کلیسای سرکیس مقدس یا کلیسای سارکیس مقدس،(به ارمنی: Սուրբ Սարգիս մայր տաճար) - (به انگلیسی: Saint Sarkis Cathedral)، نام یک کلیسای ارمنی واقع در خیابان کریمخان زند، ابتدای خیابان نجات الهی (ویلای سابق) در تهران است. کلیسای سرکیس مقدس با هزینه شخصی فردی خیر از ارمنی های ایران به نام «مارکار سرکیسیان» و طرح مهندس اوژن آفتاندلیانس در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) بنا شد و مقر خلیفه گری ارامنه تهران از کلیسای مریم مقدس به این محل جدید انتقال یافت.
ارمنی های ایران
فهرست کلیساهای ارمنی در ایران
پس از انجام مراسم مذهبی و نام گذاری کلیسای جدید که به نام یکی از قدیسان کلیسای ارمنی، یعنی «سرکیس مقدس» نام گذاری شد.سرکیس مقدس، از قدیسان کلیسای حواری ارمنی، در اوایل سده چهارم میلادی از سرداران ارتش روم بود که به علت مسیحی بودن تحت تعقیب قرار گرفت.او به همراه پسرش، «ماردیروس»، به ارمنستان پناه برد اما تیران، پادشاه ارمنستان، تحت فشار امپراتور روم مجبوربه اخراج آنان از ارمنستان شد. آنان به خدمت ارتش شاپور دوم درآمدند که در جنگ با کوشان ها بود. شاپور از خدمات سرکیس بسیار خرسند بود اما از آنجایی که به وی اتهام تبلیغ مسیحیت در بین سپاهیان شاپور را زده بودند دستور داد تا او و پسرش را به همراه شماریاز سربازان در نیشابور به قتل رسانند. در تقویم کلیسای ارمنی، یک روز به سرکیس مقدس اختصاص دارد. در این روز، جوانان ارمنی به یاد او مراسم خاصی را برگزار می کنند.
کلیسای سرکیس مقدس، که بزرگ ترین کلیسای تهران است، دارای ابعادی به طول ۳۶/۵ متر و عرض ۱۷/۸ متر با پلان بازیلیکا تک ناوی است که بر روی صفه ای کم ارتفاع بنا شده و با در نظر گرفتن امانت خانه های دو طرف محراب در سمت شرقی بنا و راهرو ورودی اصلی، در سمت غربی بنا، کلیسا از داخل دارای پلان صلیبی شکل است. دیوارهای خارجی بنا با سنگ مرمر سفید رنگ و دیوارهای داخلی و سقف با گچ پوشانده شده.
اگرچه مهندس آفتاندلیانس در طراحی کلیسای سرکیس مقدس از معماری قرون وسطی و عصر جدید ارمنستان پیروی کرده با جسارت تغییراتی در این دو نوع معماری داده و گنبدی ساخته که ظاهراً بدون داشتن تکیه گاهی بر روی سقف قرار دارد و در هوا معلق است. از آنجایی که در کلیساهای تک ناوی وزن سقف بنا به وسیله قوس های واقع در زیر سقف به دیوارهای طولی دو طرف بنا منتقل می شود بنابراین این گونه بناها، برای تحمل فشار سقف، نمی توانند عرض زیادی داشته باشند و به همین دلیل نیز، فاقد گنبد و معمولاً، بناهایی کوچک هستند اما آفتاندلیانس، متأثر از معماری کلیساهای تک ناوی و آمیختن این سبک با معماری تالارهای گنبد دار، کلیسای سرکیس مقدس را به گونه ای طراحی کرده که توانسته گنبد عظیمی بر روی آن قرار دهد.
ارمنی های ایران
فهرست کلیساهای ارمنی در ایران
پس از انجام مراسم مذهبی و نام گذاری کلیسای جدید که به نام یکی از قدیسان کلیسای ارمنی، یعنی «سرکیس مقدس» نام گذاری شد.سرکیس مقدس، از قدیسان کلیسای حواری ارمنی، در اوایل سده چهارم میلادی از سرداران ارتش روم بود که به علت مسیحی بودن تحت تعقیب قرار گرفت.او به همراه پسرش، «ماردیروس»، به ارمنستان پناه برد اما تیران، پادشاه ارمنستان، تحت فشار امپراتور روم مجبوربه اخراج آنان از ارمنستان شد. آنان به خدمت ارتش شاپور دوم درآمدند که در جنگ با کوشان ها بود. شاپور از خدمات سرکیس بسیار خرسند بود اما از آنجایی که به وی اتهام تبلیغ مسیحیت در بین سپاهیان شاپور را زده بودند دستور داد تا او و پسرش را به همراه شماریاز سربازان در نیشابور به قتل رسانند. در تقویم کلیسای ارمنی، یک روز به سرکیس مقدس اختصاص دارد. در این روز، جوانان ارمنی به یاد او مراسم خاصی را برگزار می کنند.
کلیسای سرکیس مقدس، که بزرگ ترین کلیسای تهران است، دارای ابعادی به طول ۳۶/۵ متر و عرض ۱۷/۸ متر با پلان بازیلیکا تک ناوی است که بر روی صفه ای کم ارتفاع بنا شده و با در نظر گرفتن امانت خانه های دو طرف محراب در سمت شرقی بنا و راهرو ورودی اصلی، در سمت غربی بنا، کلیسا از داخل دارای پلان صلیبی شکل است. دیوارهای خارجی بنا با سنگ مرمر سفید رنگ و دیوارهای داخلی و سقف با گچ پوشانده شده.
اگرچه مهندس آفتاندلیانس در طراحی کلیسای سرکیس مقدس از معماری قرون وسطی و عصر جدید ارمنستان پیروی کرده با جسارت تغییراتی در این دو نوع معماری داده و گنبدی ساخته که ظاهراً بدون داشتن تکیه گاهی بر روی سقف قرار دارد و در هوا معلق است. از آنجایی که در کلیساهای تک ناوی وزن سقف بنا به وسیله قوس های واقع در زیر سقف به دیوارهای طولی دو طرف بنا منتقل می شود بنابراین این گونه بناها، برای تحمل فشار سقف، نمی توانند عرض زیادی داشته باشند و به همین دلیل نیز، فاقد گنبد و معمولاً، بناهایی کوچک هستند اما آفتاندلیانس، متأثر از معماری کلیساهای تک ناوی و آمیختن این سبک با معماری تالارهای گنبد دار، کلیسای سرکیس مقدس را به گونه ای طراحی کرده که توانسته گنبد عظیمی بر روی آن قرار دهد.
wiki: تبریز در خیابان شریعتی جنوبی و در محلهٔ لیلاوا و در کوچهٔ بارون آواک قرار دارد.این کلیسا به یاد کلیسای سرکیس آذرشهر ساخته شده است.
دانشنامه رشد
میراث فرهنگی آذربایجان شرقی
سر کیس مقدس نام کلیسایی است که در سال ۱۸۲۱ میلادی به وسیلهٔ شخصی به نام پطروسیان در محله بارون آواک تبریز ساخته شده است. بنا در سال ۱۸۴۵ تجدید یافته و سبک معماری آن ارمنی است. این کلیسا نیز به شکل صلیب ساخته شده و سه درب از سوی شمال، شرق و جنوب به آن باز می شود. در مدخل شرقی آن قبری وجود دارد که متعلق به کشیشی به نام هاکوپ قاراپتیان می باشد. بنای کلیسا سنگی و گنبدهای آن آجری است. در داخل کلیسا چهار ستون آجری با پایه های عریض سنگی، علاوه بر اینکه گنبد بزرگ وسطی و طاقهای متعدد سقف را نگهداشته اند، محراب و نماز گاه های فرعی را نیز از تالار اجتماعات جدا کرده اند. در بیرون کلیسا در پای دیوار شرقی حیاط، یک بنای یادبود سنگی ساخته شده است. این بنا برای یاد بود کشته شدگان ارمنی ساخته شده است و طرح و حجاری بدیعی دارد. در کنار این یادبود سنگ نبشته های مرمرین متعددی در پای همان دیوار پهلویی نهاده شده استا که همه متعلق به قبور کشتگان و بزرگانی از ارامنه است که اغلب آنها در قرن ۱۹ در گذشته و در حیاط این کلیسا مدفون گشته اند.
دانشنامه رشد
میراث فرهنگی آذربایجان شرقی
سر کیس مقدس نام کلیسایی است که در سال ۱۸۲۱ میلادی به وسیلهٔ شخصی به نام پطروسیان در محله بارون آواک تبریز ساخته شده است. بنا در سال ۱۸۴۵ تجدید یافته و سبک معماری آن ارمنی است. این کلیسا نیز به شکل صلیب ساخته شده و سه درب از سوی شمال، شرق و جنوب به آن باز می شود. در مدخل شرقی آن قبری وجود دارد که متعلق به کشیشی به نام هاکوپ قاراپتیان می باشد. بنای کلیسا سنگی و گنبدهای آن آجری است. در داخل کلیسا چهار ستون آجری با پایه های عریض سنگی، علاوه بر اینکه گنبد بزرگ وسطی و طاقهای متعدد سقف را نگهداشته اند، محراب و نماز گاه های فرعی را نیز از تالار اجتماعات جدا کرده اند. در بیرون کلیسا در پای دیوار شرقی حیاط، یک بنای یادبود سنگی ساخته شده است. این بنا برای یاد بود کشته شدگان ارمنی ساخته شده است و طرح و حجاری بدیعی دارد. در کنار این یادبود سنگ نبشته های مرمرین متعددی در پای همان دیوار پهلویی نهاده شده استا که همه متعلق به قبور کشتگان و بزرگانی از ارامنه است که اغلب آنها در قرن ۱۹ در گذشته و در حیاط این کلیسا مدفون گشته اند.