حاشیه الکفایه

wikinoor: شیخ اعظم انصاری و صاحب فصول مباحثی نقل می شود و مکررا به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متوفای ۱۳۶۱ هجری قمری متعرض می شود و با عبارت «شیخنا العلامة» یا «شیخنا الاستاذ» مطالبی را نقل می کند.همچنین از نظریات مرحوم نائینی در موارد کمی با تعبیر «بعض الاساطین من مشایخنا» مطالبی را بیان می کند.اما در جلد دوم از هیچ کدام از این بزرگان نظریه ای دیده نمی شود و فقط از نظریات آخوند خراسانی در کفایه و چند مورد نیز از فوائد الاصول مطالبی آمده است.از دیگر امتیازات کتاب احاطه مؤلف به نظریات آخوند در کفایة الاصول و فوائد الاصول است که در مواردی نیز به تناقض در نظریات مطرح شده اشاره دارد، مثل «هذا یناقض ما سیذکره فی اطلاق اللفظ، ینبغی ان یقید بما سیذکره فی اواخر الفصل، هذا لا یلائم ما ذکره کرارا فی تضاعیف الکلام فی اخبار الاستصحاب». و یا به مطالب و نظریات آخوند در فوائد الاصول اشاره دارد، مثل «و احال الکلام فیه الی ما بینه فی الفوائد و ملحض ما افاده فی قوائده».از ویژگی های دیگر کتاب اینکه مؤلف در جلد اول در بسیاری موارد به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متعرض شده، به طوری که به نظر می رسد قسمت عمده ای از کتاب نظریات ایشان باشد.نحوه طرح نظریات ایشان به چند گونه است:در مواردی صرفا به بیان نظریات استادش پرداخته است، مثل «و من هنا یظهر ما افاده شیخنا المحقق الاستاذ فی الحاشیة، ذکر شیخنا الاستاذ فی الحاشیة ما ملخصه...» حتی گاهی دقیقا مطالب استادش را نقل می کند مثل «کما بینه شیخنا الاستاذ اعلی الله مقامه فی الحاشیة بما لا مزید علیه...»ایشان در بعضی موارد به توجیه نظریات استادش می پردازد؛ مثل «الی هذا یمکن ان ینزل ما ذکره شیخنا الاستاد اعلی الله مقامه».در بعضی موارد نیز نظریات استادش را رد می کند؛ مثل «و ان کان صحیحا بوجه علی ما سیجی ء و لکن یرد علیه، هذا محصل ما افاده (و فیه) اولا...» مؤلف تمایز علوم را مربوط به اهداف آنان می داند، اگر چه ممکن است گاهی عقل وجود جامعی به عنوان موضوع علم را در بین مسائل آن علم قبول کند.در بحث وضع، وضع غالب الفاظ را وضع تعینی می داند و نام های شخصی افراد را استثناء دانسته و وضع آنها را تعینی می داند. در مورد مجاز این گونه می گوید: «و من هنا یظهر ان المجاز یدور مدار علاقة واحدة و هو الاتحاد الادعائی بین المعنی الحقیقی و المعنی المجازی».یکی از مباحث مفیدی که در کتاب مطرح شده بحث مشتق است که مؤلف به نقل سه نظریه محقق دوانی، محقق شریف و مشهور اصولی ها می پردازد، سپس نظریه استادش محقق اصفهانی را مطرح کرده و رد می کند. پس از آن با این مقدمه که «ان الحکیم بما هو حکیم لا شغل له بمفاهیم الالفاظ الموضوعة من حیث هی کذلک بل بحثه انما یتعلق بالحقائق النفس الامریة...» بحث را آغاز می کند و در نهایت نتیجه می گیرد که «فالعرض من هذه الحیثیة النفس الامریة من مراتب وجود الموضوع و اذ کان المتحیث بالحیثیتین واحدا فهناک امر واحد له اعتباران».از دیگر نکات اینکه مؤلف به تفاوت روش عقلاء و مباحث دقیق علمی توجه می دهد؛ مثل «لا یخفی ان الغرض المتعارف عند العقلا یخالف الغایة الحقیقیة التی یثبتها البرهان الحکمی عند کل حادث وجودی و یحکم باستحالة تخلفها عن ذی الغایة».مؤلف در عین تایید این مطلب که احکام چون در ظرف اعتبار واقع شده است، هم سنخ با احکام عقلا می باشد، در این که احکام بر اساس مصالح و مفاسد، قبیح یا حسن می شود، این طور می گوید: «انما الفرق بین القسمین ان مصالح التکالیف العقلائیة یرجع نفعها الی جاعلها بخلاف المصالح التی فی الاحکام الالهیة فمنافعها راجعة الی المکلفین».تفکیک بین مباحث علم اصول و مباحث دقیق فلسفی محض از مواردی است که مؤلف به آن تصریح دارد؛ مثل: «اما حدیث اصالة الوجود و الماهیة فلا یبتنی علیها امثال هذه المباحث الاعتباریة فان الاعتباری اعتباری علی کلا القولین لا یجری علیه آثاره جری آثار الحقائق علیها...»از مباحث دیگری که علامه به صورت مفصل در کتاب آورده اند، قاعده تجاوز، اصالة الصحة و تعادل و تراجیح است.
نسخه موجود در برنامه
ناشر: بنیاد علمی، فکری علامه طباطبایی.قطع: وزیری.تعداد جلد: یک جلد.تعداد صفحات متن: ۳۱۰ صفحه.تعداد صفحات فهرست: ۲ صفحه.توضیحات: این کتاب دو جزء است در یک مجلد.