کاسپین

کاسپین . [ ی َ ] (اِخ ) (دریای ِ...) دریای کاسپین در نقطه ای که بمحاذات قسمت بالای هیرکانی (ایالت گرگان ) میرسد در واقع صورت دریا بخود میگیرد و این صورت را تا پای کوهستان مدی (ماد) و ارمنستان دارد زیرا که قسمت سفلای این کوهسار بشکل هلال است و درست در کنار دریا ختم میشود و فی الحقیقة عمق خلیج کاسپین رامیسازد . در این سواحل چون از دریا بجانب قله ٔ کوه برویم طوایف مختلف می بینیم که متدرجاً بر دامنه ها قرار دارند... (کرد و پیوستگی نژادی او ص 162 - 163). رجوع به خزر (دریا) شود.

کاسپین . [ ی َ ] (اِخ ) نام طایفه ای بوده که در سواحل جنوبی بحر خزرسکنی داشته اند. (التدوین ). طایفه ٔ کاسپین که از شعب مارد یا مازد است از شعب دیگر جری تر و پر دل تر بوده اند و غالباً از کوهستان مازد تجاوز کرده بطرف جلگه های سمت جنوب کوه مازد بتاخت میرفته اند و شهر قزوین را بعضی از محققین مسکن طایفه ٔ کاسپین میدانند. (التدوین ). پروفسور هرتسفلد گوید: اگر اسمی باید به سکنه ٔایران قبل از آریائی ها داده شود کلمه ٔ کاسپین شایسته است . ریشه ٔ این کلمه را ما میتوانیم در بسیاری از نقاط ایران بیابیم و روشن تر از همه در بحر کاسپین (خزر) است بنا بر رأی هانری فیلد ریشه ٔ کاسی همان کاسپی است . اصل کاس بوده در حالت جمع کاسیپ میشده (بنابر نقل یونانیان ). (کرد و پیوستگی نژادی او ص 234).

کاسپین . [ی َ ] (اِخ ) (خلیج ...) رجوع به کاسپین (دریا) شود.

دربارۀ ریشۀ این واژه نظریات مختلفی وجود دارد:در فرهنگ پارسی باستان، این دریا به نام «وارکَ شْ» مرکب از دو واژۀ «وُاوُ» به معنای «فراخ و پهن» و «کَ ش» به معنی «کرانه و ساحل» است. «وُاوُ» در اوستا به معنای «پراخ» است که با گذشت زمان تبدیل به فراخ و پهن شده است. عده ای بر این باورند که ریشۀ واژۀ کاسپین همان «وارک ش» به معنی کرانۀ پهن و فراخ است.

نام باستانی خزر؛ و نیز اقوامی که در سواحل جنوبی و جنوب غربی خزر می زیستند کاسپی ها یا کاسپیان، و کادوسیان نامیده می شدند. (در گفتار امروزین تالشی، «کا» یا «کاو» یا «کاوو» به معنی رنگ آبی است که به معنای سبز نیز گفته می شود. همچنین «کا» به معنی کف نیز به کار می رود و «سیپی» یعنی سپید. «ین» پسوند مکان است به معنای «زار» در فارسی (مثل چمنزار) که فراوانی و انبوهی چیزی را می رساند. بدین ترتیب، کاسپین ممکن است ترکیبی از کلمات فوق باشد، به معنی «آبی سپیدزار»، «آبی سپیدان» و «کف سپید زار» یا «کف سپیدان» و مانند این ها.)