مدرسه بیهقیه

مدرسهٔ بِیهَقیّه از مدرسه های برجستهٔ نیشابور کهن بود که کتابخانه ای نیز داشته است. تقی الدین مقریزی، این مدرسه را به عنوان مثالی از پیشگامی مردم نیشابور در مدرسه سازی اسلامی در الخُطَط نام برده است: «مدرسه هایی که در سرزمین های اسلامی برپا شده اند، به هنگام صحابه و تابعین این چنین شناخته نشده بودند، این ها نوبنیادند و چهارصد سال پس از هجرت ساخته شدند، نخستین کسانی که در سرزمین اسلامی بدین کار همت گماشتند، مردم نیشابور بودند؛ مدرسه بیقهیه را آنجا بنیان نهادند.» تاج الدین سبکی ذکر کرده که این مدرسه، پیش از آن که نظام الملک طوسی به دنیا آید، نهادینه شد؛ یعنی پیش از ۴۰۸ق/ ۱۰۱۷م. سازنده اش «علی بن حسین بن علی بن موفق بیهقی» بوده است. عبدالغافر فارسی در السیاق لتاریخ النیسابورنوشته: مدرسه ای از مالِ خاصِ خویش بنا کرد و برای ساختن و مصالح آن هزاران هزار دینار هزینه کرد. او در شوال سال ۴۱۴ هجری درگذشت.»