مترادف دها : زرنگی، زیرکی، فطنت، هوشمندی
متضاد دها : کانایی
برابر پارسی : هوشمندی، زیرکی
دها
مترادف دها : زرنگی، زیرکی، فطنت، هوشمندی
متضاد دها : کانایی
برابر پارسی : هوشمندی، زیرکی
فرهنگ اسم ها
اسم: دها (پسر) (عربی) (تلفظ: dahā) (فارسی: دَها) (انگلیسی: daha)
معنی: جودت رأی، زیرکی و کاردانی، تیزهوشی، هوشمندی، ( عربی ) ( در قدیم ) زیرکی
معنی: جودت رأی، زیرکی و کاردانی، تیزهوشی، هوشمندی، ( عربی ) ( در قدیم ) زیرکی
(تلفظ: dahā) (عربی) (در قدیم) زیرکی ، هوشمندی .
مترادف و متضاد
زرنگی، زیرکی، فطنت، هوشمندی ≠ کانایی
فرهنگ فارسی
۱ - ( مصدر ) بزیرکی تصرف کردن . ۲ - ( اسم ) زیرکی هوشمندی جودت رای .
لغت نامه دهخدا
دها. [ دَ ] ( ع اِمص ) دهاء. زیرکی و جودت فکر. ( غیاث ) ( آنندراج ). خرد. عقل. نهیه. درایت. زیرکی. هوشیاری. هوشمندی. جودت رأی. ( یادداشت مؤلف ) :
مدبری که سنگ منجنیق را
بدارد اندر این هوا دهای او.
کفایت تو سمر گشته چون دهای عجم.
وی سپهری که دو قطب تو ز حزم وزدهاست.
نیز در دانش و دها باشد.
نشگفت اگر فزون شودم دانش و دها.
داشن زال و دهای سام برآمد.
خدایی نه و دهخدایان بسی
نه در کس دهایی نه در ده کسی.
که بهی را به از بها دارد.
پشه بگریزد ز بادی بادها
پس چه داند پشه ذوق باده ها.
در پی تعبیر آن تو عمرها
می دوی سوی شهان بادها.
پاکیزه دل است این ملک شرق و ملک را
پاکیزه دلی باید و پاکیزه دهایی.
ای خدیو ماه رخش ای خسرو خورشیدچتر
ای یل بهرام زهره ای شه کیوان دها.
مکر است بیشمار و دهامر زمانه را
من زوچنین رمیده ز مکر و دها شدم.
همه غدر و مکر و فریب و دهاست.
در خورد مکر نیست نه نیز از در دهاست.
مدبری که سنگ منجنیق را
بدارد اندر این هوا دهای او.
منوچهری.
سماحت تو مثل گشته چون سخای عرب کفایت تو سمر گشته چون دهای عجم.
مسعودسعد.
ای جهانی که دو حال تو ز مهر است و ز کین وی سپهری که دو قطب تو ز حزم وزدهاست.
مسعودسعد.
ور چو تو مرد هیچ دولت رانیز در دانش و دها باشد.
مسعودسعد.
از آتش دل من واز آب دیدگان نشگفت اگر فزون شودم دانش و دها.
مسعودسعد.
رستم ثانی که در طبیعتش اول داشن زال و دهای سام برآمد.
خاقانی.
... تا به مدد رای و کمال و دهای ایشان کار پسر متمشی شود. ( ترجمه تاریخ یمینی )... کیوان مستفید دهای او. ( ترجمه تاریخ یمینی )... معروف به کمال دها و صاحب کفایتی. ( ترجمه تاریخ یمینی ).خدایی نه و دهخدایان بسی
نه در کس دهایی نه در ده کسی.
نظامی.
در چنین ده کسی دها داردکه بهی را به از بها دارد.
نظامی.
- بادها ؛ با زیرکی. هوشمندانه. زیرکانه : پشه بگریزد ز بادی بادها
پس چه داند پشه ذوق باده ها.
مولوی.
- || باهوش. خردمند و عاقل. دلیر و هوشیار : در پی تعبیر آن تو عمرها
می دوی سوی شهان بادها.
مولوی.
- پاکیزه دهایی ؛ هوش و خرد پاکیزه داشتن. عقل سلیم و پاک داشتن : پاکیزه دل است این ملک شرق و ملک را
پاکیزه دلی باید و پاکیزه دهایی.
منوچهری.
- کیوان دها ؛ که دارای هوش و خرد بلند و عالی است : ای خدیو ماه رخش ای خسرو خورشیدچتر
ای یل بهرام زهره ای شه کیوان دها.
خاقانی.
|| نیرنگ و فریب. به زیرکی و خدعه معامله کردن با کسی. گربزی. دغا و دغل : مکر است بیشمار و دهامر زمانه را
من زوچنین رمیده ز مکر و دها شدم.
ناصرخسرو.
چو در عادت او تفکر کنی همه غدر و مکر و فریب و دهاست.
ناصرخسرو.
پازهر اژدهاست خرد سوی هوشیاردر خورد مکر نیست نه نیز از در دهاست.
ناصرخسرو.
روزی است مر این خلق راکه آن روزدها. [ دَ ] (ع اِمص ) دهاء. زیرکی و جودت فکر. (غیاث ) (آنندراج ). خرد. عقل . نهیه . درایت . زیرکی . هوشیاری . هوشمندی . جودت رأی . (یادداشت مؤلف ) :
مدبری که سنگ منجنیق را
بدارد اندر این هوا دهای او.
سماحت تو مثل گشته چون سخای عرب
کفایت تو سمر گشته چون دهای عجم .
ای جهانی که دو حال تو ز مهر است و ز کین
وی سپهری که دو قطب تو ز حزم وزدهاست .
ور چو تو مرد هیچ دولت را
نیز در دانش و دها باشد.
از آتش دل من واز آب دیدگان
نشگفت اگر فزون شودم دانش و دها.
رستم ثانی که در طبیعتش اول
داشن زال و دهای سام برآمد.
... تا به مدد رای و کمال و دهای ایشان کار پسر متمشی شود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی )... کیوان مستفید دهای او. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی )... معروف به کمال دها و صاحب کفایتی . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ).
خدایی نه و دهخدایان بسی
نه در کس دهایی نه در ده کسی .
در چنین ده کسی دها دارد
که بهی را به از بها دارد.
- بادها ؛ با زیرکی . هوشمندانه . زیرکانه :
پشه بگریزد ز بادی بادها
پس چه داند پشه ذوق باده ها.
- || باهوش . خردمند و عاقل . دلیر و هوشیار :
در پی تعبیر آن تو عمرها
می دوی سوی شهان بادها.
- پاکیزه دهایی ؛ هوش و خرد پاکیزه داشتن . عقل سلیم و پاک داشتن :
پاکیزه دل است این ملک شرق و ملک را
پاکیزه دلی باید و پاکیزه دهایی .
- کیوان دها ؛ که دارای هوش و خرد بلند و عالی است :
ای خدیو ماه رخش ای خسرو خورشیدچتر
ای یل بهرام زهره ای شه کیوان دها.
|| نیرنگ و فریب . به زیرکی و خدعه معامله کردن با کسی . گربزی . دغا و دغل :
مکر است بیشمار و دهامر زمانه را
من زوچنین رمیده ز مکر و دها شدم .
چو در عادت او تفکر کنی
همه غدر و مکر و فریب و دهاست .
پازهر اژدهاست خرد سوی هوشیار
در خورد مکر نیست نه نیز از در دهاست .
روزی است مر این خلق راکه آن روز
روز حسد و حیلت و دها نیست .
آنکه مرد دها و تلبیس است
او نه خال و نه عم که ابلیس است .
هر که از علم صدق جست ببرد
هر که از وی دها گزید بمرد.
صد فسون دارد ز حیلت وز دها
که کند در سلّه گر هست اژدها.
چون زبون کرد آن جهودک جمله را
فتنه ای انگیخت از مکر و دها.
|| دلیری . (دهار).
مدبری که سنگ منجنیق را
بدارد اندر این هوا دهای او.
منوچهری .
سماحت تو مثل گشته چون سخای عرب
کفایت تو سمر گشته چون دهای عجم .
مسعودسعد.
ای جهانی که دو حال تو ز مهر است و ز کین
وی سپهری که دو قطب تو ز حزم وزدهاست .
مسعودسعد.
ور چو تو مرد هیچ دولت را
نیز در دانش و دها باشد.
مسعودسعد.
از آتش دل من واز آب دیدگان
نشگفت اگر فزون شودم دانش و دها.
مسعودسعد.
رستم ثانی که در طبیعتش اول
داشن زال و دهای سام برآمد.
خاقانی .
... تا به مدد رای و کمال و دهای ایشان کار پسر متمشی شود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی )... کیوان مستفید دهای او. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی )... معروف به کمال دها و صاحب کفایتی . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ).
خدایی نه و دهخدایان بسی
نه در کس دهایی نه در ده کسی .
نظامی .
در چنین ده کسی دها دارد
که بهی را به از بها دارد.
نظامی .
- بادها ؛ با زیرکی . هوشمندانه . زیرکانه :
پشه بگریزد ز بادی بادها
پس چه داند پشه ذوق باده ها.
مولوی .
- || باهوش . خردمند و عاقل . دلیر و هوشیار :
در پی تعبیر آن تو عمرها
می دوی سوی شهان بادها.
مولوی .
- پاکیزه دهایی ؛ هوش و خرد پاکیزه داشتن . عقل سلیم و پاک داشتن :
پاکیزه دل است این ملک شرق و ملک را
پاکیزه دلی باید و پاکیزه دهایی .
منوچهری .
- کیوان دها ؛ که دارای هوش و خرد بلند و عالی است :
ای خدیو ماه رخش ای خسرو خورشیدچتر
ای یل بهرام زهره ای شه کیوان دها.
خاقانی .
|| نیرنگ و فریب . به زیرکی و خدعه معامله کردن با کسی . گربزی . دغا و دغل :
مکر است بیشمار و دهامر زمانه را
من زوچنین رمیده ز مکر و دها شدم .
ناصرخسرو.
چو در عادت او تفکر کنی
همه غدر و مکر و فریب و دهاست .
ناصرخسرو.
پازهر اژدهاست خرد سوی هوشیار
در خورد مکر نیست نه نیز از در دهاست .
ناصرخسرو.
روزی است مر این خلق راکه آن روز
روز حسد و حیلت و دها نیست .
ناصرخسرو.
آنکه مرد دها و تلبیس است
او نه خال و نه عم که ابلیس است .
سنایی .
هر که از علم صدق جست ببرد
هر که از وی دها گزید بمرد.
سنایی .
صد فسون دارد ز حیلت وز دها
که کند در سلّه گر هست اژدها.
مولوی .
چون زبون کرد آن جهودک جمله را
فتنه ای انگیخت از مکر و دها.
مولوی .
|| دلیری . (دهار).
دها. [ دَ ] (هندی ، اِ) به فارسی هندی ده روز اول محرم . (ناظم الاطباء). || شبیه قبر حسنین علیهما السلام و یا شبیه بنایی که شامل قبور شهدای کربلا می باشد و در ده روز اول محرم آن شبیه را به اطراف حرکت دهند و در روز دهم که روز عاشورا بود اگر آن شبیه دارای اشیاء نفیسه نباشد آن را دفن کنند و در بعضی جاها به آب اندازند و اگر دارای اشیاء نفیسه و گرانبها بود آنها را یا در تکیه ها گذارند و یا به کربلای معلا حمل کنند. (ناظم الاطباء).
فرهنگ عمید
جودت رٲی، زیرکی و کاردانی، تیزهوشی، هوشمندی.
واژه نامه بختیاریکا
( ● ) ؛ دهنده؛ دست و دلباز
پیشنهاد کاربران
نکته که دها دهش و بخشش نمیشه و معنیش هوش هست یا علی
از واژه دهش می آید و به معنای زیرکی است.
هم خانواده آن: داهی ( زیرک ) , دهات ( زیرکان )
ترکیب های دانش و دها، مکر و دها، فریب و دها، حیله و دها کاربردی هستند. 🦔
هم خانواده آن: داهی ( زیرک ) , دهات ( زیرکان )
ترکیب های دانش و دها، مکر و دها، فریب و دها، حیله و دها کاربردی هستند. 🦔
زیرکی وهوشمندی
کلمات دیگر: