خزائن

[ویکی نور] کتاب«خزائن»، نوشته ملا احمد نراقی، کشکولی است با موضوعات متنوع که برخی از مطالب آن، به زبان فارسی و بعضی به زبان عربی است. انگیزه مؤلف از تألیف این کتاب، گردآوردن مجموعه ای بوده است متنوع و مفرح که مطالعه، آن غبار خستگی را از خاطر دانش پژوهان بزداید و گره اندوه را از پیشانی آنان بگشاید. این کتاب، دومین بار است که توسّط آیة الله حسن زاده ی آملی، تصحیح شده و تعلیقاتی بر آن نگاشته شده است و در سال 1376ش، به پایان رسیده است.
کتاب، چون کشکولی از مطالب مختلف است، مطالب گوناگون بدون فصل بندی و باب بندی و بدون آن که از نظم خاصی پیروی نمایند، پشت سر هم، ذکر شده اند. کتاب، حاوی بیش از شش صد نکته در اخلاق، تاریخ، نجوم، طب، حکایت، معما، شعر و... است.
پاره ای از مطالب کتاب، فهرست وار، عبارتند از: حدیث«طوبی لمن انفق ما اکتسبه فی غیر معصیة...»؛ اذا اردت مضروب عدد فی نفسه...؛ مطایبة نقلها الراغب(نقل الراغب فی المحاظرات، قال: کان بعض امراء بغداد یقال له کوتکین، اصابه قولنج و امره الطبیب بالحقنة، فقال: و ما الحقنة؟ فوصفها الی ان قال و توضع الانبوبة فی الاست، فانتفخت اوداج الامیر و ظهرت آثار الغضب فی وجهه، فقال: فی است من؟ فخاف الطبیب و قال فی استی ایها الامیر.)؛ دستوری برای بهداشت(سر بعد الطعام و لو خطوة. نم بعد الحمام و لو لحظة. بل بعد الجماع و لو قطرة.)؛ طریق شناختن چوب آبنوس؛ برای دفع سرعت انزال؛ ثواب قرائت قرآن از روی مصحف؛ دخول القرامطة فی مکة؛ نسبة السادات الطباطبائیة؛ وجه تسمیه شهر ری؛ اقسام العدد؛ تلامذة افلاطون ثلاث فرق؛ اشاره اجمالیه به علم عقود انامل؛ برهان تساوی الزوایا الثلاث من المثلث لقائمتین؛ طریق دفع النملة؛ غزوات النبی(ص)؛ اولاد النبی(ص)؛ اولاد الائمة(ع)؛ طریق کشیدن آب از چاه به آسانی؛ سبب فرو نرفتن بعضی چیزها در آب؛ پاک شدن جامه ابریشم یا پشم هر گاه چرب شود؛ المصادر الجعلیة؛ در طبیعت ستارگان؛ دستور نامه نگاری؛ عدد حروف و کلمات و آیات قرآن؛ شروط و آداب سالک...
استاد حسن زاده آملی، تحقیقاتی ارزنده در مورد کتاب مزبور نموده و تعلیقاتی ارزش مند در ذیل برخی از مباحث آن آورده و در این زمینه، به پاره ای از کتاب های خود، از قبیل دروس آفاقی، هزار و یک کلمه، سرح العیون فی شرح العیون و هزار و یک نکته، ارجاع داده و از منابع مختلف، مانند کشکول شیخ بهایی، ابداع البدایع شمس گرگانی، اسطرلاب خواجه طوسی، خلاصة الحساب شیخ بهائی، الاتقان سیوطی، ریاض العارفین مرحوم رضاقلی خان هدایت، زیج بهادری مرحوم غلام حسین جونپوری، برهان قاطع، حواشی منطق حکیم سبزواری، فصوص محی الدین، شفای شیخ الرئیس، اسفار صدر المتألهین، شرح صحیفه ی سجادیه سید علی خان و سایر کتب نیز استفاده نموده است.
پاره ای از حواشی مهمّ استاد، عبارتند از: فادزهر، معرب پادزهر است و آن را به عربی، حجر التیس گویند و تیس، باز باشد، خواه کوهی و خواه اهلی.