جنگ مرو

جنگ مرو سلسله نبردهایی ست که از سال ۱۲۷۶ تا ۱۲۷۸ ه‍.ق میان دولت ایران و ترکمن ها که از پشتیبانی خان خیوه نیز برخوردار بودند، درگرفت.
امین گلی، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن ها، اول، نشر علم، ۱۳۶۶
در پایان جنگ دولت قاجار که به قصد تصرف مرو و مطیع ساختن ترکمن های ایل تکه جنگ را آغاز کرده کرده بود، بدون رسیدن به نتیجه ای، هزاران سرباز خود را در صحنه جنگ و بر اثر تشنگی در صحرا از دست داد.
از سوی دیگر ایلات ترکمن نیز با نابودی تعدادی از قلعه های محل زندگی خود در نقاط مختلف پراکنده شدند. به ویژه ایل قدیمی سالر در این جنگ ضربهٔ سختی دید. آن ها که بسیاری از افراد خود را در یورش عباس میرزا در ۱۲۴۸ از دست داده بودند، در این جنگ در ابتدا به سپاه ایران وعدهٔ همکاری داده و بعد در صحرای بی آب و علف آنان را تنها گذاشتند و آن گاه با انتقام جویی سپاه ایرانی و حملهٔ آنان به روستاهای خود روبرو شده و در آستانهٔ نابودی کامل قرار گرفتند.
خان نشین خیوه نیز که پس از شکست سپاه روس قوای خود را به حمایت از ترکمن ها وارد صحنه نبرد کرده بود ۱۱ سال بعد به تصرف روسیه درآمده و بیشتر نواحی ترکمن نشین شمال خراسان از رود تجن تا دریای خزر تا سال ۱۲۹۸ ه‍.ق ضمیمه خاک امپراتوری روسیه شدند و یک سال بعد در ۱۲۹۹ با امضای پیمان آخال بین ایران و روسیه سرزمین ترکمن ها بین این دو کشور تقسیم شد.

جنگ مَرْوْ
نبردی که میان شاه اسماعیل اول صفوی و شیبک خان شیبانی در ۹۱۶ق در محمودآباد مرو در گرفت. بهانۀ این جنگ از آن جا آغاز شد که شیبک خان که سنّیِ متعصب بود، پس از تصرف خراسان در ۹۱۳، در نامه ای به شاه اسماعیل او را به تسنن فراخواند و درپی آن نامه هایی در تحقیر وی فرستاد. شاه اسماعیل نیز با فرستادن چند پیک وی را به آرامش فراخواند. سرانجام شاه صفوی در ۹۱۶ برای نبرد با شیبک خان به خراسان تاخت. در محمودآباد مرو بین آن دو نبرد درگرفت و شیبک خان شکست خورد، و براثر زخم هایی که برداشته بود جان سپرد. از نتایج مهم این جنگ توقف پیشروی ازبکان به سوی غرب و داخل ایران، رواج مذهب شیعۀ امامیه در شرق قلمرو شاه اسماعیل و تصرف خراسان به دست نیروهای قزلباش بود.