گاه شماری پارسی قدیم

گاهشماری فارسی باستان یا گاهشماری هخامنشی نوعی از گاهشماری است که با تأثیر از گاهشماری شمسی- قمری بابلی در نواحی غربی ایران رواج پیدا کرده بود. این گاهشماری داری چهار فصل و دوازده ماه بود که نام نه ماه آن به زبان فارسی باستان در کتیبهٔ بیستون موجود است و نام سه ماه دیگر نیز از متون ایلامی استخراج شده است. این گاهشماری ۳۶۰ روزه بوده است و روزهای باقی مانده، کبیسه می شده اند، گاهشماری اوستایی در میانه های دوران حکومت هخامنشیان جایگزین این گاه شماری شد، اما احتمال آن نیز هست که این گاهشماری تا انتهای دوران حکومت هخامنشیان در کنار گاهشماری اوستایی به حیات خود ادامه داده باشد.
کتیبهٔ داریوش اول در کوه بیستون
الواح کشف شده در تخت جمشید
چند هاون و دسته هاون
یکی از لازمه های کشاورز شدن افراد و تشکیل اقتصادی مبتنی بر کشاورزی داشتن تقویمی برمبنای حرکت و موقعیت خورشید در پهنهٔ آسمان بود، که در دوران حکومت هخامنشیان این نیاز به تقویم و همچنین همسایگی و تاثیرپذیری از تمدن بابل موجب پیدایش و رواج نوعی گاهشماری شمسی-قمری در ایران، به ویژه در نواحی غربی ایران شد که امروزه به آن گاه شماری پارسی باستان یا گاه شماری هخامنشی گفته می شود.
در حال حاضر هیچ گونه لوح نوشته و منبع دست اولی موجود نیست که در آن گاه شماری هخامنشی به صورت منظم و به ترتیب نام برده شده باشد و هر گونه اطلاعاتی که دربارهٔ گاه شماری پارسی باستان وجود دارد به ترتیب از منابع زیر استخراج شده است؛
همانگونه که پیش تر اشاره شد، گاه شماری هخامنشی تأثیراتی از گاه شماری شمسی-قمری بابل گرفته بود، یکی از آن تأثیرات احتمالاً در گزینش مبدأ برای گاه شماری بوده است.مبدأ سالشماری در تقویم هخامنشیان، آغاز حکومت و پادشاهی هر پادشاه بود؛ بدین معنا که با روی کار آمدن هر شاه هخامنشی شمارش سال به صورت مجدد شروع می شد و با روی کار آمدن پادشاه بعدی این سالشمار دوباره از عدد یک شروع می شد.آنان مدت زمان میان، به حکومت رسیدن هر پادشاه را تا روز آغازین سال بعد را، سال جلوس می نامیدند و از این زمان به بعد تا اولین روز سال بعد را، سال اول سلطنت می گفتند.