استادسیس

استادسیس یا استاذسیس یک ایرانی بود اهل سیستان که در سال ۱۵۰ هجری در خراسان ادعای پیغمبری کرد و علیه عباسیان قیام کرد. او در آغاز پیروزی هایی به دست آورد و سرزمینهایی را در خراسان تسخیر کرد ولی سرانجام در سال ۱۵۱ هجری شکست خورد و بسیاری از پیروان او کشته یا اسیر شدند.
جنبش استادسیسیان
سجاح
طلیحه
اسود عنسی
«استاد»، بخش نخست کلمه استادسیس، واژه ای فارسی است که در منابع تاریخی به گونه های مختلف آمده است، اما مفهوم جزء دوم این کلمه، یعنی «سیس»، به درستی روشن نیست. واژه سیس در چند نام تروک ایرانی دیده می شود: جانشین، مانی، سیس نام داشت. مانوی دیگر که هم روزگار رازی بود، همین نام را داشت. نام های دیگر بهرام سیس و پارسیس است. در تبارنامه آل بویه اسم یکی از نوادگان بهرام گور، سیس نامیده شده است.در واژه نامه دهخدا آمده است.استاد. (ص) (معرب آن نیز استاد و استاذ) اوستاد. اُستا. اوستا (مخفف اوستاد). ماهر. بامهارت. صاحب مهارت. حاذق. (دهار) (ربنجنی):همچنین در مورد سیس آمده است:سیس. (هزوارش، اِ) اسب جلد و تند و تیز باشد. (برهان) (جهانگیری). قیاس کنید با «سیسو» (اسب) در زبان اکدی و آشوری که در آرامی «سوسیا» شده و به صورت هزوارش وارد پهلوی گردیده. رجوع به سوسبار شود. (از حاشیهٔ برهان قاطع چ معین):تنگ گردد چون دل عاشق جهان بر دشمنتروز هیجا چون کنی بر سیس یکران تنگ تنگ.جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی؛ بنابراین استادسیس به معنای فرد با مهارتی است که اسبی چابک دارداما برخی قائلند که پسوند سیس یا سیوس یا تیس پسوندی یونانی است که یونانیان با افزودن آن در پایان نام ها کلمات را بدین شکل می خواندند مانند «کنفوسیوس» که در زبان چینی «کونگ فوزی» است که یونانیان با افزودن پسوند «یوس» در پایان نام او، آن را به «کنفوسیوس» دگرگون کردند که در جهان بیش تر بدین نام شناخته شده است. بر این اساس، پسوند سیس زائد خواهد بود
دربارهٔ زندگی استادسیس تا پیش از قیام، اطلاعات روشنی در دست نیست و گرازش منابع منحصر به سال های پایانی عمر او است. از برخی روایات می توان فهمید که وی در خراسان امارت داشته و از پذیرفتن ولی عهدی مهدی عباسی خودداری کرده است.
جنبش استادسیس در میان قیامهایی که ضد عباسیان در سده دوم هجری پدید آمد، از همه ناشناخته تر بود. او در باذغیس، در ناحیه ای که به آفرید و یارانش در آنجا پناه جسته بودند، قیام کرد و بر پایه برخی روایات، استادسیس راه به آفرید را در پیش گرفته بود و او که زمانی حامی عباسیان بود و با سپاهیان آن ها همکاری می کرد، به علت نامعلومی ارتباط خود را با آنان برهم زد و سر به شورش برداشت، این نکته با گفته گردیزی نیز سازگار است. به نوشته مجمل التواریخ، استادسیس از سیستان بود و در خراسان قیام کرد، اما شاهد دیگری که این گفته را تأیید کند، در دست نیست. تاریخ دقیق این قیام به درستی روشن نیست. خلیفة بن خیاط می نویسد که این جنبش در ۱۴۹ ق آغاز شد؛ اما به روایت طبری، استادسیس در ۱۵۰ ق قیام کرد و چون جنبش پا گرفت، با سرعت گسترش یافت و مردم بادغیس، هرات و سیستان گرد او فرا آمدند. اگرچه شمار پیوستگان به این جنبش در مآخذ اغراق آمیز به نظر می رسد، اما تصوری از اهمیت این جنبش به دست می دهد که دلیل بر وجود روحیه عصیان در مردم ناحیه خراسان است. به گزارشی، قیام کنندگان با خود بیل و تبر داشتند و این نشان می دهد که هواداران جنبش بیشتر از طبقات پایین جامعه بوده اند.

اُسْتادْسیس ( ـ۱۵۱ق)
سردار ایرانی و رهبر جنبش دینی ـ سیاسی خراسان برضد منصور عباسی . از مردم بادغیس هرات بود. چون منصور، مهدی را به ولایتعهدی برگزید، استادسیس سر به شورش برداشت . قیام وی بی درنگ بسیاری از شهرهای خراسان را فراگرفت و مردم هرات ، بادغیس ، سیستان و مرورود به او پیوستند. استادسیس لشکریان خلیفه را شکست داد، اما سرانجام به دست ابوعَون و عمرو بن سَلم بن قُتَیبه شکست خورد و بسیاری از پیروان او کشته یا اسیر شدند. به روایتی استادسیس پس از شکست گریخت، ولی عاقبت به دست لشکر خلیفه کشته شد و به روایت دیگر او را همراه خانواده اش به بارگاه خلیفه در بغداد فرستادند. خلیفه نیز دستور قتل او را داد. استادسیس را به کفر و الحاد متهم کردند و گفته اند او مدعی پیامبری بوده و گفته است که خود را هوشیدر یا هوشیانت، از موعودهای زردشت، می داند، که بر سر هزارۀ موعود، ظهور کرده است . پیروان او را سیسانیان گفته اند. همچنین گفته شده که مادر مأمون ، مَراجِل، دختر استادسیس بوده است .