ال کرت

آل کرت. آلِ کَرْت
سلسله ای از حکمرانان (۶۴۳ـ۷۸۳ق) شرق خراسان . نخستین فرد این خاندان شمس الدین محمد بن ابوبکر (← شمس الدین کرت) نوۀ تاج الدین عثمانی مرغینی، است که سرسلسلۀ آل کرت به شمار می رود. وی در ۶۱۸ق، به هنگام حملۀ مغولان به هرات ، به دستور اباقاخان به قلعه ای در سر حد قفقاز تبعید شد. قلمرو کرت پس از غلبۀ مغولان بر ایران بر ویرانه های پادشاهی غوریان (آل شنسب ) بنیان گذارده شد. آنان با برقراری رابطۀ نزدیک با مغولان ، موقعیت خود را استحکام بخشیدند و از طرف آن ها به فرمانروایی هرات رسیدند. میان حکمرانان سُنّی مذهب آل کرت و امرای شیعه مذهب سربداری همیشه درگیری وجود داشت و همین امر، زمینه را برای لشکرکشی امیرتیمور به خراسان فراهم کرد. تیمور در اولین لشکرکشی خود هرات را تصرف کرد (۷۸۳ق) و با تسلیم ملک غیاث الدین پیرعلی ، حکومت آل کرت به پایان رسید. اوج اقتدار آل کرت و آبادانی شهر هرات در زمان پادشاهی معزالدین پیر حسین کرت بود. حوزۀ حکمرانی آل کرت در ابتدا شامل تمام ولایات هرات ، جام ، باخزر، پوشنگ ، غور، خیسار، فیروزکوه (در افغانستان )، غرجستان ، مرغاب ، مروالرود، فاریاب تاکنار رود سیحون ، اسفزار، فراه ، سیستان ، کابل و قسمتی از افغانستان شرقی تا کنار رود سند بود. ربیعی پوشنجی تاریخ این خاندان را در منظومه ای به نام کرت نامه به نظم درآورده است. امرای آل کرت از این قرارند: شمس الدین محمد (۶۴۳ـ۶۸۴ق)؛ رکن الدین (۶۷۷ـ۶۸۲ق)؛ فخرالدین (۶۸۴ـ۷۰۶ق)؛ غیاث الدین اول (۷۰۶ـ۷۲۹ق)؛ شمس الدین دوم (۷۲۹ـ۷۳۰ق)؛ حافظ بن غیاث الدین (۷۳۰ـ۷۳۲ق)؛ معزالدین حسین (۷۳۲ـ۷۷۲ق)؛ غیاث الدین دوم (۷۷۲ـ۷۸۳ق).