[ویکی نور] «خریدة القصر و جریده العصر» اثر عمادالدین کاتب قزوینی597ق است که در زمینه شعر و ادبیات، در 20 جلد منتشر شده است. این کتاب، تذکره شعرا و نویسندگان عرب مسلمان است که سال ها منبع موثقی برای تذکره نویسان مسلمان بوده است.
کتاب مشتمل بر بیست جزء و چهار قسم است که قسم اول در شش جزء اول، قسم دوم تا جزء نهم، قسم سوم تا جزء سیزدهم و قسم آخر نیز در سایر اجزای کتاب آمده است. هر جزء کتاب در ذکر شعرا و بزرگان تعدادی از شهر می باشد. در ابتدای بعضی از جلدهای کتاب نیز مقدمه هایی از محقق کتاب و مؤلف دیده می شود.
اگرچه این اثر شرح حال شعرا و نویسندگان است اما بسیاری از بزرگان که عماد از آنها یاد می کند در قرن ششم منصب حکومتی و گاه وزارت خلفا و سلاطین را دارا بوده اند؛ بنابراین در خلال بیان احوال آنها، به اطلاعات سودمندی از اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان مورد بحث می توان دست یافت.
جلد نخست کتاب، به ذکر بزرگان و شعرای سرزمین عراق اختصاص یافته است. مؤلف پس از بحث درباره سرزمین عراق و اهمیت این سر زمین به شرح حال خلفای عباسی از زمان حیات مؤلف می پردازد و نخست از خلیفه مستضیء(566-575ق) آغاز می کند. پس از ذکر خلاصه ای از احوال و اوضاع زمان خلافت وی، نمونه هایی از اشعار وی را می آورد.
سپس خلفای پیش از وی را به ترتیب برمی شمارد و از هر کدام، ذکری به میان می آورد و با نسب خلیفه، مدت خلافت و سال وفات، ابیاتی از سروده های آنان را متذکر می شود. این ترتیب تا خلافت مستظهر (487-512ق) ادامه می یابد.
کتاب مشتمل بر بیست جزء و چهار قسم است که قسم اول در شش جزء اول، قسم دوم تا جزء نهم، قسم سوم تا جزء سیزدهم و قسم آخر نیز در سایر اجزای کتاب آمده است. هر جزء کتاب در ذکر شعرا و بزرگان تعدادی از شهر می باشد. در ابتدای بعضی از جلدهای کتاب نیز مقدمه هایی از محقق کتاب و مؤلف دیده می شود.
اگرچه این اثر شرح حال شعرا و نویسندگان است اما بسیاری از بزرگان که عماد از آنها یاد می کند در قرن ششم منصب حکومتی و گاه وزارت خلفا و سلاطین را دارا بوده اند؛ بنابراین در خلال بیان احوال آنها، به اطلاعات سودمندی از اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان مورد بحث می توان دست یافت.
جلد نخست کتاب، به ذکر بزرگان و شعرای سرزمین عراق اختصاص یافته است. مؤلف پس از بحث درباره سرزمین عراق و اهمیت این سر زمین به شرح حال خلفای عباسی از زمان حیات مؤلف می پردازد و نخست از خلیفه مستضیء(566-575ق) آغاز می کند. پس از ذکر خلاصه ای از احوال و اوضاع زمان خلافت وی، نمونه هایی از اشعار وی را می آورد.
سپس خلفای پیش از وی را به ترتیب برمی شمارد و از هر کدام، ذکری به میان می آورد و با نسب خلیفه، مدت خلافت و سال وفات، ابیاتی از سروده های آنان را متذکر می شود. این ترتیب تا خلافت مستظهر (487-512ق) ادامه می یابد.
wikinoor: عماد الدین کاتب قزوینی ۵۹۷ ق است که در زمینه شعر و ادبیات، در ۲۰ جلد منتشر شده است. این کتاب، تذکره شعرا و نویسندگان عرب مسلمان است که سال ها منبع موثقی برای تذکره نویسان مسلمان بوده است.
کتاب مشتمل بر بیست جزء و چهار قسم است که قسم اول در شش جزء اول، قسم دوم تا جزء نهم، قسم سوم تا جزء سیزدهم و قسم آخر نیز در سایر اجزای کتاب آمده است. هر جزء کتاب در ذکر شعرا و بزرگان تعدادی از شهر می باشد. در ابتدای بعضی از جلدهای کتاب نیز مقدمه هایی از محقق کتاب و مولف دیده می شود.
گزارش محتوا
اگرچه این اثر شرح حال شعرا و نویسندگان است اما بسیاری از بزرگان که عماد از آنها یاد می کند در قرن ششم منصب حکومتی و گاه وزارت خلفا و سلاطین را دارا بوده اند؛ بنابراین در خلال بیان احوال آنها، به اطلاعات سودمندی از اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان مورد بحث می توان دست یافت.جلد نخست کتاب، به ذکر بزرگان و شعرای سرزمین عراق اختصاص یافته است. مؤلف پس از بحث درباره سرزمین عراق و اهمیت این سر زمین به شرح حال خلفای عباسی از زمان حیات مؤلف می پردازد و نخست از خلیفه مستضیء (۵۶۶- ۵۷۵ ق) آغاز می کند. پس از ذکر خلاصه ای از احوال و اوضاع زمان خلافت وی، نمونه هایی از اشعار وی را می آورد. سپس خلفای پیش از وی را به ترتیب برمی شمارد و از هر کدام، ذکری به میان می آورد و با نسب خلیفه، مدت خلافت و سال وفات، ابیاتی از سروده های آنان را متذکر می شود. این ترتیب تا خلافت مستظهر (۴۸۷- ۵۱۲ ق) ادامه می یابد.این کتاب خصوصا بخشی که مربوط به ادیبان و شاعران عربی گوی و عربی نویس ایرانی است، مورد توجه محققان ایرانی قرار گرفته است.مفصل ترین شرح احوال و آثار شاعر و کاتب نابغه ایرانی حسین بن علی طغرائی صاحب قصیده مشهور لامیه العجم را در این کتاب می توان یافت. عماد کاتب شیفته و مرید طغرائی است و از شهادت او با لحنی تاسف بار و حماسی یاد می کند: «طغرائی از جمله کسانی است که فضیلتش او را کشت و نجابتش وی را به تیر هلاک گرفتار کرد». مسلما اگر طغرائی به فارسی شعر می سرود در مضمون آفرینی همتای کمال اسماعیل و در فصاحت قرینه جمال الدین عبدالرزاق بود کما این که در قدرت کلام و تفکر بین شاعران عربی با متنبی قابل مقایسه است.این سؤال مطرح است که با وجود رونق و گسترش ادبیات فارسی در قرن پنجم و ششم، چرا ادیبان و شاعران ایرانی، به عربی می سروده اند و می نوشته اند؟ پاسخ این است که حکومت های غزنوی و سلجوقی تابع و یا هم پیمان خلیفه بغداد بودند و اصرار در ترویج فرهنگ عربی داشتند، با آنکه در تشویق فارسی نویسان و فارسی سرایان نیز اهتمام می ورزیدند.از جمله نشانه های تاثیرات ادب فارسی و عربی نقل قالب ها و خصوصیات نظم فارسی به نظم عربی است، از جمله رباعی که وزن و قالب آن اختراع ایرانی هاست به زبان عربی هم انتقال یافت. همچنین استعمال ردیف در کنار قافیه که در عربی سابقه نداشت، ولی عماد کاتب در این کتاب چندین قطعه شعر با ردیف یاساقی نقل کرده است.
وضعیت کتاب
در انتهای برخی از مجلدات کتاب مانند جلد پنجم فهرست تراجم، اعلام، شعوب و قبائل، بلدان، اماکن، آیات، احادیث، امثال، لغت کتب و اشعار ذکر شده است. در انتهای بعضی نیز تنها فهرست اعلام آمده است. در ابتدا یا انتهای هر جلد نیز فهرست مطالب نوشته شده است.
کتاب مشتمل بر بیست جزء و چهار قسم است که قسم اول در شش جزء اول، قسم دوم تا جزء نهم، قسم سوم تا جزء سیزدهم و قسم آخر نیز در سایر اجزای کتاب آمده است. هر جزء کتاب در ذکر شعرا و بزرگان تعدادی از شهر می باشد. در ابتدای بعضی از جلدهای کتاب نیز مقدمه هایی از محقق کتاب و مولف دیده می شود.
گزارش محتوا
اگرچه این اثر شرح حال شعرا و نویسندگان است اما بسیاری از بزرگان که عماد از آنها یاد می کند در قرن ششم منصب حکومتی و گاه وزارت خلفا و سلاطین را دارا بوده اند؛ بنابراین در خلال بیان احوال آنها، به اطلاعات سودمندی از اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان مورد بحث می توان دست یافت.جلد نخست کتاب، به ذکر بزرگان و شعرای سرزمین عراق اختصاص یافته است. مؤلف پس از بحث درباره سرزمین عراق و اهمیت این سر زمین به شرح حال خلفای عباسی از زمان حیات مؤلف می پردازد و نخست از خلیفه مستضیء (۵۶۶- ۵۷۵ ق) آغاز می کند. پس از ذکر خلاصه ای از احوال و اوضاع زمان خلافت وی، نمونه هایی از اشعار وی را می آورد. سپس خلفای پیش از وی را به ترتیب برمی شمارد و از هر کدام، ذکری به میان می آورد و با نسب خلیفه، مدت خلافت و سال وفات، ابیاتی از سروده های آنان را متذکر می شود. این ترتیب تا خلافت مستظهر (۴۸۷- ۵۱۲ ق) ادامه می یابد.این کتاب خصوصا بخشی که مربوط به ادیبان و شاعران عربی گوی و عربی نویس ایرانی است، مورد توجه محققان ایرانی قرار گرفته است.مفصل ترین شرح احوال و آثار شاعر و کاتب نابغه ایرانی حسین بن علی طغرائی صاحب قصیده مشهور لامیه العجم را در این کتاب می توان یافت. عماد کاتب شیفته و مرید طغرائی است و از شهادت او با لحنی تاسف بار و حماسی یاد می کند: «طغرائی از جمله کسانی است که فضیلتش او را کشت و نجابتش وی را به تیر هلاک گرفتار کرد». مسلما اگر طغرائی به فارسی شعر می سرود در مضمون آفرینی همتای کمال اسماعیل و در فصاحت قرینه جمال الدین عبدالرزاق بود کما این که در قدرت کلام و تفکر بین شاعران عربی با متنبی قابل مقایسه است.این سؤال مطرح است که با وجود رونق و گسترش ادبیات فارسی در قرن پنجم و ششم، چرا ادیبان و شاعران ایرانی، به عربی می سروده اند و می نوشته اند؟ پاسخ این است که حکومت های غزنوی و سلجوقی تابع و یا هم پیمان خلیفه بغداد بودند و اصرار در ترویج فرهنگ عربی داشتند، با آنکه در تشویق فارسی نویسان و فارسی سرایان نیز اهتمام می ورزیدند.از جمله نشانه های تاثیرات ادب فارسی و عربی نقل قالب ها و خصوصیات نظم فارسی به نظم عربی است، از جمله رباعی که وزن و قالب آن اختراع ایرانی هاست به زبان عربی هم انتقال یافت. همچنین استعمال ردیف در کنار قافیه که در عربی سابقه نداشت، ولی عماد کاتب در این کتاب چندین قطعه شعر با ردیف یاساقی نقل کرده است.
وضعیت کتاب
در انتهای برخی از مجلدات کتاب مانند جلد پنجم فهرست تراجم، اعلام، شعوب و قبائل، بلدان، اماکن، آیات، احادیث، امثال، لغت کتب و اشعار ذکر شده است. در انتهای بعضی نیز تنها فهرست اعلام آمده است. در ابتدا یا انتهای هر جلد نیز فهرست مطالب نوشته شده است.
wikifeqh: خریده_القصر_و_جریده_العصر_(کتاب)