کلمه جو
صفحه اصلی

کارکیا میرزا علی

دانشنامه عمومی

کارکیا میرزا علی (متولد ۸۴۷) شاه کیایی بیه پیش بود. او پسر کارکیا سلطان محمد اول بود و پس از فوت او در ۸۸۳ به حکومت رسید. در دوره حکومت او شاه اسماعیل یکم، بنیانگذار سلسله صفوی در هشت سالگی به لاهیجان، پایتخت کیاییان آمد.اسماعیل تا آن زمان از آموزش شیعی بی بهره بود و پیرو طریقت غالیانه پدرش شیخ حیدر بود. موقع کشته شدن پدرش، شیخ حیدر، او یک سال بیشتر نداشت و مادرش عالم شاه بیگم مسیحی بود. برادرانش نیز به دلیل خویشاوندی با ترکمانان آق قویونلو، از مذهب آنان یعنی تسنن پیروی می کردند.
http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/20513871005.pdf
کارکیا میرزاعلی همیشه به آنها احترام می گذاشت و به نوشته منشی بوداق: «کارکیا میرزا علی، برای او مکانی مرغوب تعیین کرد و همواره در مجلس در کنار او بود». کارکیا در پاسخ به سفرای رستم بیک آق قوینلو برای تسلیم کردن آنها، اظهار بی اطلاعی از وجودشان می کرد. رستم میرزا که از وجودشان در لاهیجان مطلع شد کارکیا را تهدید کرد که گیلان را خراب و کشتار می کند ولی نتوانست. کارکیا که خود را پیرو دستورها مولایش علی و اسماعیل میرزا و صوفیان همراهش می دانست قسم یاد کرد فرزندان حیدر در گیلان حضور ندارند. به نظر می رسد این داستان را خاندان صفوی برای ربط دادن وی به آل علی ساخته باشند. آموزه های شیعی اسماعیل که از لاهیجان آغاز شد در آموزش شیعی او مهمترین نقش را داشت.

دانشنامه آزاد فارسی

کارْکیا میرزاعلی ( ـ۹۱۱ق)
حاکم لاهیجان در فاصلۀ بین سال های ۸۸۳ تا ۹۱۱ق. کارکیا در زبان محلی به معنای امیر است. پدر او سلطان محمد نام داشت. اهمیت کارکیا میرزا و ذکر نام او در منابع تاریخی دورۀ صفویه، به سبب پناه دادنِ اسماعیل صفوی است. هنگامی که رستم آق قویونلو به یکی از فرماندهانش به نام ایبه سلطان دستور داد تا به هر صورتی اسماعیل صفوی را دستگیر کنند، وی پس از تعقیب و گریز بسیار، نهایتاً به گیلان آمد و نزد کارکیا میرزا در لاهیجان پناه گرفت. کارکیا میرزا در راه تربیت اسماعیل، که کودکی بیش نبود، سعی فراوان کرد و شخصی به نام شمس الدین لاهیجی را مأمور تعلیم خواندن و نوشتن و قرائت قرآن او کرد. هوشیاری کارکیا میرزا و اطرافیانش سبب شد تا اسماعیل پنج سال در گوشه ای خلوت و آرام رشد کرده و از گزند مأموران آق قویونلو در امان باشد. دست آخر در ۹۰۵ یا ۹۰۶ق، اسماعیل صفوی، در حالی که سیزده سال بیشتر نداشت از نزد کارکیا میرزا خارج شد تا در راه تأسیس دولت صفویان گام بردارد. کارکیا میرزاعلی به دست هواداران برادرش، سلطان حسن، به قتل رسید.


کلمات دیگر: