جهاد سازندگی

wiki: جهاد سازندگی

wikijoo: جهاد_سازندگی

wikifeqh: فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
پس از گذشت حدود چهار ماه از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی در پیامی به تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۵۸ ضرورت تشکیل جهاد سازندگی را به منظور آبادانی روستاها اعلام کرد. در پی این پیام، جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد همان سال با دو هدف اصلی تشکیل شد: رفع محرومیت از روستاها و تأمین درآمد کافی و ایجاد اشتغال در روستاها و رشد و شکوفایی کشاورزی. (ایروانی، ۱۸۴؛ صحیفه ی امام، ج۸، ۱۷۹ ـ ۱۸۰)
در ۲۷ شهریور ۱۳۵۸ اساسنامه ی جهاد با سه ماده ی هدف، روش و وظایف به تصویب هیئت وزیران رسید. طبق اساسنامه، هدف از تشکیل جهاد سازندگی، بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در تهیه و اجرای سریع طرح های سازندگی، تنظیم روش کار، مشارکت افراد و گروه ها و سازمان های داوطلب با بکارگیری مقررات ساده بود. وظایف آن نیز تأکید بر رشد ابعاد معنوی و توسعه ی مادی، تهیه و تصویب طرح های لازم برای پیشبرد کار و همکاری با ادارات در اجرای طرح ها تعیین شد.(ایروانی، صص ۱۸۵ ـ ۱۸۶)
بر طبق اساسنامه، اعضای شورای عالی جهاد عبارت اند از: نخست وزیر یا نماینده ی دولت، نماینده ی امام، نماینده ی شورای انقلاب، شش تن از وزرا به انتخاب نخست وزیر، چهار نماینده ی منتخب شورای هماهنگی هر استان و دو تن از علما به پیشنهاد نخست وزیر و تصویب شورای انقلاب انتخاب می شوند. مسئولیت شورا، بررسی و تهیه ی برنامه ها و طرح های سازندگی، تصویب طرح های مناسب و جلب همکاری مردم برای اجرای طرح های جهاد سازندگی بود. این وظایف را شوراهای جهاد سازندگی استان و شهرستان در سطح محدودتری به عهده داشتند. (همان، ۱۸۹ ـ ۱۹۰)
در اواخر ۱۳۵۸ ش پس از استعفای دولت موقت، جهاد سازندگی به عنوان نهادی انقلابی زیر نظر شورای انقلاب درآمد. مقارن آن شهید بهشتی وارد تشکیلات جهاد سازندگی شد و سرپرستی این نهاد انقلابی را برعهده گرفت (دولت های ایران، ۴۵۱) و همراه نماینده ی رهبری، سه تن را برای عضویت در شورای مرکزی انتخاب کردند. بدین ترتیب جهاد سازندگی در دوره ی نخست فعالیت، به صورت نظام شورایی اداره شد و هر یک از اعضای آن در رأس حوزه ای قرار داشتند که شامل نمایندگی امام، روابط عمومی، امور استان ها و هماهنگی کمیته ها بود. در ۱۳۶۰ ش اعضای شورای مرکزی به پنج تن افزایش یافت. (همان، ۱۹۱ ـ ۱۹۲)
فعالیت جهاد سازندگی در سال های نخست آن به عمران، خدمت رسانی و آموزش های فنی منحصر بود؛ ولی بنا به ضرورت و مقتضیات جامعه، مسئولیت های جهاد، دائماً در حال تغییر و تحول بود و رسیدگی به اموری چون امور فرهنگی، بهداشت و اشتغال را نیز عهده دار شد.
تشکیل «کمیته ی فرهنگی جهاد» به موازات سایر فعالیت های سازندگی، تعلیم و تربیت روستاییان را مدنظر قرار داد. این کمیته در کنار کمیته های کشاورزی و عمران از ارکان اصلی جهاد محسوب می شود که بیشتر فعالیت های آن سوادآموزی، آموزش مبانی عقیدتی، تشکیل کتابخانه های روستایی، تشکیل شوراهای اسلامی، برگزاری مراسم مذهبی، حل اختلافات روستاییان، تهیه و توزیع نشریه ی جهاد روستا، تهیه و توزیع انواع فیلم، نوار، پوستر و سایر نرم افزارهای آموزشی بود. (میرزایی، ۱۱۴)
جهاد سازندگی تا سال ۱۳۶۲ش نهادی دولتی نبود ولی انجام کارهای زیربنایی و تولیدی، اهتمام به مشارکت در سیاست گذاری های کشور و مهم تر از همه تلاش های بی وقفه ی آن سبب شد تا در رده ی ارگان های دولتی قرار گیرد. بدین منظور مجلس شورای اسلامی، در آذر ۱۳۶۲ لایحه ی تشکیل وزارت جهاد سازندگی را از تصویب گذراند، (ایروانی، ص ۱۹۵) وزارت جهاد سازندگی از ۱۳۶۳ش عهده دار وظایف جدیدی شد از جمله: نظارت و سرپرستی سازمان امور عشایر در سال ۱۳۶۳ ش، صنایع روستایی و دستی در ۱۳۶۴ ش، شرکت سهامی شیر در ۱۳۶۵ ش و شیلات و فرش در ۱۳۶۶ش. (خزاعی، ص۷۳)