کلمه جو
صفحه اصلی

مدرسه عشایری

دانشنامه عمومی

مدرسه عشایری یا مدرسه سیار عشایری، به نوعی از مدرسه گفته می شود که از گذشته های دور در جامعه عشایری رواج داشته است. این مدرسه معمولاً در چادر برپا می شود و معلم /معلمین آن همراه با ایل کوچ می کنند.
وجود مدرسه عشایری (مکتب خانه) در ایلات و عشایر سابقه طولانی دارد. طبق اسناد معتبر، بنیان گذار و پدر آموزش عشایری حداقل از هفتصد سال پیش سلطان محمد خدابنده الجایتو بوده است. به دستور وی مدرسه سیار ایجاد شد که همراه با اردوی سلطان در ییلاق و قشلاق در حرکت بوده و هیئت تعلیم و محصلان و اطرافیان آن می بایستی همراه سلطان محمد خدابنده الجایتو در حرکت باشند؛ بنابراین مدرسه متحرکی به وجود آمد که «وصاف الحضره» صاحب کتاب «تاریخ وصاف»، آن را «مدرسه سیار سلطانی» خوانده است.
در کتاب «یادمانده ها» نوشته محمدحسین قشقایی به سابقه طولانی وجود مدارس عشایری در دوران ایلخانی صولت الدوله قشقایی در ایل قشقایی و برپایی چادر سفید به عنوان چادر مدرسه، در کنار سیاه چادرهای عشایر اشاره شده است. وی می نویسد: «در ایل قشقایی هر بُنکو (شامل سی چهل خانوار که با هم نسبت خویشاوندی داشتند) یک معلم داشت که حقوق او به صورت مشترک پرداخت می شد. مطمئناً در آن زمان باسوادانِ ایلِ در حالِ کوچ، بسیار زیادتر از اهالی دهات بودند. صولت الدّوله سعی داشت که بچه ها و جوانان قشقایی باسواد شوند. او همواره کلانتران و روسای بنکوها را به گرفتن معلم و باسواد کردن فرزندانشان تشویق می کرد.»
تا قبل از سال ۱۳۰۷ که مدارس عشایری مدرن دولتی در قالب دارالتربیه عشایری احداث شود، سواد آموزی مدرن در بین کوچ نشینان رواج نداشت بلکه سواد آموزی به شکل سنتی بود. بدین صورت که افراد ثروتمند از یک ملا یا میرزا دعوت می کردند که به فرزندان آنان سواد بیاموزد. حقوق وی را با هم اولیای فرزندان تأمین می کردند.

دانشنامه آزاد فارسی

مدرسۀ عشایری
مدرسه ای برای آموزش دانش آموزان جامعۀ عشایری ایران. جامعۀ عشایری، بخشی از جمعیت کشورند که از طریق دامداری امرار معاش می کنند و به اقتضای نوع معیشت با تشکیلاتی ایلیاتی و متکی بر شبانی سنتی و همبستگی قبیله ای در تمام یا قسمتی از سال در محل یا مسیری معیّن ساکن می شوند یا در حال حرکت به دنبال چراگاه های طبیعی اند و در سیاه چادرها به سر می برند. با توجه به این شرایط، مدارس عشایری ممکن است، در مناطقی که عشایر ساکن شده اند به صورت ثابت و مستقر در یک مکان باشد؛ و ممکن است در شرایط کوچ رَوی، به صورت سیار تشکیل شوند و همراه ایل کوچ کنند. مدارس عشایری معمولاً به صورت مدرسۀ یک معلمی، کلاس چند پایه، تشکیل می شوند. مدرسه های عشایری کوچ رو معمولاً در سیاه چادرها، در فصل بهار و در هوای آزاد تشکیل می شوند.


کلمات دیگر: