حجیت عقل

حجیت عقل یعنی استدلال عقلی، معتبر و حجتی شرعی است و می تواند در قیامت، مدار احتجاج خدا بر بنده و بنده بر خدا قرار گیرد؛ این جمله یعنی اینکه در مسائل علمی و جهان بینی اعتقادی، اگر کسی خواست که حقیقتی را قبول و باور کند، باید با استناد برهان عقلی باشد. چنانچه در مسائل علمی نیز باید به استناد برهان عقلی عمل کند. به عبارت دیگر استدلال در مسائل علمی معتبر است که انسان را به یقین برساند؛ ولی در مسائل عملی، اطمینان بس است و جزم و یقین لازم نیست و بر پایه اطمینان می توان عمل کرد؛ نظیر تعبدیات. اگر دلیل عقلی مفروض، مطابق با واقع باشد، استدلال کننده پاداش می گیرد و می توان به آن عمل کرد و چنانچه مطابق با واقع نباشد، استدلال کننده در برابر خدا به استناد آن دلیل، معذور و در امان است.

[ویکی فقه] در این مقاله مرزبندی حجیّت عقل در اندیشه اخباری و اصولی بررسی می شود.
عقل از منابع مهم احکام فقهی به شمار می رود که علمای شیعه اعم از اصولی و اخباری در حدود و ابعاد حجیت آن اختلاف نظر دارند. این مقاله چهار قول مهم درباره ابعاد حجیت عقل را تحلیل می کند و سپس به این سوال می پردازد که چرا با وجود حضور بسیار کم رنگ عقل در فقه و اصول، اخباریان به اصولیان خرده های فراوان گرفته و فقه آنان را به عقلانی بودن متهم ساخته اند؟ در ادامه دو جهت مهم به عنوان عامل های اصلی معرفی شده است.
کلیدواژه
اخباری، اصولی، دامنه حجت عقل، عقل ابزاری، عقل مصدری.
مقدمه
...