شارل پنجم (به فرانسوی: Charles V de France) ملقب به شارل دانا یا شارل خردمند (به فرانسوی: Charles Le Sage) (زادهٔ ۲۱ ژانویه ۱۳۳۸ – درگذشتهٔ ۱۶ سپتامبر ۱۳۸۰) پادشاه فرانسه از ۱۳۶۴ تا هنگام مرگش در ۱۳۸۰ بود. در زمان او فرانسه وارد جنگ صدساله با انگلستان شده بود که از ۱۳۳۷ تا ۱۴۵۳ ادامه یافت. با این حال شارل پنجم با درایت خود توانست سرزمین های ازدست رفته در نخستین مرحله از این جنگ ها را پس گرفته و در نتیجه عهدنامهٔ صلح فاجعه بار بریتینی را که در ۱۳۶۰ بین فرانسه و انگلستان امضاشده بود را خنثی نمود.
شارل پنجم در ۲۱ ژانویهٔ ۱۳۳۸ در وانسن زاده شد. پدرش ژان دوم، پادشاه فرانسه و مادرش بون لوکزامبورگ بود. او نخستین ولیعهدی بود که عنوان دوفن (به فرانسوی: Dauphin)را در تاریخ فرانسه دریافت می داشت. در رابطه با چگونگی آموزش شارل پنجم اطلاعی در دست نیست اما فعالیت های آتی او به عنوان حامی هنر، نظریه پرداز نظام سلطنتی و بنیانگذار کتابخانهٔ سلطنتی در لوور نشانگر علاقهٔ اولیهٔ او به یادگیری است. شارل در ۱۳۵۰ با دختر عمه اش ژان دو بوربون ازدواج کرد.
در ۱۳۳۷ جنگ صدساله بین فرانسه و انگستان آغاز شد که تا ۱۴۵۳ ادامه داشت و زندگی شارل را به طور کامل تحت تأثیر خود قرار داد. او در ۱۶ سالگی عنوان دوک نورماندی را از پدرش دریافت کرد و در ۱۹ سالگی، در ۱۹ سپتامبر ۱۳۵۶ همراه با پدر و دو برادر کوچکترش هدایت ارتشیان فرانسوی را در نبرد پواتیه عهده دار شد. فرماندهی نیروهای انگلیسی نیز برعهدهٔ ادوارد، شاهزاده سیاه بود. اما فرانسویان در این جنگ به سختی شکست خوردند و ژان دوم نیز در بحبوحهٔ نبرد به اسارت انگلیسی هایی درآمد که برای آزادسازی او خواهان دریافت خون بها بودند. شارل که در این زمان فاقد منابع مالی و قدرت لازم بود در طول دوران اسارت پدرش که تا ۱۳۶۰ به طول انجامید به عنوان نایب السطنهٔ او در فرانسه ادارهٔ امور را برعهده گرفت. او در این مدت با نارضایتی های داخلی مواجه شد و توانست شورش هایی همچون شورش دهقانان موسوم به ژاکری، توطئه چینی های شارل دوم، شاه نابارا و جنبش مردمی به سرکردگی اتین مارسل که پاریسی ها را علیه دوفَن مسلح کرده بود را با موفقیت فرونشاند.
در مه ۱۳۶۰ معاهده بریتینی (به فرانسوی: Traité de Brétigny) بین انگلستان و فرانسه در دهکده ای به همین نام در نزدیکی شارتر به امضا رسید و پس از موافقت انگلیسی ها با کاهش مبلغ خون بها، ۳ میلیون کراونِ طلا برای آزادسازی ژان دوم در نظر گرفته شد. درعین حال ادوارد سوم، پادشاه انگلستان مدعی تاج و تخت فرانسه نیز بود و ژان دوم با واگذاری پواتو، اونی، سانتونژ، آنگوموا، گن، گاسکونی، کاله و برخی مناطق دیگر به او توانست ادوارد سوم را از ادعای خود منصرف سازد. در نتیجهٔ این معاهده صلح بین دو طرف تا ۱۳۶۹ که درگیری ها بار دیگر از سر گرفته شد برقرار بود.
شارل پنجم در ۲۱ ژانویهٔ ۱۳۳۸ در وانسن زاده شد. پدرش ژان دوم، پادشاه فرانسه و مادرش بون لوکزامبورگ بود. او نخستین ولیعهدی بود که عنوان دوفن (به فرانسوی: Dauphin)را در تاریخ فرانسه دریافت می داشت. در رابطه با چگونگی آموزش شارل پنجم اطلاعی در دست نیست اما فعالیت های آتی او به عنوان حامی هنر، نظریه پرداز نظام سلطنتی و بنیانگذار کتابخانهٔ سلطنتی در لوور نشانگر علاقهٔ اولیهٔ او به یادگیری است. شارل در ۱۳۵۰ با دختر عمه اش ژان دو بوربون ازدواج کرد.
در ۱۳۳۷ جنگ صدساله بین فرانسه و انگستان آغاز شد که تا ۱۴۵۳ ادامه داشت و زندگی شارل را به طور کامل تحت تأثیر خود قرار داد. او در ۱۶ سالگی عنوان دوک نورماندی را از پدرش دریافت کرد و در ۱۹ سالگی، در ۱۹ سپتامبر ۱۳۵۶ همراه با پدر و دو برادر کوچکترش هدایت ارتشیان فرانسوی را در نبرد پواتیه عهده دار شد. فرماندهی نیروهای انگلیسی نیز برعهدهٔ ادوارد، شاهزاده سیاه بود. اما فرانسویان در این جنگ به سختی شکست خوردند و ژان دوم نیز در بحبوحهٔ نبرد به اسارت انگلیسی هایی درآمد که برای آزادسازی او خواهان دریافت خون بها بودند. شارل که در این زمان فاقد منابع مالی و قدرت لازم بود در طول دوران اسارت پدرش که تا ۱۳۶۰ به طول انجامید به عنوان نایب السطنهٔ او در فرانسه ادارهٔ امور را برعهده گرفت. او در این مدت با نارضایتی های داخلی مواجه شد و توانست شورش هایی همچون شورش دهقانان موسوم به ژاکری، توطئه چینی های شارل دوم، شاه نابارا و جنبش مردمی به سرکردگی اتین مارسل که پاریسی ها را علیه دوفَن مسلح کرده بود را با موفقیت فرونشاند.
در مه ۱۳۶۰ معاهده بریتینی (به فرانسوی: Traité de Brétigny) بین انگلستان و فرانسه در دهکده ای به همین نام در نزدیکی شارتر به امضا رسید و پس از موافقت انگلیسی ها با کاهش مبلغ خون بها، ۳ میلیون کراونِ طلا برای آزادسازی ژان دوم در نظر گرفته شد. درعین حال ادوارد سوم، پادشاه انگلستان مدعی تاج و تخت فرانسه نیز بود و ژان دوم با واگذاری پواتو، اونی، سانتونژ، آنگوموا، گن، گاسکونی، کاله و برخی مناطق دیگر به او توانست ادوارد سوم را از ادعای خود منصرف سازد. در نتیجهٔ این معاهده صلح بین دو طرف تا ۱۳۶۹ که درگیری ها بار دیگر از سر گرفته شد برقرار بود.
wiki: شارل پنجم فرانسه