برج چهل دختران

برج چهل دختران مربوط به دوره سلجوقیان است و در سمنان، محله قدیمی کوشمغان، خیابان حکیم الهی واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۳۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آثار ملی ایران
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
بنای چهل دختر یا چهل دختران سمنان در خیابان حکیم الهی واقع در محلات ثلاث (کوشمغان، زاوغان و کدیور) و در محله کوشمغان واقع شده است . در وجه تسمیه این برج چنین آمده است که مردم سمنان معتقد هستند در زمان های بسیار گذشته ، برج مذکور را چهل دختر که دست از تعلقات دنیوی کشیده و تارک دنیا شده بودند ، با گل و خشت ساخته اند . به طور یقین تاریخ بنای برج یا آتشکده به زمان قبل از اسلام برمی گردد و همان طور که از نام "کوش مغان" (کوشک مغان) که نام محله مذکور است ، برمی آید و با توجه به مقام مغ که پیشوای زرتشتیان می باشد ؛ می توان اطمینان داشت که برج مذکور زمانی آتشکده و یکی از اماکن متبرکه زرتشتیان بوده است ، اما طبق یافته های باستان شناسی ، قدمت آن را مربوط به دوران سلجوقیان دانسته اند . این بنا به صورت برج هشت ضلعی است که هر ضلع آن در خارج 4/5 متر و از داخل 2/8 متر می باشد . همچنین ضخامت دیوار ها نیز تقریبا 0/5 تا 0/6 است . ارتفاع آن نیز در قسمت های مختلف از 10 تا 12 متر متغیر است . هم اکنون این برج داخل یک مدرسه قرار گرفته و همچنان ارزش تاریخی خود را حفظ نموده است .

برجی باستانی بین محلۀ کوشمغان و زاوغان سمنان واقع در استان سمنان، متعلق به دوران پیش از اسلام. با توجه به نام «کوشمغان» که به معنای «کوشک مغان» و «زاوغان» که «زاویۀ مغان» است و از سوی دیگر مقامی روحانی در آیین زردشت است، مطمئناً این برج در گذشته آتشکده و یکی از مکان های مقدس زردشتیان بوده است. وجه تسمیه این برج به اعتقاد اهالی سمنان برمی گردد که باور دارند این برج را ۴۰ دختر که تارک دنیا شده بودند با خشت و گل ساخته اند. این برج از دیدگاه معماری هشت ضلعی است که هر ضلع آن در خارج۴.۵ و در داخل۲.۸۰ متر است. دیوار برج ضخامتی در حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر دارد و ارتفاع آن بین دَه تا دوازده متر است. در باور مردم این منطقه اگر دختران دم بخت به داخل برج بروند و سه تا هفت سنگ را به خارج پرتاب کنند و سنگ به خارج برج بیفتد بخت آن ها باز خواهد شد و همان سال به خانۀ شوهر می روند. این بنا نیز همانند بسیاری از بناهای قدیمی دربرگیرندۀ باورها و عقایدی است که از دوران کهن تا به امروز در ذهن مردمان ناحیه باقی مانده است و منشأ آن ها در پندارهای اساطیری دوران دور ایران زمین است. با آن که برج چهل دختران به سبب توسعۀ شهر در درون حیاط مدرسه ای قرار گرفته است همچنان ارزش فرهنگی و تاریخی خود را حفظ کرده است.