ریالیسم انتقادی

رئالیسم انتقادی (به انگلیسی: critical realism) شاخه ای از فلسفه غرب است که توسط روی باسکار فیلسوف بریتانیایی ارائه و توسعه یافته است.
رئالیسم
پوزیتیویسم
روی باکسر
این مکتب در راستای نقد پوزیتیویسم و هرمنوتیک و همچنین به مثابه دیدگاه فلسفی جدیدی برای اندیشیدن علمی طرح شده است. طبق هستی شناسی فلسفی رئالیسم انتقادی، چیزی واقعی است که بتواند نتایج محسوس و مادی عرضه کند. به عبارت دیگر، در رئالیسم انتقادی چیزی واقعی است که به نحو علّی مؤثر باشد.

رئالیسم اِنتِقادی (critical realism)
(یا: واقع گرایی انتقادی) هر آموزه ای که شناخت ماهیت واقعی، مستقل و عینی جهان را با تجربۀ ذهنی ـ حسی ما از آن واقعیت سازگار کند. در رئالیسم انتقادی، برخلاف واقع گرایی خام و ساده لوحانه، ذهن، جهان را فقط به واسطۀ ادراک و اندیشه می شناسد؛ بنابراین مسئله عبارت است از تعیین چگونگی رابطۀ میان واسطه (ادراک و اندیشه) و آنچه در آن نمایانده می شود (جهان واقعی). این موضع فکری بیشتر با نام آر دبلیو سلرز(۱۸۸۰ـ۱۹۷۳) پیوسته است که کتابش با عنوان رئالیسم انتقادی(۱۹۱۶) تا حدودی واکنشی علیه به اصطلاح رئالیسم ساده انگارانۀراسلو موراست. در ۱۹۲۰ شماری از فیلسوفان ازجمله ای اُ لاوجوی(۱۸۷۳ـ۱۹۶۲) و سانتایانادر نگارش مقالاتی دربارۀ رئالیسم انتقادیشرکت کردند که مانیفست این مکتب محسوب می شد.