اقامحمدخان قاجار

آقامحمدخان قاجار. آقامحمدخان قاجار یا آغامحمد شاه زادهٔ (۱۱۲۱ در استرآباد – ۲۷ اردیبهشت ۱۱۷۶ در شوشا)، بنیان گذار و نخستین شاه دودمان قاجار در ایران است.حاج ابراهیم کلانتر
پنجشنبه ۱ فروردین ۱۱۶۱ (خورشیدی)۱۵ ربیع الثانی ۱۱۹۵ (قمری)۲۱ مارس ۱۷۸۲ (میلادی)
در سال ۱۱٧٤ هجری شمسی آغامحمدخان که از افراد ایل قاجار بود با برکناری حکومت جانشینان کریم خان زند به قدرت رسید. وی ابتدا در ساری تاجگذاری کرد، و بعدها در نهایت، بنا به دلایل استراتژیکی تهران را پایتخت خود قرار داد و برای دومین بار تاجگذاری نمود. بعد از وی برادرزاده اش فتحعلی شاه به سلطنت رسید. در فرهنگ عامیانه ایران، از آغامحمدخان به عنوان یکی از خشن ترین شاهان ایران یاد می شود.
آقامحمدخان زادهٔ ۲۷ محرم ۱۱۵۵ ق برابر با ۲۷ خردادماه ۱۱۲۱ ش (۱۷ ژوئن ۱۷۴۲) در میانه راه گرگان به ساری در دشت اشرفی متولد شد. وی در یازده سالگی توسط عادل شاه افشار اخته شد. مراسم تاجگذاری را پس از تصرف قفقازیه و سرکوب کلیه امراء و حکّام داخلی و پذیرش اطاعت و فرمان خان قاجار از سوی کلیه نواحی به استثنای مشهد و خراسان که هنوز زیر فرمان شاهرخ میرزا و فرزندش نادر میرزا بود، آقامحمدخان فرصت را برای تاجگذاری خود مناسب می دید و به سال ۱۱۹۵ ق (۱۱۶۱ خورشیدی) در استرآباد به نام پادشاه ایران تاجگذاری کرد. و سرانجام در ۲۱ ذی الحجه ۱۲۱۱ ق برابر با ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۱۷۶ ش (۱۷ مه ۱۷۹۸) در شوشا به دست خدمتکاران خود کشته شد.

آقا محمدخان قاجار. آقا محمّدخان قاجار (استرآباد ۱۱۵۵ـ گرجستان ۱۲۱۱ق)
آقا محمّدخان قاجار
مؤسس و اولین پادشاه (حک: ۱۲۱۰ـ۱۲۱۱) سلسلۀ قاجار. پسر محمدحسن خان قاجار بود که مدّت شانزده سال در شیراز در دربار کریم خان زند تحت مراقبت بود. پس از مرگ کریم خان، مدعی سلطنت شد و به مازندران رفت و در آن جا با گروهی از ایل قاجار به تصرف شهرهای ایران پرداخت. او سپس دو برادر خود را کشت و پس از فتح کرمان لطفعلی خان زند را به قتل رساند. آقا محمدخان، گرجستان را تسخیر کرد و به قتل و غارت شهر تفلیس پرداخت (۱۲۰۹ق) و دو سال بعد در تهران تاج گذاری کرد (۱۲۱۰ق) و چون خود، فرزندی نداشت، برادرزاده اش (باباخان) را به ولیعهدی و ابراهیم خان کلانتر (اعتمادالدوله) را به صدارت خویش برگزید. او آرامش و امنیت را در کشور برقرار کرد و توانست دولت مقتدر واحدی به وجود آورد. وی در ۵۷سالگی به دست چند نفر از سپاهیانش کشته شد. جنازه اش را به نجف اشرف بردند و در آن جا دفن کردند. آقا محمدخان سلطانی زراندوز و طماع و سنگ دل بود.

آقامحمدخان قاجار. آقا محمدخان قاجار (۲۷ خرداد، ۱۱۲۱ خورشیدی - ۲۱ ذی حجه، ۱۲۱۱ هجری قمری)، بنیانگذار سلسله قاجار.
• «اگر می خواهی در ایران به راحتی سلطنت کنی سعی کن تا مردم گرسنه و بی سواد باشند.»• «آقامحمدخان قاجار با اهل شریعت با احترام و رأفت می زیست و خود در ظاهر مقدس بود همیشه نماز می خواند و هر نیمه شب – اگرچه در روز زحمت زیادی کشیده بود - برمی خاست و به عبادت می پرداخت در مورد بی رحمی و سنگ دلی او همین بس که برای جانشین کردن برادر زاده خود از کشتن برادران و پسرعموهای خود نیز احتراز نکرد.»• «آقامحمدخان در حمله به قفقاز دستور قتل عام و خرابی کلیساها را داد و بخشی از شهر را ویران ساخت.»

[ویکی فقه] آقامحمدخان قاجار. آقامُحَمَّدْخان، (ح ۱۱۵۵-۱۲۱۱ق/۱۷۴۲-۱۷۹۷م)، رئیس ایل، بنیانگذار و نخستین شاه سلسله قاجار (د ح۱۲۱۰-۱۲۱۱ق/۱۷۹۵-۱۷۹۷م) بود.
وی پسر بزرگ محمدحسن خان قُوانْلو بود که در استرآباد زاده شد. مادرش دختر اسکندرخان قوانلو بود.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، منتظم ناصری، تهران، ج۳، ص۲۳، ۱۳۰۰ق.
فرزندان محمدحسن خان از بیم سپاهیان زند به ترکمانان پناه بردند و آقامحمدخان که پس از کشته شدن پدر رئیس تیره قوانلو گردیده بود در منطقه خود لشکری فراهم آورد، ولی نتوانست در نبرد با حاکم نیرومند گرگان محمدحسین خان قاجار دَوَّلو (د ۱۱۷۷ق/۱۷۶۳م) کاری از پیش ببرد و از این رو متواری گردید، لیکن محمدخان سوادکوهی حاکم مازندران که محل اختفای وی و یارانش را می دانست، او و یارانش را در اشرف (بهشهر) دستگیر کرد و به تهران نزد کریم خان فرستاد. وکیل پس از دلجویی از آنان، آقامحمدخان و خاندان او را ۲ سال در دامغان زیرنظر نگاه داشت، ولی به علت عدم اطمینان کافی به توصیه محمدحسین خان آنان را را دوباره به تهران آورد و گروهی از جمله حسینقلی خان برادر آقامحمدخان را به قزوین تبعید کرد و دسته دیگر را که آقامحمدخان نیز در میان آنان بود، به شیراز گسیل داشت. پاره ای از افراد برجسته خاندان آقامحمدخان نیز به مرور زمان خود را به شیراز رساندند و به وی پیوستند. منابع حاکی است که همه آن ها در دربار زند با احترام روزگار می گذراند و حسینقلی خان به دستور کریم خان به حکومت دامغان منصوب گردید. وی پس از چندی از محل حکومت خود به مازندران و گرگان رفت و با جمع کردن سپاهیانی از ترکمانان و قاجاریان، با نام جهانسوزشاهادعای سلطنت کرد و بارفروش (بابل) را مرکز حکومت خویش ساخت، اما در برابر لشکریان زند شکت خورد و گروه بسیاری از مردم مازندران به دستور زکی خان زند (پسرعموی کریم خان) کشته شدند. حسینقلی خان که او را «پادشاه بی تخت و تاج» نامیده اند، در ۱۱۸۱ق/۱۷۶۷م توسط دو تن از غلامان خود کشته شد و این امر موجب شد که برادرش آقامحمدخان برای مدتی در دربار کریم خان در شیراز تحت مراقبت شدیدتری قرار گیرد.
آقامحمدخان در دربار کریم خان
آقامحمدخان نزدیک به ۱۶ سال (۱۱۷۷-۱۱۹۳ق/۱۷۶۴-۱۷۷۹م) در شیراز به سر برد.
سپهر، محمدتقی، لسان الملک، ناسخ التواریخ (بخش قاجار)، ج۱، ص۳۴، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۸ق.
...