عرقوب

( اسم ) ۱ - عصب ضخیم بالای پاشنه پا جمع عراقیب .
ابن صخر یا عرقوب ابن معبد بن اسد از عمالقه است و او کاذب ترین مردم زمان خود بود و در اخلاف وعده بدو مثل زنند

(عُ ) [ ع . ] (اِ. ) عصب ضخیم بالای پاشنة پا، ج . عراقیب .

عرقوب. [ ع ُ ] ( ع اِ ) پی سطبر پاشنه مردم. ( منتهی الارب ). پی پاشنه. ( دهار ).پی ستبر در بالای پاشنه آدمی. ( ناظم الاطباء ). عصبی است غلیظ و موتّر در بالای عقب و پاشنه انسان. ( از اقرب الموارد ). عصب ضخیم بالای پاشنه پا. ( فرهنگ فارسی معین ). ج ، عَراقیب. ( اقرب الموارد ) ( ناظم الاطباء ).و در مثل گویند: شرما أجأک الی مخّة العرقوب ، که منظور پی پا است زیرا آن را مخ و مغز نباشد. و این مثل را در حق شخصی گویند که از لئیم چیزی بخواهد. ( ازمنتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( از ناظم الاطباء ).
- عرقوب الدابة ؛ پی پای ستور، و گویند دو عرقوب هر چارپایی در پایش است و دو رکبه او در دستهایش. ( از منتهی الارب ). عرقوب در پای دابة، بمنزله رکبه و زانوی اوست در دست ، یعنی بین محل اتصال وظیف و ساق. ( از اقرب الموارد ).
- عرقوب القطا ؛ ساق آن. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). ساق مرغ سنگخوارک. ( ناظم الاطباء ). گویند: یوم أقصر من عرقوب القطا؛ یعنی روزی کوتاه تر از ساق قطا، زیرا ساق او را در کوتاهی مثل زنند. ( از ذیل اقرب الموارد ) ( از لسان ).
|| خم رودبار. ( منتهی الارب ). خم وادی. ( ناظم الاطباء ). منحنی و پیچ وادی. گویند: نزلنا فی عرقوب الوادی ؛ یعنی در خم و پیچ وادی فرود آمدیم. ( از اقرب الموارد ). || راهی است در کوه. ( منتهی الارب ). طریقی است در جبل. ( از اقرب الموارد ). عرقوب الجبل ؛ دماغه کوه و راه تنگ در روی کوه. ( ناظم الاطباء ). || حیله. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || شناخت حجت. ( منتهی الارب ). شناختن و عرفان حجت و دلیل. ( از اقرب الموارد ). گویند: أخذ عرقوبه ؛ یعنی شناخت حجت او را. || امور مشکله و عظیمه. ( ناظم الاطباء ). || ( اِخ ) اسبی است. ( منتهی الارب ).

---

عرقوب. [ ع ُ ] ( اِخ ) ( یوم الَ... ) از ایام و جنگهای عرب است. ( از معجم البلدان ).

---

عرقوب. [ ع ُ ] ( اِخ ) ابن صخر، یا عرقوب بن معبدبن اسد. ازعمالقه است و او کاذب ترین مردم زمان خود بود و در اِخلاف وعده بدو مثل زنند. ( از منتهی الارب ). از اعراب جاهلی بود و در خلف وعده به وی مثل زنند. نسب او را ابن سعدبن زید مناةبن تمیم گفته اند. و برخی وی را ازاوس و خزرج دانند. و بعضی او را از اهالی خیبر یا مدینه دانسته اند. درباره خلف وعده وی اخبار بسیاری نقل کرده اند از جمله گویند به برادرش وعده «طلع» نخلی را داد و چون طلع گشت ، از او خواست صبر کند تا «بلح » گردد و هنگامی که بلح شد گفت منتظر باش تا «رطب »شود و سرانجام چون رطب گشت خود آن را چید و به برادر چیزی نداد. کعب بن زهیر در حق وی گوید :

پی، عصب ضخیم بالای پاشنۀ پا.