آب انبار میرزا مهدی. آب انبار میرزا مهدی
آب انبار میرزا مهدی واقع در خیابان ۱۸ دی ساری به شماره ۱۰۰۵ در تاریخ ۱۳۵۳/۸/۱ ثبت شده است.آب انبار میرزا مهدی در یکی از محلات کهن ساری ساخته شده بود که اینک وجود ندارد. نام این محله «ملا آق بابا» بود. «محلهٔ ملاآقا بابا، از طرف شمال به محلهٔ همت آباد، از طرف جنوب به محله نوآمبار، از طرف مشرق به کهنه باغ شاه و از طرف مغرب به محله شاه غازی بن منتهی می شد.» ملاآقا بابا، فرد روحانی از تلارم دودانگه بود و تمکن مالی خوبی داشت؛ به همین دلیل موقوفات زیادی در شهر ساری ایجاد کرد؛ یکی از آن ها تکیه ای بود که در زمان پهلوی اول هنگام احداث خیابان ۱۸دی تخریب شد و دیگر اثری از محله و تکیه باقی نماند.آب انبار میرزامهدی یکی از آثار برجای مانده از این محله تاریخی است.قدمت این آب انبار بر اساس اطلاعات موجود در پرونده ثبتی، مربوط به دورهٔ افشاریه - زندیه است. این آب انبار دارای عناصر مخزن گنبدی شکل، ورودی، راه پله، پاشیر و خیشخان است. مخزن آن با پلان مدور و سقف گنبدی آجری است که بالای آن خیشخانی با گنبد مخروطی شکل با ۶ روزن عمل تهویه درون مخزن را انجام می داد.ارتفاع تقریبی گنبد از قسمت بیرونی بنا ۵/۸ متر و قطر گنبد تقریباً ۱۲ متر است. همانند دیگر آب انبارها، ورود به مخزن آب انبار میرزا مهدی نیز از طریق یک ورودی مجزا صورت می گرفت که متأسفانه این ورودی تخریب شده است. در پرونده ثبتی این اثر به این موضوع اشاره شده است: «در ورودی و سردر آن در حد شرقی بوده که چندی قبل توسط مستأجر خراب شده».ورودی اصلی به فضای راه پله که در حال حاضر رو به خیابان ۱۸ دی و در ضلع جنوبی مخزن ساخته شده است، دارای یک تاق جناغی و آجرکاری خفته راسته در نما است. راه ورود به پاشیر این آب انبار از طریق ورودی و راه پله ای با دو پاگرد می باشد. پوشش تاق دار فضای داخلی را در قسمت بیرون بنا با استفاده از شیوه کنوسازی به سطحی تخت و شیبدار تبدیل کرده اند. بر خلاف آب انبارهای دیگر که فضای راه پله و پاشیر جنب گنبد و مخزن قرار گرفته، فضای راه پله و پاشیر این اثر، روبه روی مخزن تعبیه شده است. فضای پاشیر آن نیز دارای پلان مربع شکل و با سقف بلندی است که نورگیری بالای آن برای روشنایی و تهویه وجود دارد. به علت تخریب ورودی مخزن در دهه های گذشته دیوار رو به مخزن را در فضای پاشیر تخریب کرده اند تا یک راه ورود به فضای مخزن ایجاد نمایند. پوشش نورگیر نیز در حال حاضر تخریب و یک سازه بتنی حلقه ای جایگزین آن شده است. مصالح مورد استفاده در این بنا همانند آجر ۵*۲۰*۲۰، ملات آهکی و اندود ساروج در بدنه مخزن می باشد. عرصهٔ اطراف مخزن حدود بیست سال است در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و تبدیل به چایخانه شده است.
منابع
1.پرونده ثبتی اثر. سازمان میراث فرهنگی2.احمدی، سیدمهدی(۱۳۹۰). محلات ساری. آوای مسیح3.همان منبع4.نیکوبیان، ابوالفضل(۱۳۹۵). آب انبارهای ساری. رسانش نوین.5.پرونده ثبتی اثر. سازمان میراث فرهنگی6.موسوی، سیدرحیم(۱۳۹۴). مجموعه ساری پژوهی. رسانش نوین
آب انبار میرزا مهدی واقع در خیابان ۱۸ دی ساری به شماره ۱۰۰۵ در تاریخ ۱۳۵۳/۸/۱ ثبت شده است.آب انبار میرزا مهدی در یکی از محلات کهن ساری ساخته شده بود که اینک وجود ندارد. نام این محله «ملا آق بابا» بود. «محلهٔ ملاآقا بابا، از طرف شمال به محلهٔ همت آباد، از طرف جنوب به محله نوآمبار، از طرف مشرق به کهنه باغ شاه و از طرف مغرب به محله شاه غازی بن منتهی می شد.» ملاآقا بابا، فرد روحانی از تلارم دودانگه بود و تمکن مالی خوبی داشت؛ به همین دلیل موقوفات زیادی در شهر ساری ایجاد کرد؛ یکی از آن ها تکیه ای بود که در زمان پهلوی اول هنگام احداث خیابان ۱۸دی تخریب شد و دیگر اثری از محله و تکیه باقی نماند.آب انبار میرزامهدی یکی از آثار برجای مانده از این محله تاریخی است.قدمت این آب انبار بر اساس اطلاعات موجود در پرونده ثبتی، مربوط به دورهٔ افشاریه - زندیه است. این آب انبار دارای عناصر مخزن گنبدی شکل، ورودی، راه پله، پاشیر و خیشخان است. مخزن آن با پلان مدور و سقف گنبدی آجری است که بالای آن خیشخانی با گنبد مخروطی شکل با ۶ روزن عمل تهویه درون مخزن را انجام می داد.ارتفاع تقریبی گنبد از قسمت بیرونی بنا ۵/۸ متر و قطر گنبد تقریباً ۱۲ متر است. همانند دیگر آب انبارها، ورود به مخزن آب انبار میرزا مهدی نیز از طریق یک ورودی مجزا صورت می گرفت که متأسفانه این ورودی تخریب شده است. در پرونده ثبتی این اثر به این موضوع اشاره شده است: «در ورودی و سردر آن در حد شرقی بوده که چندی قبل توسط مستأجر خراب شده».ورودی اصلی به فضای راه پله که در حال حاضر رو به خیابان ۱۸ دی و در ضلع جنوبی مخزن ساخته شده است، دارای یک تاق جناغی و آجرکاری خفته راسته در نما است. راه ورود به پاشیر این آب انبار از طریق ورودی و راه پله ای با دو پاگرد می باشد. پوشش تاق دار فضای داخلی را در قسمت بیرون بنا با استفاده از شیوه کنوسازی به سطحی تخت و شیبدار تبدیل کرده اند. بر خلاف آب انبارهای دیگر که فضای راه پله و پاشیر جنب گنبد و مخزن قرار گرفته، فضای راه پله و پاشیر این اثر، روبه روی مخزن تعبیه شده است. فضای پاشیر آن نیز دارای پلان مربع شکل و با سقف بلندی است که نورگیری بالای آن برای روشنایی و تهویه وجود دارد. به علت تخریب ورودی مخزن در دهه های گذشته دیوار رو به مخزن را در فضای پاشیر تخریب کرده اند تا یک راه ورود به فضای مخزن ایجاد نمایند. پوشش نورگیر نیز در حال حاضر تخریب و یک سازه بتنی حلقه ای جایگزین آن شده است. مصالح مورد استفاده در این بنا همانند آجر ۵*۲۰*۲۰، ملات آهکی و اندود ساروج در بدنه مخزن می باشد. عرصهٔ اطراف مخزن حدود بیست سال است در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و تبدیل به چایخانه شده است.
منابع
1.پرونده ثبتی اثر. سازمان میراث فرهنگی2.احمدی، سیدمهدی(۱۳۹۰). محلات ساری. آوای مسیح3.همان منبع4.نیکوبیان، ابوالفضل(۱۳۹۵). آب انبارهای ساری. رسانش نوین.5.پرونده ثبتی اثر. سازمان میراث فرهنگی6.موسوی، سیدرحیم(۱۳۹۴). مجموعه ساری پژوهی. رسانش نوین
wiki: آب انبار میرزا مهدی