تاریخ هرودوت

تاریخ هرودوت یا کتاب تواریخ کتاب تاریخی است که توسط هرودوت، مورخ یونانی نوشته شده است. این کتاب اولین کتاب تاریخ در جهان به شمار می رود و شامل ۹ کتاب است. شرح زندگانی ۴ شاه ایرانی کوروش بزرگ، کمبوجیه یکم، داریوش بزرگ، خشایارشا در تاریخ هرودوت آمده است. تاریخ هرودوت ابتدا در قرن پانزدهم میلادی در اروپا از یونانی به زبان لاتین ترجمه شد. هنری راولینسون شرق شناس معروف و کاشف خط میخی در پادشاهی محمدشاه قاجار به عنوان مربی نظامی در فوج کرمانشاه به خدمت اشتغال داشت و ضمن همین خدمت به کاوش و پژوهش در زمینهٔ کشف خط میخی همت گماشت و سرانجام موفق شد. اندکی پس از کشف خط میخی توسط او، برادرش جورج راولینسون از آن اکتشاف مهم تاریخی بهره گرفت و اولین ترجمهٔ کامل انگلیسی تاریخ هرودوت را با حاشیه ها و توضیحات در چهار جلد منتشر کرد.
تجاوز یو، ائوروپه، و مده آ، که پاریس را برای ربودن هلن متقاعد کردند. جنگ تروآ پس از آن به عنوان درگیری های بعدی میان اروپا و آسیا شناخته می شود. (۱.۱–5)
کولخیس، کولخیس و مده آ. (1.2.2–۱٫۲٫۳)
فرمانروایان لیدیه (در ساحل غربی آناتولی، امروزه ترکیه): کاندول، ژیگس، سادیاتس، الیاتس، کرزوس (۱.۶–7)
چگونگی تصاحب پادشاهی از کاندول توسط گیگز. (۱.۸–13)
خواننده آریون بر دلفین سوار شد. (۱.۲۳–24)
پاسخ سولونبه پرسش کرزوس مبنی بر نتیجهٔ جنگ با پارس ها. (۱.۲۹–33)
تلاش های کرزوس برای نجات جان پسرش آتیس(۱.۳۴–44)
آزمایش کرزوس از پیش گویی (۱.۴۶–54)
پاسخ پیتیا به کرزوس دربارهٔ اینکه آیا به پارس حمله کند یا نه. (معروف است به آبها آن): اگر حمله کنی، پادشاهی بزرگی نابود خواهد شد.
ظهور و سقوط پیزیسترات به عنوان جبار آتن (۱.۵۹–64)
ظهور اسپارت (۱.۶۵–68)
نبرد هالیس؛ پیشگویی خورشیدگرفتگی ۲۸ مه ۵۸۵ پیش از میلاد توسط تالس (۱.۷۴)
شکست کرزوس توسط کوروش بزرگ، و چگونگی تبدیل او به عنوان مشاور کوروش(۱.۷۰–92)
شاهان ماد: دیاکو، فرورتیش، هووخشتره، ایشتوویگو، کوروش بزرگ (۱.۹۵–144)
ظهور دیوکس در ماد
تلاش ایشتوویگو برای نابودی کوروش و به قدرت رسیدن کوروش
فریب خوردن هارپاگ در خوردن گوشت پسرش، شورش او علیه آستیاگ و همکاری با کوروش
فرهنگ ایرانی
تاریخ و جغرافیای ایونیا و حملهٔ هارپاگ به آن
تسلیم پاکتیئس به پارسیان
فرهنگ امپراتوری آشور، مخصوصاً طراحی و توسعهٔ بابل و شیوهٔ زندگی مردمان آن
حملهٔ کوروش به بابل
حملهٔ ناموفق کوروش به ماساگت، و مرگ او
نخستین ترجمهٔ مختصر تاریخ هرودوت به زبان فارسی در زیر نظر اعتماد السلطنه وزیر مطبوعات دولت ناصری در تهران به چاپ رسید. ترجمهٔ دیگری و آن نیز هم مختصراً از روی نسخه ای که در ایام جنگ جهانی دوم در لندن چاپ شده بود توسط وحید مازندرانی و با مقدمهٔ عباس اقبال در سال ۱۳۲۴ شمسی در تهران منتشر شد. سپس در سال های ۱۳۴۱–۱۳۳۸ دانشگاه تهران ترجمهٔ تازه ای مبتنی بر متنی فرانسوی به اهتمام هادی هدایتی در ۵ جلد تا کتاب ششم تاریخ هرودوت انتشار داد. سرانجام در سال ۱۳۵۶ خورشیدی هر ۹ کتاب تاریخ هرودوت توسط وحید مازندرانی از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه و چاپ شد.
کشف اسرار تاریخ ایران در زمان هخامنشیان بیش از هر چیز دیگر مدیون کتاب تاریخ هرودوت است. هر چند این کتاب به اقتضای زمان و احوال مؤلف نقایصی دارد ولی در عهد جدید اکثر انتقادات به نفع هرودوت است و رویهم رفته محققان او را مورخی صادق و صمیمی دانسته اند.
کتاب تواریخ نخستین تاریخ جهان است که دربارهٔ آداب و رسوم اقوام و ملیت های گوناگون سخن گفته و مجموعاً ۹ کتاب یا فصل است. گرچه هرودوت کتابش را تقسیم بندی نکرد ولی در دورهٔ رنسانس آن را به ۹ کتاب یا فصل های مختلف تقسیم کردند و هریک را به نام یک میوز خواندند. این تقسیمات گاهی با محتوای گزارش خود وفق ندارند ولی در هر صورت اکنون کاربردی سنتی یافته اند و سبب می شوند تا مراجعه به مطالب کتاب آسان شود. از ۹ کتاب او سه کتاب به آسیای صغیر، مصر، میان رودان، ایران و سوریه و سرزمین های مجاور آن، کتاب چهارم دربارهٔ سکاها و کتاب پنجم تا نهم به جنگ های ایران و یونان اختصاص دارد.

تاریخ هرودوت کتاب تاریخی است که توسط هرودوت، مورخ یونانی نوشته شده است. این کتاب اولین کتاب تاریخ در جهان به شمار می رود.
• «کتاب پرآوازه هرودوت از چنان اهمیتی برخوردار است که تنها با خواندن آن است که می توان تاریخ باستانی بسیاری از ملت ها را شناخت. امروزه بخشی از آگاهی های ما دربارهٔ مادها و هخامنشیان، با خواندن کتاب او به دست می آید.»، ۱۳۹۰ -> مرتضی ثاقب فر
• «با آنکه هرودوت گرایش به افسانه گویی دارد اما ارزش اثر او را نمی توان نادیده گرفت. چه بسا اگر کتاب هرودوت از میان می رفت، آگاهی ما دربارهٔ تاریخ باستانی ایران (دوره مادها و هخامنشیان) کمتر از آنچه بود که اکنون می دانیم. از این رو از سالیان پیش تلاش هایی برای برگردان تاریخ هرودوت به فارسی انجام شده است... هادی هدایتی در سال های ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۱ برگردانی از کتاب های نخست تا چهارم تاریخ هرودوت را منتشر کرد (از انتشارات دانشگاه تهران). غلامعلی وحید مازندرانی نیز در سال ۱۳۵۶ بار دیگر دست به برگردان گزیده یی از این اثر تاریخی (در ۳۰۰ رویه) مهم زد... اما پیش از این دو، حسن پیرنیا در کتاب سه جلدی «ایران باستان» بسیاری از بخش های تاریخ هرودوت را به فارسی برگردانده و لابه لای نوشته های خود جای داده بود. از این رو خوانندگان ایرانی از دهه های پیش با گزارش هرودوت از تاریخ باستانی ایران آشنایی داشتند.»، ۱۳۹۰ -> مرتضی ثاقب فر