سرمه دان

۱ - کیسه ای کوچک که در آن سرمه ریزند . ۲ - آلت زن شرم زن .

سرمه دان. [ س ُ م َ / م ِ ] ( اِ مرکب ) ظرفی که در آن سرمه را نگاه دارند. ( آنندراج ). کیسه ای کوچک که در آن سرمه ریزند. ( فرهنگ فارسی معین ) :
با سرمه دان زرین ماند خجسته راست
کرده بجای سرمه بدان سرمه دان عبیر.وآن نی چو مار بی زبان سوراخها در استخوان
هم استخوانش سرمه دان هم گوشت ز اعضا ریخته.در کیسه های جیب عروسان رود عبیر
مانند سرمه دان که در او توتیا رود.شکست رنگ بجای خمار گلها را
که لاله آمد و یک سرمه دان شراب آورد. || بمجاز، ظرف کم. ( آنندراج ). || مجازاً، آلت زن. شرم زن. ( فرهنگ فارسی معین ) :
میل در سرمه دان نرفته هنوز
بازیی باز کرد گنبد کوز.- سرمه دان عاج ؛ کنایه از اندام نهانی بود بمانند عاج در سپیدی. ( آنندراج ) :
تا شبی پای در دواجش برد
میل در سرمه دان عاجش برد.

کیسۀ کوچکی که در آن سرمه می ریزند.