کتاب ماجرای فکر فلسفی یک دانشنامه بزرگ فلسفی است که درباره روند رشد فلسفه اسلامی از ابتدا تا به امروز را نقد و تحلیل می کند. این کتاب نوشته فیلسوف معاصر غلامحسین ابراهیمی دینانی است که در سه مجلد و توسط انتشارات طرح نو نشر شده است.
(جلد اول)
پیشگفتار
این کتاب درباره تاریخ تفکر فلسفه اسلامی از پیدایش اسلام تاکنون است. در پشت جلد کتاب به قلم ناشر آمده است:«اندیشه های فلسفی در جهان اسلام آرام و بدون کشمکش صورت نپذیرفته و در هر برهه ای از زمان با نوعی مخالفت و خصومت روبرو بوده است. آنچه در این اثر مورد بحث و گفتگو واقع شده ماجرای پر نشیب و فراز فکر فلسفی است که از میان گروههای متعدد و متضاد مخالف عبور کرده و با بحرانهای سخت و دشوار مواجه گشته است. شکل گیری اندیشه فلسفی نتیجه ای است که از نوعی تعاطی و برخورد اندیشه ها حاصل می گردد. آنچه در سیر تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام کمتر محل توجه بوده، تفکر مخالفان و معارضان با فلسفه است که نقشی اساسی در ماجرای فکر فلسفی جهان اسلام ایفا کرده اند. برای اولین بار نویسنده کتاب در زبان فارسی با رجوع به اصل نوشته های معارضان با فلسفه پرده از تاریخ فکر فلسفی در جهان اسلام بر می دارد و خواننده در این کتاب از رهگذر آشنایی با اندیشه متفکران ضد فلسفه چون غزالی، ابن حزم، شهرستانی، فخر رازی، ابن تیمیه، موسی بن میمون، ابوالنجا الفارص، شیخ عبدالله جیلانی، ابوالبرکات بغدادی و همچنین با تلاش فلاسفه برای پاسخگویی به ردیات آنان، به تصویری زنده از تعین و شکل گیری اندیشه فلسفی در فرهنگ اسلامی دست می یابد. کتاب حاضر اولین کتاب از سه گانه ای است که در صدد است در قالب مهمترین مسائل مناقشه آمیز میان مخالفان و موافقان فلسفه، شرحی دلکش از ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام را تا زمان حاضر ارائه نماید.»
دینانی در مصاحبه ای شرح می دهد که: «آغازگر فلسفه اسلامی، فارابی است. در فلسفه اسلامی دو یا سه حوزه را می توان شناسایی کرد. حوزه شیراز که حاصل اجتماع متکلمان و فلاسفه متعددی است. جلال الدین دوانی، محمد صدرالدین دشتکی و غیاث الدین منصور دشتکی از آن جمله اند. این حوزه در قرن نهم شکل گرفته، ابتدا بیشتر کلامی بوده و بعد رنگ فلسفی به خود گرفته است. چند قرن بعد در اصفهان اتفاقی مشابه با افرادی چون میرداماد و ملاصدرا افتاد و پس از آن در دهه های اخیر در تهران با فلسفه ورزی کسانی مثل حکیم جلوه و زنوزی.»
هر کدام از عناوین فهرست این دانشنامه مرجع فلسفه اسلامی، خود یک کتاب و مقاله است، مانند مکتب تفکیک.
(جلد اول)
پیشگفتار
این کتاب درباره تاریخ تفکر فلسفه اسلامی از پیدایش اسلام تاکنون است. در پشت جلد کتاب به قلم ناشر آمده است:«اندیشه های فلسفی در جهان اسلام آرام و بدون کشمکش صورت نپذیرفته و در هر برهه ای از زمان با نوعی مخالفت و خصومت روبرو بوده است. آنچه در این اثر مورد بحث و گفتگو واقع شده ماجرای پر نشیب و فراز فکر فلسفی است که از میان گروههای متعدد و متضاد مخالف عبور کرده و با بحرانهای سخت و دشوار مواجه گشته است. شکل گیری اندیشه فلسفی نتیجه ای است که از نوعی تعاطی و برخورد اندیشه ها حاصل می گردد. آنچه در سیر تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام کمتر محل توجه بوده، تفکر مخالفان و معارضان با فلسفه است که نقشی اساسی در ماجرای فکر فلسفی جهان اسلام ایفا کرده اند. برای اولین بار نویسنده کتاب در زبان فارسی با رجوع به اصل نوشته های معارضان با فلسفه پرده از تاریخ فکر فلسفی در جهان اسلام بر می دارد و خواننده در این کتاب از رهگذر آشنایی با اندیشه متفکران ضد فلسفه چون غزالی، ابن حزم، شهرستانی، فخر رازی، ابن تیمیه، موسی بن میمون، ابوالنجا الفارص، شیخ عبدالله جیلانی، ابوالبرکات بغدادی و همچنین با تلاش فلاسفه برای پاسخگویی به ردیات آنان، به تصویری زنده از تعین و شکل گیری اندیشه فلسفی در فرهنگ اسلامی دست می یابد. کتاب حاضر اولین کتاب از سه گانه ای است که در صدد است در قالب مهمترین مسائل مناقشه آمیز میان مخالفان و موافقان فلسفه، شرحی دلکش از ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام را تا زمان حاضر ارائه نماید.»
دینانی در مصاحبه ای شرح می دهد که: «آغازگر فلسفه اسلامی، فارابی است. در فلسفه اسلامی دو یا سه حوزه را می توان شناسایی کرد. حوزه شیراز که حاصل اجتماع متکلمان و فلاسفه متعددی است. جلال الدین دوانی، محمد صدرالدین دشتکی و غیاث الدین منصور دشتکی از آن جمله اند. این حوزه در قرن نهم شکل گرفته، ابتدا بیشتر کلامی بوده و بعد رنگ فلسفی به خود گرفته است. چند قرن بعد در اصفهان اتفاقی مشابه با افرادی چون میرداماد و ملاصدرا افتاد و پس از آن در دهه های اخیر در تهران با فلسفه ورزی کسانی مثل حکیم جلوه و زنوزی.»
هر کدام از عناوین فهرست این دانشنامه مرجع فلسفه اسلامی، خود یک کتاب و مقاله است، مانند مکتب تفکیک.