اِدریسیان ( به عربی: الأدارسة ) سلسله ای بودند که در مراکش و بخشی از الجزایر فرمانروایی کرده اند. آنها نخستین سلسله ای بودند که سعی کردند باورهای شیعه را، البته به صورت بسیار ضعیف، در مغرب رواج دهند. تا زمان آنها خوارج برابری خواه افراطی بر این منطقه فرمانروایی داشتند. ادریس اول نوه حسن ابن علی بود و از این رو با سلسله امامان شیعه پیوسته بود. [۱]
گمان می رود که ادریس اول بنای شهر فاس را آغاز کرده است. این شهر، مهاجران اسپانیایی مسلمان و افریقیه را جذب کرد و شهری پر جمعیت گشت و پایتخت ادریسیان شد. دوره فرمانروایی ادریسیان از جهت گسترش فرهنگ اسلامی در میان قبایل تازه مسلمان شده بربر مهم است. [۱]
ادریسیان در اثر فشارهای فاطمیان مصر و امویان اندلس رو به نابودی گذاشتند ولی دوباره در سال ۳۳۶ق نه به عنوان دولت بلکه به عنوان والیان بنی امیه اسپانیا بر منطقه فرمانروایی کردند. در سال ۳۴۶ق، امویان اسپانیا حسن، آخرین فرمانروای ادارسه را اسیر کردند و او را به قرطبه انتقال دادند و به این ترتیب پس از دو سده فرمانروایی، دودمان ادریس به کلی از میان رفت. [۲]
فرمانرواها [ویرایش]
ادریس اول
ادریس دوم
محمدالمنتصر
علی اول
یحیای اول
یحیای دوم
علی دوم
یحیای سوم المقدام
یحیای چهارم
حسن الحجام
پانویس [ویرایش]
↑ ۱٫۰ ۱٫۱ کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.
↑ استانلی لین پل، ۴۴
منابع [ویرایش]
استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان. تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل. ترجمهٔ صادق سجادی. چاپ اوّل. تهران: نقش جهان، تابستان ۱۳۶۳.
کلیفورد ادموند بوسورث. سلسله های اسلامی. ترجمهٔ فریدون بدره ای. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ( پژوهشگاه ) ، ۱۳۷۱.
دودمان های فرمانروا در مراکش
ادریسیان ( ۷۸۰ - ۹۷۴ ) ( عرب )
مغراویان ( ۹۸۷ - ۱۰۷۰ ) ( بربر )
مرابطان ( ۱۰۷۳ - ۱۱۴۷ ) ( بربر )
موحدون ( ۱۱۴۷ - ۱۲۶۹ ) ( بربر )
مرینیان ( ۱۲۵۸ - ۱۴۲۰ ) ( بربر )
وطاسیان ( ۱۴۲۰ - ۱۵۴۷ ) ( بربر )
سعدیان ( ۱۵۵۴ - ۱۶۵۹ ) ( عرب )
علویان ( ۱۶۶۶ - تا کنون ) ( عرب )
رده های صفحه: تاریخ مراکش ادریسیان امپراتوری های گذشته تاریخ آفریقای شمالی دودمان های مراکش سلسله های شیعه سلسله های مسلمان علویان کشورهای سابق در آفریقا
قس عربی
الأدارسة أولى السلالات الإسلامیة المستقلة فی المغرب 788 - 974م. کان مقرهم الأول مدینة ولیلی 788 - 807م، ومن ثم فاس منذ 807م.
مؤسس السلالة هو إدریس بن عبد الله الکامل ( 788 - 793م ) بن الحسن المثنى بن الحسن السبط بن علی بن أبی طالب وفاطمة الزهراء بنت الرسول محمد بن عبد الله، نجا بنفسه من المذبحة الرهیبة التی ارتکبها الجیش العباسی فی موقعة فخ فی مکة المکرمة، والتی أقامها العباسیون للعلویین سنة 786م وتوفى کثیر من آل البیت فیها. فر إلى ولیلی بالمغرب. تمت مباعیته قائدا وأمیرا وإماما من طرف قبائل الأمازیغ فی المنطقة. وسع حدود مملکته حتى بلغ تلمسان ( 789م ) . ثم بدأ فی بناء فاس. قام الخلیفة العباسی هارون الرشید بتدبیر اغتیاله سنة 793م. لـإدریس الأول ( مولای إدریس فی المغرب ) مکانة کبیرة بین المغربیین. ویعتبر ضریحه بالقرب من ولیلی بزرهون ( أو مولای إدریس زرهون الیوم ) مزارا مشهورا.
قام ابنه إدریس الثانی ( 793 - 828م ) والذی تولى الإمامة منذ 804م، قام بجلب العدید من الحرفیین من الأندلس وتونس، فبنى فاس وجعلها عاصمة الدولة، کما دعم وطائد الدولة. قام ابنه محمد بن إدریس الثانی ( 828 - 836م ) عام 836م بتقسیم المملکة بین إخوته الثمانیة ( أو أکثر ) . کانت لهذه الحرکة تأثیر سلبی على وحدة البلاد. بدأ بعدها مرحلة الحروب الداخلیة بین الإخوة. منذ 932م وقع الأدارسة تحت سلطة الأمویین حکام الأندلس والذین قاموا لمرات عدة بشن حملات فی المغرب لإبعاد الأدارسة عن السلطة.
بعد معارک ومفاوضات شاقة تمکنت جیوش الأمویین من القبض على آخر الأدارسة ( الحسن الحجام ) والذی استطاع لبعض الوقت من أن یستولی على منطقة الریف وشمال المغرب، قبض علیه سنة 974 م، وثم اقتیاده أسیرا إلى قرطبة. توفی هناک سنة 985 م.
الدولة الإدریسیة ( 788 - 974 م )
تفرعت عن الادارسة سلالات عدیدة حکمت بلدان إسلامیة عدة. أولها کان بنو حمود العلویون الذین حکمو فی الجزیرة ومالقة ( الأندلس ) . کما تولوا لبعض الوقت أمور الخلافة فی قرطبة. فرع آخر من الأدارسة حکم جزءا من منطقة جازان فی السعودیة بین سنوات 1830 - 1943 م. الأمیر عبد القادر الجزائری والذی حکم فی الجزائر سنوات 1834 - 1847 م ینحدر من هذه الأسرة أیضا. آخر فروعهم کان السنوسیین حکام لیبیا والجبل الأخضر 1950 - 1969 م.
محتویات [اعرض]
[عدل]التاریخ
الأدارسة أسرة هاشمیة حجازیة الأصل سنیة المذهب تعود إلى آل البیت جدها الأعلى هو إدریس بن عبد الله الکامل بن الحسن المثنى بن الحسن السبط بن الإمام علی بن ابی طالب وفاطمة الزهراء بنت الرسول ( صلى الله علیه وسلم ) . التجأ إدریس، کما هو معلوم، إلى المغرب فرارا من بطش العباسیین وأسس دولته لکنه اغتیل فتولى بعده ابنه إدریس الذی کان قد ترکه جنینا فی بطن أمه. وعن إدریس الثانی تنحدر فروع الأسرة الإدریسیة المنتشرة بسائر أنحاء المغرب وبجهات أخرى من الجزائر وفی لیبیا .
والیه تنتسب سلالة الشیخ ماءالعینین
ونرکز اهتمامنا هنا على الأدارسة کأسرة حاکمة أی کدولة. وجودها یقترن بالفترة 172. 375/ 990. 785. لکن لابد من التمییز داخل هاته الفترة بین أطوار مختلفة :
1. طور التأسیس الذی اقترن بعهد إدریس الأول ( 172. 177 / 788. 793 ) أی قیام الدولة بالتفاف فریق مهم من سکان المغرب حول إدریس تضمهم قبائل کبرى ومبایعتهم له، حسب التقالید الإسلامیة.
2. طور الهیکلة والتنظیم ویقترن بعهد إدریس الثانی ( 177. 213. / 793. 828 ) حیث جرى تدعیم الدولة الناشئة باستحداث عدد من البنیات والمؤسسات کان من أهمها : بنا ء فاس واتخاذها کعاصمة للدولة ؛ واتخاذ بعض . . .
گمان می رود که ادریس اول بنای شهر فاس را آغاز کرده است. این شهر، مهاجران اسپانیایی مسلمان و افریقیه را جذب کرد و شهری پر جمعیت گشت و پایتخت ادریسیان شد. دوره فرمانروایی ادریسیان از جهت گسترش فرهنگ اسلامی در میان قبایل تازه مسلمان شده بربر مهم است. [۱]
ادریسیان در اثر فشارهای فاطمیان مصر و امویان اندلس رو به نابودی گذاشتند ولی دوباره در سال ۳۳۶ق نه به عنوان دولت بلکه به عنوان والیان بنی امیه اسپانیا بر منطقه فرمانروایی کردند. در سال ۳۴۶ق، امویان اسپانیا حسن، آخرین فرمانروای ادارسه را اسیر کردند و او را به قرطبه انتقال دادند و به این ترتیب پس از دو سده فرمانروایی، دودمان ادریس به کلی از میان رفت. [۲]
فرمانرواها [ویرایش]
ادریس اول
ادریس دوم
محمدالمنتصر
علی اول
یحیای اول
یحیای دوم
علی دوم
یحیای سوم المقدام
یحیای چهارم
حسن الحجام
پانویس [ویرایش]
↑ ۱٫۰ ۱٫۱ کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.
↑ استانلی لین پل، ۴۴
منابع [ویرایش]
استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان. تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل. ترجمهٔ صادق سجادی. چاپ اوّل. تهران: نقش جهان، تابستان ۱۳۶۳.
کلیفورد ادموند بوسورث. سلسله های اسلامی. ترجمهٔ فریدون بدره ای. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ( پژوهشگاه ) ، ۱۳۷۱.
دودمان های فرمانروا در مراکش
ادریسیان ( ۷۸۰ - ۹۷۴ ) ( عرب )
مغراویان ( ۹۸۷ - ۱۰۷۰ ) ( بربر )
مرابطان ( ۱۰۷۳ - ۱۱۴۷ ) ( بربر )
موحدون ( ۱۱۴۷ - ۱۲۶۹ ) ( بربر )
مرینیان ( ۱۲۵۸ - ۱۴۲۰ ) ( بربر )
وطاسیان ( ۱۴۲۰ - ۱۵۴۷ ) ( بربر )
سعدیان ( ۱۵۵۴ - ۱۶۵۹ ) ( عرب )
علویان ( ۱۶۶۶ - تا کنون ) ( عرب )
رده های صفحه: تاریخ مراکش ادریسیان امپراتوری های گذشته تاریخ آفریقای شمالی دودمان های مراکش سلسله های شیعه سلسله های مسلمان علویان کشورهای سابق در آفریقا
قس عربی
الأدارسة أولى السلالات الإسلامیة المستقلة فی المغرب 788 - 974م. کان مقرهم الأول مدینة ولیلی 788 - 807م، ومن ثم فاس منذ 807م.
مؤسس السلالة هو إدریس بن عبد الله الکامل ( 788 - 793م ) بن الحسن المثنى بن الحسن السبط بن علی بن أبی طالب وفاطمة الزهراء بنت الرسول محمد بن عبد الله، نجا بنفسه من المذبحة الرهیبة التی ارتکبها الجیش العباسی فی موقعة فخ فی مکة المکرمة، والتی أقامها العباسیون للعلویین سنة 786م وتوفى کثیر من آل البیت فیها. فر إلى ولیلی بالمغرب. تمت مباعیته قائدا وأمیرا وإماما من طرف قبائل الأمازیغ فی المنطقة. وسع حدود مملکته حتى بلغ تلمسان ( 789م ) . ثم بدأ فی بناء فاس. قام الخلیفة العباسی هارون الرشید بتدبیر اغتیاله سنة 793م. لـإدریس الأول ( مولای إدریس فی المغرب ) مکانة کبیرة بین المغربیین. ویعتبر ضریحه بالقرب من ولیلی بزرهون ( أو مولای إدریس زرهون الیوم ) مزارا مشهورا.
قام ابنه إدریس الثانی ( 793 - 828م ) والذی تولى الإمامة منذ 804م، قام بجلب العدید من الحرفیین من الأندلس وتونس، فبنى فاس وجعلها عاصمة الدولة، کما دعم وطائد الدولة. قام ابنه محمد بن إدریس الثانی ( 828 - 836م ) عام 836م بتقسیم المملکة بین إخوته الثمانیة ( أو أکثر ) . کانت لهذه الحرکة تأثیر سلبی على وحدة البلاد. بدأ بعدها مرحلة الحروب الداخلیة بین الإخوة. منذ 932م وقع الأدارسة تحت سلطة الأمویین حکام الأندلس والذین قاموا لمرات عدة بشن حملات فی المغرب لإبعاد الأدارسة عن السلطة.
بعد معارک ومفاوضات شاقة تمکنت جیوش الأمویین من القبض على آخر الأدارسة ( الحسن الحجام ) والذی استطاع لبعض الوقت من أن یستولی على منطقة الریف وشمال المغرب، قبض علیه سنة 974 م، وثم اقتیاده أسیرا إلى قرطبة. توفی هناک سنة 985 م.
الدولة الإدریسیة ( 788 - 974 م )
تفرعت عن الادارسة سلالات عدیدة حکمت بلدان إسلامیة عدة. أولها کان بنو حمود العلویون الذین حکمو فی الجزیرة ومالقة ( الأندلس ) . کما تولوا لبعض الوقت أمور الخلافة فی قرطبة. فرع آخر من الأدارسة حکم جزءا من منطقة جازان فی السعودیة بین سنوات 1830 - 1943 م. الأمیر عبد القادر الجزائری والذی حکم فی الجزائر سنوات 1834 - 1847 م ینحدر من هذه الأسرة أیضا. آخر فروعهم کان السنوسیین حکام لیبیا والجبل الأخضر 1950 - 1969 م.
محتویات [اعرض]
[عدل]التاریخ
الأدارسة أسرة هاشمیة حجازیة الأصل سنیة المذهب تعود إلى آل البیت جدها الأعلى هو إدریس بن عبد الله الکامل بن الحسن المثنى بن الحسن السبط بن الإمام علی بن ابی طالب وفاطمة الزهراء بنت الرسول ( صلى الله علیه وسلم ) . التجأ إدریس، کما هو معلوم، إلى المغرب فرارا من بطش العباسیین وأسس دولته لکنه اغتیل فتولى بعده ابنه إدریس الذی کان قد ترکه جنینا فی بطن أمه. وعن إدریس الثانی تنحدر فروع الأسرة الإدریسیة المنتشرة بسائر أنحاء المغرب وبجهات أخرى من الجزائر وفی لیبیا .
والیه تنتسب سلالة الشیخ ماءالعینین
ونرکز اهتمامنا هنا على الأدارسة کأسرة حاکمة أی کدولة. وجودها یقترن بالفترة 172. 375/ 990. 785. لکن لابد من التمییز داخل هاته الفترة بین أطوار مختلفة :
1. طور التأسیس الذی اقترن بعهد إدریس الأول ( 172. 177 / 788. 793 ) أی قیام الدولة بالتفاف فریق مهم من سکان المغرب حول إدریس تضمهم قبائل کبرى ومبایعتهم له، حسب التقالید الإسلامیة.
2. طور الهیکلة والتنظیم ویقترن بعهد إدریس الثانی ( 177. 213. / 793. 828 ) حیث جرى تدعیم الدولة الناشئة باستحداث عدد من البنیات والمؤسسات کان من أهمها : بنا ء فاس واتخاذها کعاصمة للدولة ؛ واتخاذ بعض . . .