ژان-فرانسوا شامپولیون (به فرانسوی: Jean-François Champollion)(۲۳ دسامبر ۱۷۹۰ - ۴ مارس ۱۸۳۲) دانشمند، زبان شناس و شرق شناس فرانسوی است. شهرت عمده او به خاطر انتشار نخستین ترجمه از سنگ نوشته رزتا یا سنگ رشید است. او توانست الفبای زبان مصری، فرهنگ واژگان و سپس دستور زبان هیروگلیف مصر باستان را رمزگشایی کند.
یافته های او بعدها به انجمن ملی فرانسه فرستاده شد و با عنوان شناسه های زبان هیروگلیفی مصر باستان به چاپ رسید. شامپولیون را بنیان گذار مکتب مصرشناسی خوانده اند.
از سال ۱۸۰۱ برادر بزرگ تر وی ژاک ژوزف که خود پژوهشگر بود با هاژش بُندک آموزش او را به عهده گرفت. این آموزش تا دوازده سال ادامه پیدا کرد. او موفق شد تا در ۱۳ سالگی به شش زبان دنیامسلط شود از سال ۱۸۰۴ ژان فرانسوا به یافتن رمز زبان هیروگلیف مشغول شد و دریافت که برای این کار باید با زبانهای شرقی آشنا شود. به همین خاطر او پس از فراگرفتن یونانی و رومی به آموختن زبان های عبری، قبطی، عربی و سریانی پرداخت.
در شانزده سالگی رساله او دربارهٔ نام های گیتی شناختی مصر باستان مورد تحسین و تأیید اعضای دانشگاه گرنوبل قرار گرفت. وی سپس به پاریس رفت و به پژوهش های روشمند خود در زبان های مصری به ویژه زبان قبطی ادامه داد. او کوشید تا از راه شناخت این زبان، زبان هیروگلیف مصری را رمزگشایی کند. در سال ۱۸۰۹ در نوزده سالگی استاد رشته تاریخ در دانشگاه گرنوبل شد. اما پس از مدتی کار را رها کرد و به پاریس بازگشت. او پس از بازگشت از سفر مصر در سال ۱۸۳۰ افتخار عضویت در فرهنگستان سنگ نوشته و ادبیات را یافت و یک سال بعد استاد کولژ دوفرانس شد. او سرانجام در ۴ مه ۱۸۳۲ در چهل و دو سالگی درگذشت.ژان-فرانسوا شامپولیون حق بزرگی بر گردن تمدن مصر باستان دارد تقریباً هر آنچه را که ما از مصر باستان می دانیم با پژوهش های او آغاز شد.
یافته های او بعدها به انجمن ملی فرانسه فرستاده شد و با عنوان شناسه های زبان هیروگلیفی مصر باستان به چاپ رسید. شامپولیون را بنیان گذار مکتب مصرشناسی خوانده اند.
از سال ۱۸۰۱ برادر بزرگ تر وی ژاک ژوزف که خود پژوهشگر بود با هاژش بُندک آموزش او را به عهده گرفت. این آموزش تا دوازده سال ادامه پیدا کرد. او موفق شد تا در ۱۳ سالگی به شش زبان دنیامسلط شود از سال ۱۸۰۴ ژان فرانسوا به یافتن رمز زبان هیروگلیف مشغول شد و دریافت که برای این کار باید با زبانهای شرقی آشنا شود. به همین خاطر او پس از فراگرفتن یونانی و رومی به آموختن زبان های عبری، قبطی، عربی و سریانی پرداخت.
در شانزده سالگی رساله او دربارهٔ نام های گیتی شناختی مصر باستان مورد تحسین و تأیید اعضای دانشگاه گرنوبل قرار گرفت. وی سپس به پاریس رفت و به پژوهش های روشمند خود در زبان های مصری به ویژه زبان قبطی ادامه داد. او کوشید تا از راه شناخت این زبان، زبان هیروگلیف مصری را رمزگشایی کند. در سال ۱۸۰۹ در نوزده سالگی استاد رشته تاریخ در دانشگاه گرنوبل شد. اما پس از مدتی کار را رها کرد و به پاریس بازگشت. او پس از بازگشت از سفر مصر در سال ۱۸۳۰ افتخار عضویت در فرهنگستان سنگ نوشته و ادبیات را یافت و یک سال بعد استاد کولژ دوفرانس شد. او سرانجام در ۴ مه ۱۸۳۲ در چهل و دو سالگی درگذشت.ژان-فرانسوا شامپولیون حق بزرگی بر گردن تمدن مصر باستان دارد تقریباً هر آنچه را که ما از مصر باستان می دانیم با پژوهش های او آغاز شد.
wiki: ژان فرانسوا شامپولیون