اشور بانی پال

آشوربانی پال. آشوربانی پال (به اکدی:Aššur-bāni-apli) (به آرامی: ܐܵܫܘܿܪ ܒܵܢܝܼ ܐܵܦܠܝܼ) از ۶۶۹ تا ۶۲۵ یا ۶۳۱ ق.م. پادشاه آشور بود. آشوربانی پال آخرین فرمانروای مقتدر آشوریان بود که جانشین پدرش اسرحدون شد. معنای نامش یعنی: "آشور به وجود آورندهٔ یک وارث (جانشین) است." در کتاب مقدس نام او به صورت "Asenappar" آمده است. ژوستینوس تاریخ نگار رومی نام او را به صورت "سارداناپالوس" نوشته است.
ویکی پدیای انگلیسی
تاریخ ماد، ایگورمیخائیلوویچ دیاکونوف، ترجمهٔ کریم کشاورز
در سال ۶۳۹ پیش از میلاد آشوربانیپال شاه آشور، ایلام را شکست داد و شوش را غارت کرد. پس از این جنگ، ایلام هرگز به عنوان یک قدرت مستقل ظاهر نگردید.
سین-ایدین-اپل بزرگترین پسر اسرحدون بود، پسر کوچکتر از او، شمش-شوم-اوکین نام داشت و آشوربانیپال از هر دوی آنان کوچکتر و پسر سوم بود. سین-ایدین-اپل که نایب السلطنه بود، در سال ۶۷۲ پ.م. درگذشت و علی القاعده بایستی برادر کوچکتر از او، یعنی شمش-شوم-اوکین سمت وی را عهده دار می شد اما این اتفاق نیفتاد. البته این احتمال وجود دارد که مادر شمش-شوم-اوکین با آن آشوربانیپال یکی نبوده باشد (یعنی مادران جداگانه ای داشته بوده باشند). آشوربانیپال به فعالیت های علمی علاقه مند بود و در کنار آن فعالیت ها، به سوارکاری، شکار، ارابه رانی، نظامی گری، هنروری و صنعتگری نیز می پرداخت. خود وی دربارهٔ این موضوع می گوید که فعالیت های علمی دورهٔ جوانیش شامل این موارد می شدند: «غیبگویی با روغن، ریاضیات، خواندن و نوشتن.» بنا به گفتهٔ یک روایت نیمه تاریخی، آشوربانیپال تنها پادشاه آشور بوده که خواندن و نوشتن می دانسته است.
در سال ۶۷۲ پیش از میلاد اسرحدون پس از مرگ همسرش، بنا به تحریک مادر خود، نقیعه-زکوتو ترتیب و قرار جانشینی خود را تغییر داد، وی با سرکردگان مادی هایی که دست نشاندهٔ پادشاه آشور بودند، و - همچنین گویا مردم و سرکردگان شهر سیپار - عهدی بست، بدین ترتیب که سرکردگان مزبور قسم خوردند که اگر اسرحدون هنگامی بمیرد که کودکانش هنوز خردسال باشند، آن ها و فرزندان آن ها این ترتیب را رعایت خواهند کرد که «آشوربانیپال پادشاه آشور خواهد بود و شمش-شوم-اوکین پادشاه بابل، هر چند که سن آشوربانیپال از برادرش کمتر است.» یک لوح یادبود که دو سال پس از این ماجرا در یکی از ایالت های شمال غربی آشور تهیه شده است، اسرحدون را با حالتی برجسته به تصویر می کشد، در حالی که دو پسرش هر کدام در یک طرف او قرار دارند. دو شاهزاده از آن پس تعلیمات و آموزش های متفاوتی را تجربه کردند. اوضاع اینگونه بود تا این که اسرحدون در سال ۶۶۹ ق.م. هنگامی که می رفت تا دوباره مصر را فتح کند، به طور ناگهانی درگذشت.

آشور بانی پال. آشور بانی پال ( ـ ۶۲۶پ م)(Ashurbanipal)
(یا: آسور بانی پال) آخرین پادشاه بزرگ آشور (۶۶۹ـ۶۳۳پ م) و پسر و جانشین اِسَرحَدون. در دوران سلطنتش چند شورش علیه وی درگرفت، ازجمله درخلال نبرد با عیلامیان و کلدانیان و شورشی که برادرش، حاکم بابل، سرکردگی کرد و آشور بانی پال در فرونشاندن آن دچار زحمت فراوان شد و در نهایت به تلافی آن بابل را تصرف کرد و بسیاری از بابلیان را کشت (۶۴۸پ م). عیلام را مغلوب خود کرد و به غارت شوش پرداخت. در دوران سلطنت وی آشور به اوج شکوه و جلال رسید. دوستدار علم و دانش بود و طی کاوش های باستان شناختی در نینوا ۲۲هزار لوح گلی از کتابخانۀ وی به دست آمده که بزرگ ترین گنجینۀ علم و دانش در بین النهرین باستان بود. اگرچه پس از مرگ وی دو تن از پسرانش نیز مدتی کوتاه فرمانروایی آشور را به دست گرفتند، عهد وی را باید آخرین دوران عظمت و امپراتوری اش دانست. چند سال پس از مرگ وی آشور در برابر مادها و ایرانیان از پا درآمد. از عوامل مؤثر در فروپاشی آشور هزینه های گزافی بود که وی برای حفظ کشور صرف جنگ ها می کرد. برخی وی را با سارداناپالوسدر منابع یونانی و اَسنَفِّر یا اُسنَفِّردر تورات یکی دانسته اند.