ملک دینار

ملک دینار، فرمانده غزان بود که توانست با حمله به کرمان و جیرفت و شکست محمدشاه دوم، آخرین سلطان قاوردی، در سال ۵۸۳ حکومت غزان کرمان را تأسیس کند.
خبیصی، محمد ابراهیم (۱۳۴۳). باستانی پاریزی، ویراستار. سلجوقیان و غز در کرمان. تهران: انتشارات طهوری.
ملک دینار در سال ۵۸۱ هجری از دست سلطان شاه که به سرخس حمله کرده بود فرار کرد و به کرمان رفت. سپاه کرمان توان مقاومت را نداشت. ملک دینار شهر کرمان را بدست آورد و در مدت هشت سال حکومت او آرامش به کرمان بازگشت. ملک دینار بدون غارت و جنگی شهر بردسیر و خبیص اطراف آن را فتح کرد.ملک دینار از خاتون کرمانی دختر ملک طغرل و عمهٔ محمدشاه خواستگاری کرد. او همچنین به دیدار پادشاه جزیره قیس رفت پادشاه قیس برای وی هدایای با ارزشی فرستاد. لشکر غز چند مرتبه علیه ملک دینار توطئه کردند. در زمان او فرزندان مجاهد شورش کردند و ملک با آنان درگیر شد و دینار کوبنان جیرفت هرمز و قلعهٔ منوجان را گرفت. ملک دینار وزیرش خواجه جمال را عزل کرد و ناصح الدین را وزیر خود کرد.ملک دینار در سال۵۹۱ بر اثر بیماری سرسام درگذشت.

مَلِک دینار ( ـ ۵۹۱ق)
عمادالدین دینار بن محمد از امرای طوایف غز خراسان و حاکم کرمان (۵۸۳ـ۵۹۱ق). در آغاز کار به فرمان طغان شاه فرزند آلپ ارسلان سلجوقی، حکمران سرخس بود و پس از آن که سلطان محمد خوارزمشاه بر سرخس استیلا یافت و غُزها را از خراسان بیرون راند، به حکومت بسطام منصوب شد. طوایف غز از خراسان راهی کرمان و فارس شدند و با موافقت توران شاه دوم سلجوقی در حدود زرند نشیمن گزیدند. اما درپی زوال قدرت سلجوقیان و بروز خشکسالی های پیاپی، طوایف غز در پیرامون کرمان پراکنده شدند و به راهزنی و چپاول پرداختند. در این هنگام ملک دینار نیز به خواست مردم کوهبنان از خراسان به کرمان رفت (۵۸۱ق) و با استقبال توران شاه روبه رو شد. اما غزها پس از مرگ توران شاه از آشفتگی اوضاع حکومت کرمان بهره جستند و این شهر را چپاول کردند. در این میان ملک دینار به تحریک و تقویت امرای محلی، پرچم استقلال برافراشت و کرمان را تصرف کرد (۵۸۳ق). وی قلمرو خویش را تا جزیره کیش گسترش داد و دولتی قدرتمند برپا کرد. در پایان زندگی اش به بیماری سرسام گرفتار آمد. پس از وی فرزندش علاء الدین فرخ شاه، که پیش تر حکومت بم را داشت، بر تخت نشست. افضل کرمانی مداح ملک دینار بوده و عقدالعلی للموقف الاعلی را به نام او تألیف کرده است.