خودمراقبتی

selfcare

الهه آتش نفس ( سبا ) : تشریح کلمه ی � خود مراقبتی � به سبک سبا : ( خ ، و ، د ، م ، ر ، ا ، ق ، ب ، ت ، ی )

از سال 1388 ( ه . ش ) ، به عنوان یک فعالیت در حوزه ی خلاقیت و سرگرمی ، جهت بیان مفاهیم و کلمات ارزشمند ، شروع به تشریح کلمات و بیان مطالب مرتبط با آن بر اساس تک ، تک حروف آن کلمه یا عبارت ، نمودم که نام آن را � سبک سبا � گذاشتم . در این روش که سبب تسهیل یادگیری و یادآوری مطالب مرتبط با یک کلمه یا عبارت و همچنین بیان خلاصه اما جامع در رابطه با آن می گردد ، مطالب بر اساس تک تک حروف هر کلمه یا عبارت تبیین و تشریح می شود .

• خ :
خویشتن دوستی و پذیرش خود با وجود تمام کمبودها ، نقص ها و اشتباهات

خودشناسی ، خودآگاهی و شناخت نقاط ضعف و قوت خویش

خود مدیریتی در زمان وجود بیماریهای جزئی و یا مزمن جهت پیشگیری از بروز اختلالات و پیامدهای منفی ناشی از این بیماریها

خستگی ناپذیری و تاب آوری در مواجهه با مشکلات و چالش های زندگی

خودباوری و برخورداری از عزت و اعتماد به نفس

خودداری از مصرف مواد غذائی ناسالم و بدون ارزش غذائی ، نظیر : چیپس ، پفک ، پاستیل ، سوسیس و کالباس و غیره

خودداری از انجام کارهائی که مصداق خود آزاری می باشد نظیر : خون بازی در نوجوانان دختر به دلیل افسردگی و خشم پنهان و یا قمه زدن برخی افراد در مراسم مذهبی

• و :

واکسیناسیون به موقع و کامل جهت پیشگیری از بروز بیماریهای سخت و مهلک

ورزش کردن روزانه و داشتن فعالیتهای جسمانی کافی در طول هفته

ورود به حیطه های سلامت معنوی نظیر : رعایت تقوی و خویشتنداری ، انجام عبادت و مراسم مذهبی جهت پرهیز از درگیر شدن با رفتارهای پر خطر ( رفتارهای جنسی خارج از چهارچوب ازدواج و حفاظت نشده ، مصرف الکل ، خودکشی و غیره )

وابستگی نداشتن یا وابستگی حداقلی به سیستم خدمات بهداشتی / درمانی دولتی جهت انجام اقدامات مراقبت از خود نظیر : کسب سواد در حوزه ی بهداشت و سلامت از طریق مطالعه ی کتب /مجلات / سایتها و CD های آموزشی معتبر

واجد شرایط انجام اقدامات مراقبت از خود نظیر : عدم وجود حالت کما و اغماء ( بیهوشی و ناهوشیاری ) ، عدم وجود معلولیتهای شدید مثل فلج هر چهار اندام دست و پا ( Quadriplegia ) و یا سالمندی و کهولت سن شدید و ناتوان کننده

• د :

دوری از موانع و چالش های انجام خود مراقبتی و طراحی جهت حل و رفع آنها ، موانعی نظیر :

 عدم برخورداری از یک بیمه سلامت خوب و تضمین شده به طور مثال : چنانچه یک فرد نیاز به خدمات دندانپزشکی جهت تامین بهداشت دهان و دندان دارد اما از پوشش بیمه ای مناسب و تضمین شده ای برخوردار نیست .

 تنبلی و اهمال کاری و عدم مدیریت زمان در طراحی و اجرای فعالیتهای روزمره ی زندگی ، به طور مثال فرد به دلیل کمبود وقت ، ورزش مداوم و برنامه ریزی شده ای را در طول روز یا هفته انجام نمی دهد .

 مشکلات اقتصادی ، به طور مثال : فرد جهت خرید سبز برای حفظ محیط زیست ، داشتن برنامه های تفریحی متنوع ، مهارت آموزی جهت خودشکوفائی ، انجام معاینات و آزمایشات روتین دچار کمبود نقدینگی است و زیر خط فقر زندگی می کند .

 وجود ترس ، واهمه و یا خجالت از انجام آزمایشات و معاینات پزشکی نظیر : آندوسکوپی و کولونوسکوپی ( مشاهده مستقیم لوله ی گوارش از دهان و مقعد ) و پاپ اسمیر ( جهت تشخیص سرطان دهانه رحم )

• د :
داشتن خود اتکائی جهت حفظ استقلال در انجام امور روزمره ی زندگی با حداقل وابستگی به دیگران

داشتن سبک زندگی سالم و درگیر نبودن با رفتارهای پرخطر نظیر : مصرف مواد مخدر ، الکل ، دخانیات ، خودکشی ، رفتارهای جنسی خارج از چهارچوب ازدواج و حفاظت نشده و غیره

دوست داشتن خود و دیگران و محدود کردن حس نفرت ، خصومت و کینه ورزی در خویش

داشتن قدرت انعطاف پذیری و پرهیز از تعصبات کورکورانه و جاهلانه در پذیرش روشها ، سبک ها و باورهای نو روزآمد ( که البته همچنان منطبق با عقل و وحی باشد ) در زندگی شخصی و اجتماعی خود

دانائی محوری و ارتقاء دانش خود در حوزه های علمی / هنری / ورزشی / مهارتی جهت حفظ پویائی خود در زندگی ، زیرا ، دانائی ، قدرت است ( Knowledge is Power )

• م :

 مواجهه ی قدرتمندانه با ناتوانی ها ، معلولیتها ، کمبودها و تبدیل تهدید ها به فرصت در زندگی

 مراجعه ی به موقع نزد پزشک متخصص جهت پیشگیری از پیامدهای منفی بیماری ها و درمان به موقع اختلالات

 ممنوعیت خود درمانی و پرهیز از مصرف خود سرانه ی داروهای تجویز نشده توسط پزشک

 مدیریت زمان جهت داشتن طرح و برنامه ی فعالیتها و اجرای به موقع و بدون تنش فعالیتهای روزمره ی زندگی و کاری
 ممنوعیت و پرهیز از اتخاذ رفتارهای پرخطر

 منابع و توانمندی های جسمی / فکری و مالی خود را ارتقاء بخشیدن جهت پویائی و خودشکوفائی بیشتر فردی ( رشد و توسعه ی فردی ) و همچنین حفظ آرامش و قدرت مانور خود در زندگی

 ممنوعیت مصرف مایعات و غذاهای خیلی داغ جهت پیشگیری از بروز بیماریهائی نظیر : سرطان مری

 ممنوعیت مصرف همزمان برخی مواد غذائی با هم در یک زمان ، نظیر :
 عسل و خریزه ، ماست و ترشی
 ماهی و تخم مرغ ، ماهی و ماست
 کله پاچه و انگور ، حلیم و انار

 ممنوعیت مصرف همزمان این داروها و مواد غذائی با هم در یک زمان ، به طور مثال :

 خوردن آب گریپ فروت با داروهای کاهنده ی فشارخون
 مصرف شیر و ماست با برخی از آنتی بیوتیک ها نظیر : تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین
 مصرف همزمان نوشابه های الکلی با داروهای آرامبخش ( نظیر : اگزازپام ) و داروهای ضد افسردگی ( نظیر : آمی تریپتیلین )

• ر :

 رفتاری داوطلبانه و آموخته شده جهت حفظ سلامت خود و دیگران

 رفتن به مکانهای تفریحی و انجام سرگرمی های کوچک و کم هزینه جهت تمدد اعصاب و پرهیز از انجام کارهای طولانی و ملال آور ( توانائی لذت بردن از زندگی )

 رهائی از تله های روانشناختی ( نظیر : تله های طرد شدگی و تنهائی ، مهر طلبی ، بی ارزشی و غیره ) ، به عبارتی شناخت تله های روانشناختی و انجام اقداماتی برای رهائی از آنها

 رهائی از تنش های فرساینده و دیسترس ها ( فشارهای منفی روانی که سبب رشد و تکامل فرد نمی شوند ) از طریق تن آرامی ( Relaxation ) ، تصویر سازی خلاق ( Meditation ) ، یوگا و غیره

 رهائی از باورهای خرافی و تمسک به اقدامات غلط جهت حل مشکلات خود نظیر : رفتن نزد رمال ، دعانویس ، فال قهوه ای ، کف بین و غیره

 روزه داری هدفمند و با برنامه در صورت عدم وجود منع پزشکی جهت تضمین سلامت جسمی و روانی و تقویت قدرت اراده و تاب آوری

• ا :

انجام معاینات و آزمایشات روتین ( چک آپ سلامتی ) جهت اطمینان از سلامتی عمومی

اجرای نکات حفاظت از خود در مقابل عوامل آسیب رسان تشعشعی ، شیمیائی ، الکترومغناطیسی ، سموم و غیره

افزایش بهره وری جسمی و ذهنی و کاهش غیبت از کار و تحصیل از طریق مواردی نظیر : تغذیه ، خواب و استراحت مناسب و کافی ، یادگیری مطالب و مهارتهای جدید و غیره

ایزوله نبودن و ارتباط داشتن با سایرین ( اعضاء خانواده ، دوستان ) جهت دستیابی به حمایت ، امنیت و شادی

ارتقاء دانش و سواد بهداشتی خود از طریق کتابهای الکترونیکی ، اپلیکیشن های سلامت ، سایت ها ، مجلات معتبر و غیره

انجام فعالیتهای هنری و ورزشی برای حفظ پویائی جسمی و ذهنی

• ق :

 قابلیت بخشی به فرد و سیستم بهداشت و درمان جهت کاهش هزینه های مربوط به کنترل بیماری ها ( کاهش بار بیماری ها ، کاهش هزینه های درمانی ، توانبخشی و غیره )

 قابلیت باز آفرینی خود پس از شکستها و مواجهه با چالش ها

 قدرت بخشی به حیطه ی توانمندی های جسمی ، عاطفی ، مهارتی ، معنوی و اجتماعی از طریق انتخاب سبک زندگی سالم و توجه به تعالی نفس و خودشکوفائی

 قسمت بندی هزینه های زندگی ( مدیریت مالی و دخل وخرج ) جهت مقابله مناسب با رخدادهای پیش بینی نشده و حفظ آرامش و دوری از تنش در چنین موقعیتهائی

 قول و قرارهای با خود و دیگران را محترم شمردن و وفای به عهد ( به طور مثال : بستن قول و قرار با خود جهت کاهش وزن و حفظ تناسب اندام خود ، جدی گرفتن ورزش ، یادگرفتن یک مهارت جدید و یا بستن عهد با دیگران در زمینه ی ادای یک حق و مطالبه ، انجام یک کار سر موقع برای فرد مقابل و غیره ( تمام این امور به حفظ آرامش روانی و پیشگیری از بروز تنش و فشار روانی منفی در فرد و دیگران ، کمک می کنند )

• ب :

 برخورداری از یک محیط سالم و بهداشتی برای خود و دیگران از طریق ، استفاده از انرژی های پاک نظیر انرژی های خورشیدی ، خرید سبز و سازگار با محیط زیست

 برآورده کردن به موقع و اصولی نیازهای انسانی ( هرم نیازهای مازلو و تقسیم بندی نیازها در تئوری انتخاب ویلیام گلاسر ) جهت تامین آرامش جسمی و روانی فرد ( به عبارتی توانائی تشخیص و ارزیابی نیازهای خود و طراحی برای رفع این نیازها در زمان صحیح و روش مناسب و عقلانی

 برخورداری از سواد و آگاهیهای بهداشتی در زمینه ی بهداشت فردی و محیطی

 بخشش خود و دیگران برای رسیدن به آرامش روانی و انبساط خاطر و احساس راحتی

 بشاش و سر زنده بودن از طریق دیدن برنامه های کمدی و خنده دار ( فیلم و تئاتر ) ، مطالعه ی کتب و مجلات دارای شعرها و مطالب طنز خوب و فاخر ،

• ت :

تدبیر اندیشی برای حفظ سلامت خود در اختلالات و بیماریهای جزئی به عبارتی توانائی کمک به خود در دوران نقاهت و مراحل بازتوانی و توانبخشی خود

توجه به یک سری امور مهم و ضروری شامل :

 تغیه سالم : عدم مصرف زیاد نمک ، شکر ، چربی های غیر اشباع و عدم مصرف مواد با ارزش غذائی کم ( چیپس ، پفک ، پاستیل و غیره )

 توجه به داشتن تنوع غذائی در برنامه ی روزانه و هفتگی تغذیه ای خود

 توجه به حفظ اصول مراقبت از محیط زیست ( تفکیک زباله ها ، خرید سبز ، دفع اصولی زباله های بیمارستانی ، صنعتی و غیره

 توجه به علائم و نشانه های اولیه اختلالات و بیماریها نظیر : علائم هشدار دهنده ی سرطان

 تاکید و اهمیت دادن به مقوله ی عبادت و پرستش خدای متعال و حفظ رابطه ی قوی با خدا

• ی :

 یادگیری این امور مهم و ضروری در زندگی ، شامل :

 یادگیری مهارتهای زندگی شامل : مهارت خود آگاهی و خودشناسی ، تفکر انتقادی ، کنترل خشم ، حل مسئله و غیره

 یادگیری اصول کمک های اولیه جهت نجات جان خود و مصدومین و پیشگیری از بروز عوارض ناشی از حوادث و رخدادهای آسیب رسان

 یادگیری نکات حفاظت از خود در بلایای طبیعی نظیر : سیل ، زلزله

 یادگیری فعالیتهای خلاقانه جهت پرورش ذهن ، افزایش قدرت مغز ( به طور مثال جهت پیشگیری از بروز بیماری آلزایمر )

 یادگیری سبک زندگی سالم