[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (آخوند). مؤلف کتاب حاشیه کتاب المکاسب استاد محقق فقیه اصولی ملا محمد کاظم بن حسین خراسانی نجفی (م ۱۳۲۹ ق)، معروف به آخوند خراسانی می باشد.
حاشیه کتاب المکاسب از بهترین و دقیق ترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری و از مهم ترین آثار علمی باقی مانده از آخوند خراسانی (قده) می باشد.این کتاب در عین اختصار مشتمل بر معظم مباحث بیع و خیارات است.ابتکارات و نوآوری ها و تحقیقات کمیاب، قدرت استدلال و استحکام ادله و احاطه علمی مؤلف، به اضافه دقت بی نظیر و بیان رسا و قلم روان، این حاشیه را از سایر حواشی ممتاز نموده است.با توجه به این که این کتاب پس از کتاب های حاشیه قدیمی بر رسائل، درر الفوائد، فوائد الاصول، کفایة الاصول و حاشیه بر استصحاب و سایر تالیفات مؤلف نوشته شده و تالیف این کتاب در اواخر عمر شریف وی می باشد، خلاصه و چکیده افکار این فقیه اصولی در این کتاب نمایان شده و از اعتبار علمی خاصی برخوردار است.این کتاب نظیر تدریس آخوند و سایر تالیفات او به سبب دقت و عمق مطالب و دوری از زوائد در نوشتار و ایجاز و اختصار در بیان مطالب، از متون فقهی پیچیده به شمار می آید که درک آن برای بسیاری از اذهان مشکل است.برای درک بهتر مطالب این کتاب، به کتاب احکام مکاسب و تجارت تقریر درس مؤلف بوسیله شیخ حسن بن عبدالله بدر قطیفی (م ۱۳۳۴ ق) که از شاگردان وی بوده است می توان مراجعه کرد.
حاشیه کتاب المکاسب از بهترین و دقیق ترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری و از مهم ترین آثار علمی باقی مانده از آخوند خراسانی (قده) می باشد.این کتاب در عین اختصار مشتمل بر معظم مباحث بیع و خیارات است.ابتکارات و نوآوری ها و تحقیقات کمیاب، قدرت استدلال و استحکام ادله و احاطه علمی مؤلف، به اضافه دقت بی نظیر و بیان رسا و قلم روان، این حاشیه را از سایر حواشی ممتاز نموده است.با توجه به این که این کتاب پس از کتاب های حاشیه قدیمی بر رسائل، درر الفوائد، فوائد الاصول، کفایة الاصول و حاشیه بر استصحاب و سایر تالیفات مؤلف نوشته شده و تالیف این کتاب در اواخر عمر شریف وی می باشد، خلاصه و چکیده افکار این فقیه اصولی در این کتاب نمایان شده و از اعتبار علمی خاصی برخوردار است.این کتاب نظیر تدریس آخوند و سایر تالیفات او به سبب دقت و عمق مطالب و دوری از زوائد در نوشتار و ایجاز و اختصار در بیان مطالب، از متون فقهی پیچیده به شمار می آید که درک آن برای بسیاری از اذهان مشکل است.برای درک بهتر مطالب این کتاب، به کتاب احکام مکاسب و تجارت تقریر درس مؤلف بوسیله شیخ حسن بن عبدالله بدر قطیفی (م ۱۳۳۴ ق) که از شاگردان وی بوده است می توان مراجعه کرد.
wikifeqh: نقد و نسیه و مانند آن مطرح شده است.
wikifeqh: سال ۱۳۳۸ هجری قمری است.
میرزای شیرازی در این کتاب از اول مکاسب شیخ انصاری تا آخر آنرا شرح و توضیح داده است به این ترتیب که در آغاز هر بخش می فرماید «قوله» و سپس کلماتی از عبارت شیخ انصاری در مکاسب را آورده و به شرح و توضیح آن می پردازد.میرزای شیرازی در این کتاب با سبکی علمی و بسیار دقیق به شرح و توضیح کتاب مکاسب پرداخته است.
میرزای شیرازی در این کتاب از اول مکاسب شیخ انصاری تا آخر آنرا شرح و توضیح داده است به این ترتیب که در آغاز هر بخش می فرماید «قوله» و سپس کلماتی از عبارت شیخ انصاری در مکاسب را آورده و به شرح و توضیح آن می پردازد.میرزای شیرازی در این کتاب با سبکی علمی و بسیار دقیق به شرح و توضیح کتاب مکاسب پرداخته است.
wikifeqh: سید محمد کاظم یزدی «قده» می باشد. اگر چه کتاب عروة الوثقی وی زبانزد عام و خاص بوده و عظمت علمی وی را بخوبی نشان می دهد اما کتاب حاشیه بر مکاسب نیز از مهم ترین آثار علمی و فقهی مؤلف می باشد.
wikifeqh: الذریعة نسخه خاصی از کتاب را ذکر ننموده است. نسخه اصلی که برای نگارش کتاب از آن استفاده شده است نسخه ای است که به خط مؤلف بوده و بوسیله نوه وی، فاضل متقی شیخ کفائی برای چاپ در اختیار گروه تحقیق انتشار کتاب قرار گرفته است.از آن جایی که نسخه چاپ سنگی آن دارای غلط های زیادی بوده است، کتاب موجود با نسخه مؤلف تصحیح شده است و مراجع و مآخذ روایات و کلمات اصحاب نیز برای استفاده بیشتر خوانندگان استخراج شده است.
تقسیم بندی مطالب
...
تقسیم بندی مطالب
...
wikifeqh: زمان نگارش این کتاب ارزشمند که به اصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد، فقهای بزرگ پس از وی، همچون مرحوم نائینی در منیة الطالب، امام خمینی «قده» در المکاسب المحرمة، محقق خویی «قده» در کتاب های صلاة و صوم مستند عروة الوثقی و مصباح الفقاهة به نقل آراء وی پرداخته و نظریات این فقیه موفق را بررسی نموده اند.
wikinoor: اعیان الشیعة دو نفر را به عنوان مقرر بحث های میرزا حبیب الله و دارای کتاب حاشیه بر مکاسب ذکر نموده اند.نفر اول سید محمد باقر بن مرتضی درچه ای اصفهانی (م ۱۳۴۲ ق) است. صاحب الذریعة در کتاب نقباء البشر و در الذریعة می نویسد:هاجر الی العتبات مع آیة الله النائینی و قرا فی النجف علی العلامة المیرزا حبیب الله الرشتی و کتب حاشیة المکاسب و الرسائل من تقریراته.فرد دیگر سید محمد باقر بن علی (صاحب حاشیه بر قوانین) قزوینی (م ۱۳۲۸ ق) می باشد. در مستدرکات اعیان الشیعة در ذکر نام تالیفات وی می نویسد: حاشیة المکاسب و هو تقریرات درس استاذه المیرزا حبیب الله الرشتی. در هر حال این کتاب را هر کدام از این دو گردآوری کرده باشند آن چنان که در خاتمه کتاب آمده است در ابتدا گروهی از شاگردان مؤلف این کتاب را جمع آوری نموده و سپس یکی از دو فرد مذکور آن را تصحیح و تحقیق نموده است.در پایان این کتاب آمده است: کان اصل الحواشی غیر مدون فدونها جماعة من الاصحاب من جامع لجمیعها و حافظ لجلها لکنها اورکهم الطبیعة الثانویة فحرفوا حروفا منها لا عن قصد الی ذلک حتی وفقنی الله تعالی للعرض علی اصل خطه الشریف فجمعتها کما هی من دون زیادة و نقیصة و اسقط منها ما اسقطه شیخنا المعظم و زدت علیها ما زادها دام افضاله خصوصا فی المتاخرین من الازمنة حینا بعد حین.
تاریخ تالیف
با توجه به این که کتاب مکاسب محرمه در اواخر عمر شریف شیخ اعظم «قده» (م ۱۲۸۱ ق) نوشته شده است و از طرفی میرزا حبیب الله رشتی پس از نام شیخ اعظم عبارت «دام ظله» را ذکر نموده است.بنابراین این کتاب حدود سال های ۱۲۷۵ ق تا ۱۲۸۱ ق نوشته شده و زمان جمع آوری آن نیز به احتمال زیاد قبل از ۱۳۰۰ قمری بوده است.
تاریخ انتشار
...
تاریخ تالیف
با توجه به این که کتاب مکاسب محرمه در اواخر عمر شریف شیخ اعظم «قده» (م ۱۲۸۱ ق) نوشته شده است و از طرفی میرزا حبیب الله رشتی پس از نام شیخ اعظم عبارت «دام ظله» را ذکر نموده است.بنابراین این کتاب حدود سال های ۱۲۷۵ ق تا ۱۲۸۱ ق نوشته شده و زمان جمع آوری آن نیز به احتمال زیاد قبل از ۱۳۰۰ قمری بوده است.
تاریخ انتشار
...
wikifeqh: کتاب البیع تا آخر کتاب خیارات می باشد. اگر چه این کتاب به صورت نسخۀ خطی در گوشه های کتابخانه های خصوصی بوده است اما به دلیل اهمیت مطالب آن و توجه و عنایت علما و بزرگان از فقهاء، نسخه های خطی آن بیش از سایر تألیفات وی نسخه برداری شده و بزرگانی همچون شیخ محمد حسین اصفهانی (م 1361 ق)، محقق نائینی (م 1355 ق)، شیخ حسین حلّی (م 1394 ق) و دیگران سعی داشته اند تا یک نسخه از آن را داشته باشند و از مطالب آن استفاده نمایند.
روش و شیوۀ کتاب از ابتدا تا اواسط آن و از اواسط تا به پایان آن به دو گونه است. در ابتدا مطالب کتاب به صورت تقریر درس خارج و نظریات شخصی مؤلف بوده و ذکر عناوین ابواب و فروع مسائل مطرح شده از کتاب المکاسب شیخ، بیشتر به عنوان آغازگر بیان نظریات مؤلف می باشد.
از اواسط کتاب با تغییر در شیوۀ نگارش، شرح عبارت های مکاسب به صورت باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد.
این کتاب نیز نظیر «مصباح الفقیه» و «حاشیة الرسائل» وی مملو از تحقیقات فقهی بدیع و تطبیق قواعد اصولی بر مصادیق آنان می باشد.
روش و شیوۀ کتاب از ابتدا تا اواسط آن و از اواسط تا به پایان آن به دو گونه است. در ابتدا مطالب کتاب به صورت تقریر درس خارج و نظریات شخصی مؤلف بوده و ذکر عناوین ابواب و فروع مسائل مطرح شده از کتاب المکاسب شیخ، بیشتر به عنوان آغازگر بیان نظریات مؤلف می باشد.
از اواسط کتاب با تغییر در شیوۀ نگارش، شرح عبارت های مکاسب به صورت باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد.
این کتاب نیز نظیر «مصباح الفقیه» و «حاشیة الرسائل» وی مملو از تحقیقات فقهی بدیع و تطبیق قواعد اصولی بر مصادیق آنان می باشد.
wikinoor: اثر اعراض او، رساله ای با عنوان «جمان السلک فی الاعراض عن الملک» اضافه شده است.
انگیزۀ تالیف
مؤلف در خطبۀ کتاب در مورد علت تالیف آن می نویسد: فهذه خواطر علقتها علی کتاب المکاسب لشیخ الطائفة و عمید الفرقة استاد المجتهدین شیخنا المرتضی الانصاری «قدس الله سره» قصدت فیما اوضحت من مسائل الکتاب ایقاف الطالب علی سننه اللاحب و فیما انتقدته الاصحار بالحقیقة. ترجمه: یعنی اینها حواشی بر کتاب مکاسب شیخ اعظم «قده» است که به ذهن من رسیده است و در آنچه واضح نمودم و در آنچه نقد و بررسی نمودم آگاهی طلاب و آشکار نمودن حقیقت را قصد نمودم.
تاریخ تالیف
...
انگیزۀ تالیف
مؤلف در خطبۀ کتاب در مورد علت تالیف آن می نویسد: فهذه خواطر علقتها علی کتاب المکاسب لشیخ الطائفة و عمید الفرقة استاد المجتهدین شیخنا المرتضی الانصاری «قدس الله سره» قصدت فیما اوضحت من مسائل الکتاب ایقاف الطالب علی سننه اللاحب و فیما انتقدته الاصحار بالحقیقة. ترجمه: یعنی اینها حواشی بر کتاب مکاسب شیخ اعظم «قده» است که به ذهن من رسیده است و در آنچه واضح نمودم و در آنچه نقد و بررسی نمودم آگاهی طلاب و آشکار نمودن حقیقت را قصد نمودم.
تاریخ تالیف
...
wikifeqh: فقه الحدیث تا معانی کلمات و ترجمه عبارت ها و حتی بیان وجه «فتامل» های عبارات شیخ دیده می شود.این کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله... اقول) می باشد. و تمام قسمت های مکاسب یعنی مکاسب محرمه، کتاب البیع، کتاب خیارات را در بر دارد.در میان حاشیه پردازان مکاسب شیخ انصاری «قده»، هیچ کس مانند سید یزدی به روش عرفی به تفقه نپرداخته است. وی در بسیاری از موارد آن چنان عرفی اندیشیده که روش یک حقوق دان عرفی معاصر به ذهن انسان تداعی می کند.از طرفی با توجه به صاحب نظر بودن وی در مباحث علم اصول فقه در بسیاری از مباحث کتاب نکات دقیق اصولی را به صورت مختصر مطرح نموده و تفصیل آن را به کتاب هایی که به صورت مجزا در مباحث استصحاب و تعادل و تراجیح، حجیت ظن و نظائر آن تالیف نموده است، ارجاع داده است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهای عظام واقع شده است و بزرگانی همچون:-محقق اصفهانی (م ۱۳۶۱ ق) - محقق نائینی (م ۱۳۵۵ ق) در تقریراتش «المکاسب و البیع، منیة الطالب» - شیخ مرتضی حائری (م ۱۳۵۵ ق) در کتاب خمس- آیة الله حکیم (م ۱۳۹۰ ق) در مستمسک عروة الوثقی- آیة الله گلپایگانی (م ۱۴۱۴ ق) در نتائج الافکار- امام خمینی (م ۱۴۰۹ ق) در مکاسب محرمه- آیة الله خویی (م ۱۴۱۳ ق) در کتاب مصباح الفقاهة و بسیاری از بزرگان دیگر به آن استناد نموده یا مورد نقد و بررسی قرار داده اند.
علت تالیف
محقق یزدی در بیان علت تالیف کتاب در ابتدای مکاسب محرمه این گونه می نویسد:ربما ینقدح فی ذهنی الاشکال او توضیح حال او دفع ایراد او بیان مرادی، حببت ایراده علی طرز التعلیق علیه تذکرة لی و لغیری تبصرة.همین طور در مقدمه کتاب البیع می نویسد: سنح بخاطری ان اعلق علیه وجیزة لطیفة مشتملة علی فوائد لیکون لی تذکرة و لغیری تبصرة.
تاریخ تالیف
...
علت تالیف
محقق یزدی در بیان علت تالیف کتاب در ابتدای مکاسب محرمه این گونه می نویسد:ربما ینقدح فی ذهنی الاشکال او توضیح حال او دفع ایراد او بیان مرادی، حببت ایراده علی طرز التعلیق علیه تذکرة لی و لغیری تبصرة.همین طور در مقدمه کتاب البیع می نویسد: سنح بخاطری ان اعلق علیه وجیزة لطیفة مشتملة علی فوائد لیکون لی تذکرة و لغیری تبصرة.
تاریخ تالیف
...
wikifeqh: العروة الوثقی وی زبانزد عام و خاص بوده و عظمت علمی وی را بخوبی نشان می دهد اما کتاب حاشیه بر مکاسب نیز از مهم ترین آثار علمی و فقهی مؤلف می باشد.
این کتاب مملو از ابتکارات و خلاقیت ها و دقت نظر مؤلف می باشد و حواشی و شروح آن از تنوع کم نظیری برخوردار است. در این کتاب از فقه الحدیث تا معانی کلمات و ترجمۀ عبارت ها و حتی بیان وجه «فتأمل» های عبارات شیخ دیده می شود.
این کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد. و تمام قسمت های مکاسب یعنی مکاسب محرمه، کتاب البیع، کتاب خیارات را در بر دارد.
در میان حاشیه پردازان مکاسب شیخ انصاری «قده»، هیچ کس مانند سید یزدی به روش عرفی به تفقه نپرداخته است. وی در بسیاری از موارد آن چنان عرفی اندیشیده که روش یک حقوق دان عرفی معاصر به ذهن انسان تداعی می کند.
این کتاب مملو از ابتکارات و خلاقیت ها و دقت نظر مؤلف می باشد و حواشی و شروح آن از تنوع کم نظیری برخوردار است. در این کتاب از فقه الحدیث تا معانی کلمات و ترجمۀ عبارت ها و حتی بیان وجه «فتأمل» های عبارات شیخ دیده می شود.
این کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد. و تمام قسمت های مکاسب یعنی مکاسب محرمه، کتاب البیع، کتاب خیارات را در بر دارد.
در میان حاشیه پردازان مکاسب شیخ انصاری «قده»، هیچ کس مانند سید یزدی به روش عرفی به تفقه نپرداخته است. وی در بسیاری از موارد آن چنان عرفی اندیشیده که روش یک حقوق دان عرفی معاصر به ذهن انسان تداعی می کند.
wikinoor: حاشیة_المکاسب_(یزدی)
کلمات دیگر: