( آل عراق ) نام سلسله از ملوک پیش از اسلام خوارزم
ال عراق
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
( آل عراق ) آل عراق. [ ل ِ ع ِ ] ( اِخ ) نام سلسله ای از ملوک پیش از اسلام خوارزم.و این سلسله نسب خود بکیخسرو می پیوسته اند و تا زمان سامانیان شبه قدرت و نفوذی در خوارزم داشته اند. آخرین آنان ابوعبداﷲ محمدبن احمدبن محمدبن عراق است که ابوریحان از او به شهید تعبیر می کند. و پدر او احمد،تقویم سنین و شهور اهل خوارزم را اصلاح کرده است. انقراض این خاندان ظاهراً سلطان محمود غزنوی بوده است.
دانشنامه عمومی
آل عراق. آل عراق خاندان حاکمی بودند که با کمک امیران سامانی در منطقهٔ کاث حکومتی را پایه گذاری کردند. آن ها تابع امیران سامانی بودند. عراق بن منصور که در دربار سامانی خدمت می کرد، به عنوان نمایندهٔ امیر اسماعیل سامانی، به منطقهٔ کاث در خوارزم فرستاده شد، تا اوضاع آن منطقه را سامان دهد و همین باعث شکل گیری حاکمیت آل عراق در منطقهٔ کاث شد. عراق بن منصور در این منطقه به عنوان خوارزمشاه خوانده می شد. امیران سامانی از او انتظار ارسال باج و خراج نداشتند و او فقط به ارسال هدایا بسنده کرده بود. سرانجام حاکمیت آل عراق با کشته شدن آخرین زمامدارش از بین رفت و بعد ایشان خاندان آل مأمون بر مسند قدرت تکیه زدند.
آل افریغ
فریغونیان
آل مأمون
پیرامون موجودیت حکومت آل عراق، نظرات متفاوتی بیان شده است، که به شرح زیر می باشند.
در زمان حکمرانی طاهریان، منطقهٔ خوارزم خراجگزار نیشابور بوده است و شخصی به نام منصور بن طلحه بن طاهر بن حسین در زمان حاکمیت عبدالله بن طاهر و محمد بن طاهر، زمامدار این منطقه بود. ظاهراً بعضی از منابع وی را با منصور بن عبدالله، آخرین فرمانروای افریغی، اشتباه گرفته اند و به خاطر همین قضیه میان تمامی اتفاقات این دوره به اتصالی تازه دست یازیده اند و این شخص را از یک طرف آخرین بازماندهٔ خاندان افریغی و از یک طرف پدر بنیان گذار آل عراق، یعنی منصور بن عبدالله دانسته اند. اما از قضا این دو شخص یعنی منصور بن طلحه و منصور بن عبدالله که بر خوارزم حاکمیت داشته اند، کاملاً متفاوت از هم هستند. این قضایا باعث شده است که خوارزم در دورهٔ حاکمیت طاهریان در هاله ای از ابهام فرورود که این امر باعث آشفتگی و ارائهٔ نظرات و تحلیل های مختلف از سوی پژوهشگران معاصر شده است.
بعد از آن که طاهریان به سال ۲۵۹ هجری/ ۸۷۳ میلادی، سقوط کردند، در منطقهٔ خراسان مدعیان سیاسی و نظامی جدیدی علم حاکمیت بلند کردند. یکی از این مدعیان صفاریان بودند که بعد از طاهریان خود را زمامدار کل خراسان می دانستند. ایشان بر سر تسلط بر نواحی مختلف از جمله خوارزم، با دیگر مدعیان به درگیری برخاستند. همزمان در این دوره یک سری اتفاقات سیاسی در خوارزم به وقوع پیوست که باعث سردرگمی مورخان و آشفتگی اوضاع شده است. شخصی به نام حسین بن طاهر طایی، حاکم خوارزم، بر بخارا چیره شد و قتل و غارت زیادی به بار آورد و موجب ناامنی شهر شد. در این هنگام امیر اسماعیل سامانی ازسوی برادرش، نصر سامانی، به سمت بخارا لشکر کشید و توانست حسین بن طاهر طایی را شکست دهد و اولین پیروزی سامانیان را در خراسان رقم بزند. در این زمان به ظاهر، حاکمان خوارزم همچنان تلاش می کردند تا وفاداری خود نسبت به طاهریان را نشان دهند. در سال ۲۶۳ هجری/ ۸۷۷ میلادی، فردی به نام احمد بن محمد بن طاهر، والی خوارزم شد. صفاریان نیز در این زمان به سمت خراسان لشکر کشیدند. عمرولیث، فردی به نام محمد بن عمر خوارزمی را برای تصرف خوارزم گسیل داشت، اما در سال ۲۷۲ هجری / ۸۸۵ میلادی، رافع بن هرثمه که از جانب محمد بن طاهر نیابت خراسان را بر عهده داشت، توانست با کمک سپاهیان سامانی بر خوارزم چیره شود. اما در سال ۲۸۴ هجری/ ۸۹۷ میلادی، محمد بن عمر خوارزمی با قتل رافع بن هرثمه، دوباره بر خوارزم چیره شد و سر رافع را برای خلیفه فرستاد. در این زمان، امیران خوارزم خود را خوارزمشاه می خواندند و نسبت به خلیفه اظهار اطاعت می کردند.
آل افریغ
فریغونیان
آل مأمون
پیرامون موجودیت حکومت آل عراق، نظرات متفاوتی بیان شده است، که به شرح زیر می باشند.
در زمان حکمرانی طاهریان، منطقهٔ خوارزم خراجگزار نیشابور بوده است و شخصی به نام منصور بن طلحه بن طاهر بن حسین در زمان حاکمیت عبدالله بن طاهر و محمد بن طاهر، زمامدار این منطقه بود. ظاهراً بعضی از منابع وی را با منصور بن عبدالله، آخرین فرمانروای افریغی، اشتباه گرفته اند و به خاطر همین قضیه میان تمامی اتفاقات این دوره به اتصالی تازه دست یازیده اند و این شخص را از یک طرف آخرین بازماندهٔ خاندان افریغی و از یک طرف پدر بنیان گذار آل عراق، یعنی منصور بن عبدالله دانسته اند. اما از قضا این دو شخص یعنی منصور بن طلحه و منصور بن عبدالله که بر خوارزم حاکمیت داشته اند، کاملاً متفاوت از هم هستند. این قضایا باعث شده است که خوارزم در دورهٔ حاکمیت طاهریان در هاله ای از ابهام فرورود که این امر باعث آشفتگی و ارائهٔ نظرات و تحلیل های مختلف از سوی پژوهشگران معاصر شده است.
بعد از آن که طاهریان به سال ۲۵۹ هجری/ ۸۷۳ میلادی، سقوط کردند، در منطقهٔ خراسان مدعیان سیاسی و نظامی جدیدی علم حاکمیت بلند کردند. یکی از این مدعیان صفاریان بودند که بعد از طاهریان خود را زمامدار کل خراسان می دانستند. ایشان بر سر تسلط بر نواحی مختلف از جمله خوارزم، با دیگر مدعیان به درگیری برخاستند. همزمان در این دوره یک سری اتفاقات سیاسی در خوارزم به وقوع پیوست که باعث سردرگمی مورخان و آشفتگی اوضاع شده است. شخصی به نام حسین بن طاهر طایی، حاکم خوارزم، بر بخارا چیره شد و قتل و غارت زیادی به بار آورد و موجب ناامنی شهر شد. در این هنگام امیر اسماعیل سامانی ازسوی برادرش، نصر سامانی، به سمت بخارا لشکر کشید و توانست حسین بن طاهر طایی را شکست دهد و اولین پیروزی سامانیان را در خراسان رقم بزند. در این زمان به ظاهر، حاکمان خوارزم همچنان تلاش می کردند تا وفاداری خود نسبت به طاهریان را نشان دهند. در سال ۲۶۳ هجری/ ۸۷۷ میلادی، فردی به نام احمد بن محمد بن طاهر، والی خوارزم شد. صفاریان نیز در این زمان به سمت خراسان لشکر کشیدند. عمرولیث، فردی به نام محمد بن عمر خوارزمی را برای تصرف خوارزم گسیل داشت، اما در سال ۲۷۲ هجری / ۸۸۵ میلادی، رافع بن هرثمه که از جانب محمد بن طاهر نیابت خراسان را بر عهده داشت، توانست با کمک سپاهیان سامانی بر خوارزم چیره شود. اما در سال ۲۸۴ هجری/ ۸۹۷ میلادی، محمد بن عمر خوارزمی با قتل رافع بن هرثمه، دوباره بر خوارزم چیره شد و سر رافع را برای خلیفه فرستاد. در این زمان، امیران خوارزم خود را خوارزمشاه می خواندند و نسبت به خلیفه اظهار اطاعت می کردند.
wiki: آل عراق
دانشنامه آزاد فارسی
آل عراق. آلِ عِراق (قرون ۵ تا ۷ق)
(یا: حکام قدیم خوارزم؛ خوارزمشاهان قدیم) از امرای خوارزم. آنان خاندانی ایرانی نژاد و اصیل خوارزم بودند که نسب خود را به پادشاهان ساسانی می رساندند و در سرزمین های واقع در شرق رودخانۀ جیحون فرمانروایی می کردند. پایتخت آنان شهر کاث (کات) بود و نیاکان آنان پیش از اسلام بر سرزمین خوارزم و اطراف آن حکومت می کردند و خود را از فرزندان کیخسرو می دانستند. از امرای بزرگ این خاندان ابوسعید احمد و پسرش ابوعبدالله محمد است که با قتل او در ۳۸۵ق به دست مأمون بن محمد عمر این خاندان نیز به پایان رسید. از رجال برجستۀ آل عراق ابونصر عراقی است که استاد ابوریحان بیرونی به شمار می رفته که خود در ریاضیات تألیفات و در نقاشی مهارت داشت.
(یا: حکام قدیم خوارزم؛ خوارزمشاهان قدیم) از امرای خوارزم. آنان خاندانی ایرانی نژاد و اصیل خوارزم بودند که نسب خود را به پادشاهان ساسانی می رساندند و در سرزمین های واقع در شرق رودخانۀ جیحون فرمانروایی می کردند. پایتخت آنان شهر کاث (کات) بود و نیاکان آنان پیش از اسلام بر سرزمین خوارزم و اطراف آن حکومت می کردند و خود را از فرزندان کیخسرو می دانستند. از امرای بزرگ این خاندان ابوسعید احمد و پسرش ابوعبدالله محمد است که با قتل او در ۳۸۵ق به دست مأمون بن محمد عمر این خاندان نیز به پایان رسید. از رجال برجستۀ آل عراق ابونصر عراقی است که استاد ابوریحان بیرونی به شمار می رفته که خود در ریاضیات تألیفات و در نقاشی مهارت داشت.
wikijoo: آل_عراق
کلمات دیگر: