ادبیات تعلیمی

ادبیات تعلیمی به آن دسته از آثار ادبی اطلاق می شود که محتوای آنها آموزه های اخلاقی، اجتماعی یا علمی است و به هدف تعلیم و تربیت آفریده می شوند. تعلیم و تربیت همواره یکی از نخستین دغدغه های بشر بوده است و اصولاً رسالت پیامبران و نقش آن ها در زندگی انسان ها برای رسیدن به این هدف بوده است. به تدریج با پیدایش و تکامل ادبیات و تقسیم آن به انواع مختلف بسیاری از ادیبان بر آن شدند تا با درآمیختن ادب و آموزه های پرورشی راه را برای رسیدن به این امر هموار کنند و بدین ترتیب ادب تعلیمی شکل گرفت؛ بنابراین منظور از ادبیات تعلیمی ادبیاتی است که نیک بختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می داند و خود را متوجه پرورش قوای روحی و تعلیم اخلاقی انسان می کند.
محمود درگاهی، «فصل اول»، در بیشه اندیشه ها (گلبرگها)، اصفهان: پرهام، ص. ۲۰، شابک ۹۶۴-۶۹۹۸-۱۰-۰

[ویکی فقه] تعلیم، مصدر باب تفعیل و عربی است به معنای آموزش دادن. در اصطلاح، ادبیات تعلیمی یکی از مهم ترین و قدیمی ترین انواع ادبی است که هدف اصلی آن آموزش است.
این اصطلاح از بدو پیدایش به دو معنای خاص و عام به کار رفته، در گذشته معنای خاص آن بیشتر مورد توجه بوده است اما بعدها معنای عام آن اهمیت فوق العاده ای یافته است:
← معنای خاص
آفرین نامه اثر بوشکور بلخی و کلیله و دمنه منظوم رودکی که بیت هایی پراکنده از آن ها باقی مانده است، از قدیمی ترین نمونه منظومه های تعلیمی است که در زبان فارسی دری به جا مانده است؛ اما، نخستین اثر منظوم و مستقل فارسی در اخلاق، پندنامه انوشیروان است که بدایعی بلخی، معاصر سلطان مسعود، آن را سروده است.
شعرای مشهور
در قرن پنجم، ناصر خسرو با سرودن قصاید طولانی در وعظ و حکمت، و بیان اعتقادات دینی و انتقادهای سخت اجتماعی از مشهورترین شاعران، در قلمرو شعر تعلیمی است.حدیقه الحقیقه نسایی، مخزن الاسرار نظامی، مثنوی مولوی و بوستان سعدی از زیباترین و پرمعناترین اشعار تعلیمی هستند که در آن ها از داستان و حکایت و تمثیل برای بیان مفهوم استفاده شده و به شیوه پند و اندرز غیرمستقیم است.
تحول بعد از مشروطه
...