کلمه جو
صفحه اصلی

موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

دانشنامه عمومی

مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران با نام سابق انجمن شاهنشاهی فلسفه در راستای تأمین نیازهای تحقیقاتی و پژوهشی کشور ایران در زمینهٔ فلسفه، حکمت و دانش های وابسته به آن ها تشکیل شده است. این مؤسسه به همین منظور هر هفته جلسات هفتگی آزاد با سخنرانی یکی از صاحب نظران در فلسفه و دانش های مرتبط در دفتر خود که به «خانهٔ حکمت و فلسفه» معروف است، برگزار می کند. این جلسات از شبکه ۴ سیمای جمهوری اسلامی پخش می شود.
فلسفهٔ غرب به مدیریت غلامرضا اعوانی
فلسفهٔ اسلامی به مدیریت غلامحسین ابراهیمی دینانی
کلام به مدیریت مصطفی محقق داماد
مطالعات علم به مدیریت حسین معصومی همدانی
ادیان و عرفان به مدیریت شهرام پازوکی
منطق به مدیریت ضیاء موحد.
فلسفه علوم انسانی به مدیریت مهدی عبداللهی
مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران در مهرماه ۱۳۵۳ به صورت یک تشکل خصوصی پایه گذاری شد. پایه گذار آن سید حسین نصر بود که به تشویق ریموند کلیبانسکی، رئیس وقت مؤسسهٔ بین المللی فلسفه در فرانسه، این مؤسسه را با نام اولیه «انجمن شاهنشاهی حکمت و فلسفهٔ ایران» به منظور معرفی نوشته ها و پژوهش های انجام شده در زمینهٔ فلسفه و عرفان در ایرانِ پیش و پس از اسلام و برای آشنا ساختن ایرانیان با مکتب های فکری فلسفه غربی و شرقی بنیان گذاشت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران تا سال ۱۳۶۱ فعالیت های انجمن متوقف شد. در سال ۱۳۶۳، انجمن حکمت و فلسفهٔ ایران و ۱۲ مؤسسهٔ دیگر زیر نظر وزارت علوم و مؤسسهٔ مطالعات فرهنگی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کنونی) قرار گرفت. در آذر ماه ۱۳۷۷ انجمن به طور رسمی ثبت شد و در سال ۸۰ به «مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران» تغییر نام داد. این مؤسسه که پیش از این در قالب دو پژوهشکده «حکمت و ادیان» و «تاریخ و فلسفهٔ علم» فعالیت می کرد که بر اساس مصوبهٔ شورای گسترش آموزش عالی در خردادماه ۱۳۸۰ در ساختار جدید به فعالیت خود ادامه می دهد.
در سال 1390، به پیشنهاد معاون محترم وزارت علوم و فناوری و حکم وزیر محترم وقت، ریاست مؤسسه تغییر کرد و استاد اعوانی پس از سالها تلاش و فداکاری، کرسی مدیریت را به استاد عبدالحسین خسروپناه داد. استاد خسروپناه مؤلف حدود 50 کتاب و ده­ها مقالة علمی-پژوهشی، سخنران مدعوّ همایش­های معتبر داخلی و بین­المللی، دارای سوابق مدیریتی و سمت­های علمی–اجرایی در مراکز متعدد پژوهشی، صاحب افتخارات فراوان از مراکز متعدد مانند جایزه بین­المللی علوم انسانی اسلامی، کتاب برگزیده سال حوزه، کتاب برتر کنگرة دین­ پژوهان، جایزه مطهر از سوی ریاست محترم جمهوری، کتاب برتر در جشنواره فرهنگی سال در دفعات مکرّر، دریافت لوح تقدیر از مقام معظم رهبری(زید عزه)، مدرّس حوزه و دانشگاه، شاگرد بزرگانی مانند حضرات آیات وحید خراسانی، فاضل لنکرانى، مکارم شیرازی، حسن­ زاده آملی، جوادى آملی، مصباح یزدی و جعفر سبحانی می ­باشد.
یکی از آثار مدیریت موسسه حکمت و فلسفه ایران، اهتمام به برقراری روابط متقابل با مراکز علمی و شخصیت­های تاثیرگذار معاصر جهان می­ باشد؛ حضور فیلسوفان طراز اول کشورهایی همچون هند، ترکیه، روسیه، آلمان، انگلیس، آمریکا، اتریش، استرالیا، فرانسه، فیلیپین، یونان و ایتالیا در این موسسه، شاهد تعامل موفق این مجموعة پژوهشی با مراکز علمی بین­ المللی است. در مقابل، دعوت برخی از این مراکز خارجی از ریاست محترم و شخصیتهای برجسته و پیشکسوت مؤسسه برای مسافرت و سخنرانی علمی به کشورهای مذکور، نشان از اثرگذاری این روابط دارد. در همین راستا، آثار استاد عبدالحسین خسروپناه توسط پژوهش­گران خارجی به زبان­های زندة دنیا مانند زبان انگلیسی و اردو و عربی ترجمه شده است و مورد استقبال فرهیختگان جهان قرار گرفته است.

دانشنامه آزاد فارسی

مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
در ۱۳۵۳ش «انجمن حکمت و فلسفه ایران» تأسیس شد. مؤسس انجمن دکتر سیدحسین نصر بود که به پیشنهاد هانری کُربَن فیلسوف و خاورشناس فرانسوی، مؤسسه با نام «انجمن شاهنشاهی فلسفۀ ایران» و در خانه قدیمی لقمان الملک (محل کنونی مؤسسه) شروع به کار کرد. هدف از تشکیل انجمن، شناخت بهتر و شناساندن و ترویج و گسترش میراث فلسفی و فکری ایران در داخل و خارج از کشور و نیز آشنا ساختن ایرانیان با مکتب های فکری و فلسفی تمدن های دیگر شرق و غرب و تطبیق و مقایسۀ مکتب های گوناگون فلسفی بود. فعالیت انجمن را می توان نقطۀ عطفی در تاریخ فلسفۀ معاصر ایران دانست. نیز کربن به سبب علاقۀ بسیار به سهروردی با همکاری دکتر نصر مجموعۀ مصنّفات شیخ اشراق را منتشر کرد. نگاه کربن به فلسفۀ اسلامی و ایرانی راهی را گشود که توانست به مباحث فلسفۀ تطبیقی ختم شود. این فلسفه با محوریت پدیدارشناسی سبب انتشار آثاری مانند کتاب اسلام ایرانی شد. فرد مؤثر دیگر انجمن پروفسور ایزوتسو، فیلسوف تطبیقی شرق بود که مدتی در انجمن به تدریس عرفان اسلامی با تأکید بر آرای ابن عربی پرداخت. ایزوتسو در این مدت کتاب ذن را منتشر کرد. این کتاب یکی از مهم ترین آثار در زمینۀ فلسفه های بودیسم شرقی است. انتشار مجلۀ جاویدان خرد از دیگر اقدامات مهم انجمن بود. این نشریه به زبان های فارسی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی در ۳هزار نسخه منتشر می شد و بعد از پنج شماره در محافل بین المللی فلسفه راه یافت. فعالیت دیگر انجمن تشکیل کلاس های آزاد بود که همه براساس تفسیر متون اصیل فکری و فلسفی اداره می شد. در این کلاس ها فلسفۀ تطبیقی به زبان انگلیسی و متون عرفانی فصوص الحکم ابن عربی، متون فلسفی ایرانی و شرح هدایه ملاصدرا، شواهدالربوبیه، شرح گلشن راز، حکمت عرشیه ملاصدرا به عربی و فرانسه و مکتب های فلسفی معاصر امریکا تدریس می شد و استادان این کلاس ها ایزوتسو، دکتر زریاب خویی، دکتر نصر، کُربن و دکتر پرویز مروج بودند. انجمن با این کلاس ها و گفت و گوهای آزاد توانست وضعیت فلسفه را از سامانۀ کهن خارج کند و شیوه های نوینی را در گسترش فلسفه و حکمت به کار بندد. با شکل گیری انقلاب اسلامی انجمن تعطیل شد و برخی اسناد و مدارک و کتاب های آن نیز از بین رفت. با روی کار آمدن دولت موقت مهندس بازرگان انجمن با نام «انجمن فلسفه و حکمت اسلامی» آغاز به کار کرد و برخی از کتاب ها و شماره ای از جاویدان خرد را چاپ کرد. در ۱۳۶۱ مجدداً کلاس های فلسفه دایر شد. در ۱۳۶۳ با طرح ادغام همه مؤسسه های فرهنگی پیش از انقلاب انجمن نیز زیر نظر وزارت علوم و مؤسسۀ مطالعات فرهنگی که هم اکنون «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» نام دارد، قرار گرفت و در قالب دو پژوهشکدۀ حکمت و ادیان و تاریخ و فلسفۀ علم به فعالیت خود ادامه داد. در این ایام کتاب و نشریه ای منتشر نشد. از ۱۳۸۰ با موافقت شورای گسترش آموزش عالی، انجمن از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی جدا شد و در ۱۳۸۱ توانست با عنوان «مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران» با شش گروه پژوهشی فلسفۀ غرب، فلسفۀ اسلامی، مطالعات علم، ادیان و عرفان، منطق و کلام کار خود را آغاز کند. در ۱۳۸۵ کتابخانۀ شخصی دکتر سید حسین نصر با ۵هزار جلد کتاب از امریکا به انجمن انتقال یافت و رسماً افتتاح شد.


کلمات دیگر: