موزه ارامنه

موزهٔ ارامنه که تحت نظارت خلیفه گری ارامنهٔ آذربایجان اداره می شود، یکی از موزه های محوری شهر تبریز است که در میدان نماز و در محل کلیسای مریم مقدس مستقر شده است. در این موزه انواع کتاب های چاپی چاپی و خطی تاریخی به زبان های ارمنی، فارسی و عربی نگه داری می شوند.
۳۵ جلد از کتاب های خطی موزهٔ ارامنه که برروی پوست آهو نگاشته شده اند، به زبان ارمنی بوده و در قالب خط عبری نوشته شده اند. هم چنین کتاب های مهم و تاریخی نظیر ذخیرهٔ خوارزمشاهی، خمسهٔ نظامی، معراج النبوه و ترجمهٔ کتاب مقدس به زبان ارمنی در این موزه موردحفاظت قرار گرفته اند.

موزۀ ارامنه
(یا: کلیسای وانک) موزه ای عمومی وابسته به خلیفه گری ارامنۀ ایران در جلفای اصفهان. مهاجرت ارمنیان از جلفای ارس به اصفهان، در ۱۰۱۳ق، زیر نظر مستقیم شاه عباس اول صفوی انجام گرفت و ارامنه پس از استقرار در جلفای اصفهان، درصدد ساختن بناهایی برای نهادهای اجتماعی و مذهبی خود برآمدند و نخست به ساختن کلیسای وانک همت گماشتند. مهاجران ارمنی در ابتدا بناها و مؤسسات اجتماعی، علمی و همچنین نمازخانۀ کلیسای وانک را به طور موقت بنا نهادند، تا این که پس از ۵۰ سال از سکونت آنان در جلفای اصفهان، در ۱۶۵۵م، به اهتمام داوید وارتایت پیشوای روحانی ارمنیان جلفا در محل نمازخانۀ موقت وانک تالار مجلّل و باشکوه کنونی را بنا کردند. ساخت بنای فعلی کلیسای وانک ۹سال به طول انجامید و در ۱۶۶۴م به پایان رسید. در زیر محراب نمازخانه مدفن دو تن از راهبان ارمنی، یعنی خلیفه خاچاطور گیسارتزی، مؤسس چاپخانۀ کلیسای وانک و ناشر نخستین کتاب چاپی در ایران به نام زبور داوود در ۱۶۳۸م، و خلیفه داوید، بنیادگذار بنای جدید نمازخانۀ باشکوه کلیسای وانک، قرار دارد. در محوطۀ کلیسا علاوه بر معبد و محراب، مؤسسات و ساختمان های دیگری نیز وجود دارد که عبارت اند از موزه، چاپخانه، کتابخانۀ بزرگ و ساختمان بزرگ خلیفه گری.