هم سان از ساختارهای اجدادی متفاوتی تکامل یافته اند، اما اعمال مشابهی دارند. از آن جمله اند بال های حشرات و پرندگان.


کلمات دیگر: