فهیمه محبی

فهیمه محبی ( زاده ۱۳۰۹ - درگذشت: ۴ بهمن ۱۳۸۸ تهران ) همسر رضا محبی از موسسان هوانیروز پیش از انقلاب ایران بود. وی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۸ مدیر دانشنامهٔ تشیع بود که تا کنون ۱۶ جلد از آن به چاپ رسیده است و در زمان مدیریت محبی برنده سیزدهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شد. [۱]
محتویات [نمایش]
زندگی در انگلیس [ویرایش]
او در سال ۱۳۴۶ و در پی قتل مشکوک شوهرش تصمیم می گیرد به همراه دختر و دو پسرش از ایران به انگلستان مهاجرت کند. در آن جا به طور اتفاقی با دکتر روزبه - موسس مدرسه علوی - آشنا می شود که در آن زمان برای معالجه در بیمارستانی در لندن به سر می برد. روزبه به او توصیه می کند که پسرش سعید یک نابغه است و باید از او مراقبت ویژه ای به عمل آید. به گفته خود محبی، این سفارش انگیزه ای می شود که به فکر کارهای فرهنگی بیفتد و به همین دلیل خانه ای به وسعت ۲ هزار متر مربع در انگلیس می خرد و آن را به یک مرکز فرهنگی تبدیل می کند. [۲]
زندانی شدن در انگلیس [ویرایش]
سعید از کودکی به خاطر نحوه قتل پدرش که بنا بر گفته دیگران به وسیله رژیم شاه انجام شده بود، نفرتی از شاه در دل داشت. محبی حتی یکی از علل مهاجرت به انگلستان را اصرار فرزندش بر این که «در جایی که پدرم را کشته اند، حتی لحظه ای هم نمی مانم. » بیان می دارد. هنگامی که سعید شانزده سال داشت، خانه را به قصد پیوستن به تظاهرات علیه رژیم شاه ترک می کند. چند روز بعد پلیس انگلستان او را اسلحه به دست در مقابل سفارت ایران دستگیر می کند و چون محبی قیم فرزندش محسوب می شد پای او هم به زندان باز می شود. محبی با پرداخت جریمه نقدی پس از چندی از زندان آزاد می گردد. [۲]
در دی ماه ۱۳۵۸ خ. و پس از پیروزی انقلاب ایران او و دو تن از فرزندانش - به جز سعید - از انگلستان اخراج شدند و به ایران بازگشتند. سعید اندکی بعد به بهانه در خطر بودن وطن درس را رها کرد و در سال ۱۳۵۹ علی رغم میل باطنی مادرش به ایران بازگشت. [۲]
زندگی در ایران [ویرایش]
پس از کشته شدن سعید در جنگ ایران و عراق محبی فعالیت های عمده ای را آغاز کرد. طبق گفته خودش از آن لحظه تصمیم گرفت به جای حرف با عمل جلو برود. او منزلش در انگلیس را فروخت و پول آن را به جبهه های جنگ اهدا کرد. خودش نیز برای کمک دائما به جبهه رفت و آمد داشت تا این که در سال ۱۳۶۴ پس از بازگشت از خرمشهر در خیابان آپادانای تهران با یک کامیون تصادف کرد. پس از این تصادف و در حالی که رفت و آمدش به جبهه های جنگ کم تر شده بود، بنیاد خیریه ای را تاسیس کرد. در همین اثنا به دانشنامه تشیع که توسط جمعی از نویسندگان از جمله بها الدین خرمشاهی نگارش می شد پیوست. دولت ایران از جلد سوم به بعد از تامین مالی این دانشنامه خودداری کرد. نقل قولهایی شنیده می شد که علت این تغییر رویه دولت، همکاری بعضی از ملی مذهبی ها از جمله احمد صدرحاج سید جوادی با این مرکز بوده که چندی بود دولت با آن ها میانه خوشی نداشت[۳]. محبی تصمیم گرفت خانه ای را که از شوهرش به ارث برده بود بفروشد و خرج دانشنامه کند. او سال ها نشر دانشنامه را بدون این که ناشر و مجوز مشخصی داشته باشد ادامه داد.
در پی تذکر وزیر فرهنگ و ارشاد وقت احمد مسجد جامعی که به او اعلام کرد برای دریافت سهمیه کاغذ نیاز به داشتن مجوز است، انتشاراتی را به نام فرزندش تحت عنوان «نشر شهید سعید محبی» تاسیس کرد تا بتواند دانشنامه تشیع را با مجوز منتشر کند. [۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]
در نگاه دیگران [ویرایش]
بهاءالدین خرمشاهی از ویراستاران دانشنامه تشیع درباره کمک های وی طی مقاله ای در مجله بخارا می گوید:[۱۳]
به یاد می آورم که چگونه نخستین بار با او آشنا شدم. نخستین جلد دایرةالمعارف تشیع به همت احمد صدر حاج سیدجوادی و بنده منتشر شده بود که بنیاد دائرةالمعارف دچار بحران شد و مؤسسه ای که پشتیبان مالی آن بود اموالش مصادره گردید. جلد دوم دایرةالمعارف هم آماده شده بود، ولی امکان چاپ و انتشار آن نبود. به کلی مأیوس شده بودیم و ادامه این کار سترگ فرهنگی را که در واقع نخستین دایرةالمعارفی بود که درباره فرهنگ تشیع به فارسی درمی آمد ناممکن می دانستیم. در بحبوبه این بحران بود که خانم محبی پای به دفتر دایرةالمعارف تشیع گذاشت، مدیریت آنجا را به عهده گرفت، اموالش را بی دریغ در راه تألیف و تدوین و چاپ آن صرف کرد. در واقع یک تنه بار ادامه کار دایرةالمعارف را به دوش کشید، از هیچ چیز فروگذار نکرد، از جان و دل مایه گذاشت، بر مشکلات فائق آمد، با تمام وجود ایثار کرد، به نحوی که تا به امروز ۱۴ جلد از دایرةالمعارف تشیع منتشر شده است و این همه به همت والای او بود.
جستارهای وابسته [ویرایش]
دانشنامه تشیع
بهاءالدین خرمشاهی
احمد صدر حاج سیدجوادی
مهدی محقق
کامران فانی
پانویس [ویرایش]
↑ ««فهیمه محبی»: امیدوارم از خدا نمره بیست بگیرم» ‎ ( فارسی ) ‎. روزنامه قدس، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «چند نکته راجع به فهیمه محبی» ‎ ( فارسی ) ‎. جهان نیوز، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ بها الدین خرمشاهی در مصاحبه با خبر آنلاین
↑ بابک رشنوزاده. «او به حق زینب زمانه بود» ‎ ( فارسی ) ‎. کتاب مرجع.
↑ «درگذشت فهیمه محبی؛ رئیس دائره المعارف تشیع» ‎ ( فارسی ) ‎. رزونامه همشهری، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی به دیار معبود شتافت». فرارو، ۶ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی رئیس دایرةالمعارف تشیع درگذشت». ۴ بهمن ۱۳۸۸.
↑ گلی زواره‏ غلامرضا. «بانو فهیمه محبی اسوه ای برای همت مضاعف» ‎ ( فارسی ) ‎. پیام زن.
↑ «مشکل عمده دائره المعارفها» ‎ ( فارسی ) ‎. کیهان فرهنگی، خرداد و تیر ۱۳۷۵.
↑ «رییس دایرةالمعارف تشیع درگذشت». روزنامه جام جم، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی رئیس دایرهٔ المعارف تشیع درگذشت» ‎ ( فارسی ) ‎. جنبش راه سبز، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «مدیر دایره المعارف تشیع در گفت و گو با «مهر» خبرداد: دایره المعارف تشیع به جلد دهم رسید» . . .

فهیمه محبی ( زاده ۱۳۰۹ - درگذشت: ۴ بهمن ۱۳۸۸ تهران ) همسر رضا محبی از موسسان هوانیروز پیش از انقلاب ایران بود. وی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۸ مدیر دانشنامهٔ تشیع بود که تا کنون ۱۶ جلد از آن به چاپ رسیده است و در زمان مدیریت محبی برنده سیزدهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شد. [۱]
محتویات [نمایش]
زندگی در انگلیس [ویرایش]
او در سال ۱۳۴۶ و در پی مرک مشکوک شوهرش تصمیم می گیرد به همراه دختر و دو پسرش از ایران به انگلستان مهاجرت کند. در آن جا به طور اتفاقی با دکتر روزبه - موسس مدرسه علوی - آشنا می شود که در آن زمان برای معالجه در بیمارستانی در لندن به سر می برد. روزبه به او توصیه می کند که پسرش سعید یک نابغه است و باید از او مراقبت ویژه ای به عمل آید. به گفته خود محبی، این سفارش انگیزه ای می شود که به فکر کارهای فرهنگی بیفتد و به همین دلیل خانه ای به وسعت ۲ هزار متر مربع در انگلیس می خرد و آن را به یک مرکز فرهنگی تبدیل می کند. [۲]
زندانی شدن در انگلیس [ویرایش]
سعید از کودکی به خاطر نحوه قتل پدرش که بنا بر گفته دیگران به وسیله رژیم شاه انجام شده بود، نفرتی از شاه در دل داشت. محبی حتی یکی از علل مهاجرت به انگلستان را اصرار فرزندش بر این که «در جایی که پدرم را کشته اند، حتی لحظه ای هم نمی مانم. » بیان می دارد. هنگامی که سعید شانزده سال داشت، خانه را به قصد پیوستن به تظاهرات علیه رژیم شاه ترک می کند. چند روز بعد پلیس انگلستان او را اسلحه به دست در مقابل سفارت ایران دستگیر می کند و چون محبی قیم فرزندش محسوب می شد پای او هم به زندان باز می شود. محبی با پرداخت جریمه نقدی پس از چندی از زندان آزاد می گردد. [۲]
در دی ماه ۱۳۵۸ خ. و پس از پیروزی انقلاب ایران او و دو تن از فرزندانش - به جز سعید - از انگلستان اخراج شدند و به ایران بازگشتند. سعید اندکی بعد به بهانه در خطر بودن وطن درس را رها کرد و در سال ۱۳۵۹ علی رغم میل باطنی مادرش به ایران بازگشت. [۲]
زندگی در ایران [ویرایش]
پس از کشته شدن سعید در جنگ ایران و عراق محبی فعالیت های عمده ای را آغاز کرد. طبق گفته خودش از آن لحظه تصمیم گرفت به جای حرف با عمل جلو برود. او منزلش در انگلیس را فروخت و پول آن را به جبهه های جنگ اهدا کرد. خودش نیز برای کمک دائما به جبهه رفت و آمد داشت تا این که در سال ۱۳۶۴ پس از بازگشت از خرمشهر در خیابان آپادانای تهران با یک کامیون تصادف کرد. پس از این تصادف و در حالی که رفت و آمدش به جبهه های جنگ کم تر شده بود، بنیاد خیریه ای را تاسیس کرد. در همین اثنا به دانشنامه تشیع که توسط جمعی از نویسندگان از جمله بها الدین خرمشاهی نگارش می شد پیوست. دولت ایران از جلد سوم به بعد از تامین مالی این دانشنامه خودداری کرد. نقل قولهایی شنیده می شد که علت این تغییر رویه دولت، همکاری بعضی از ملی مذهبی ها از جمله احمد صدرحاج سید جوادی با این مرکز بوده که چندی بود دولت با آن ها میانه خوشی نداشت[۳]. محبی تصمیم گرفت خانه ای را که از شوهرش به ارث برده بود بفروشد و خرج دانشنامه کند. او سال ها نشر دانشنامه را بدون این که ناشر و مجوز مشخصی داشته باشد ادامه داد.
در پی تذکر وزیر فرهنگ و ارشاد وقت احمد مسجد جامعی که به او اعلام کرد برای دریافت سهمیه کاغذ نیاز به داشتن مجوز است، انتشاراتی را به نام فرزندش تحت عنوان «نشر شهید سعید محبی» تاسیس کرد تا بتواند دانشنامه تشیع را با مجوز منتشر کند. [۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]
در نگاه دیگران [ویرایش]
بهاءالدین خرمشاهی از ویراستاران دانشنامه تشیع درباره کمک های وی طی مقاله ای در مجله بخارا می گوید:[۱۳]
به یاد می آورم که چگونه نخستین بار با او آشنا شدم. نخستین جلد دایرةالمعارف تشیع به همت احمد صدر حاج سیدجوادی و بنده منتشر شده بود که بنیاد دائرةالمعارف دچار بحران شد و مؤسسه ای که پشتیبان مالی آن بود اموالش مصادره گردید. جلد دوم دایرةالمعارف هم آماده شده بود، ولی امکان چاپ و انتشار آن نبود. به کلی مأیوس شده بودیم و ادامه این کار سترگ فرهنگی را که در واقع نخستین دایرةالمعارفی بود که درباره فرهنگ تشیع به فارسی درمی آمد ناممکن می دانستیم. در بحبوبه این بحران بود که خانم محبی پای به دفتر دایرةالمعارف تشیع گذاشت، مدیریت آنجا را به عهده گرفت، اموالش را بی دریغ در راه تألیف و تدوین و چاپ آن صرف کرد. در واقع یک تنه بار ادامه کار دایرةالمعارف را به دوش کشید، از هیچ چیز فروگذار نکرد، از جان و دل مایه گذاشت، بر مشکلات فائق آمد، با تمام وجود ایثار کرد، به نحوی که تا به امروز ۱۴ جلد از دایرةالمعارف تشیع منتشر شده است و این همه به همت والای او بود.
جستارهای وابسته [ویرایش]
دانشنامه تشیع
بهاءالدین خرمشاهی
احمد صدر حاج سیدجوادی
مهدی محقق
کامران فانی
پانویس [ویرایش]
↑ ««فهیمه محبی»: امیدوارم از خدا نمره بیست بگیرم» ‎ ( فارسی ) ‎. روزنامه قدس، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «چند نکته راجع به فهیمه محبی» ‎ ( فارسی ) ‎. جهان نیوز، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ بها الدین خرمشاهی در مصاحبه با خبر آنلاین
↑ بابک رشنوزاده. «او به حق زینب زمانه بود» ‎ ( فارسی ) ‎. کتاب مرجع.
↑ «درگذشت فهیمه محبی؛ رئیس دائره المعارف تشیع» ‎ ( فارسی ) ‎. رزونامه همشهری، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی به دیار معبود شتافت». فرارو، ۶ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی رئیس دایرةالمعارف تشیع درگذشت». ۴ بهمن ۱۳۸۸.
↑ گلی زواره‏ غلامرضا. «بانو فهیمه محبی اسوه ای برای همت مضاعف» ‎ ( فارسی ) ‎. پیام زن.
↑ «مشکل عمده دائره المعارفها» ‎ ( فارسی ) ‎. کیهان فرهنگی، خرداد و تیر ۱۳۷۵.
↑ «رییس دایرةالمعارف تشیع درگذشت». روزنامه جام جم، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «فهیمه محبی رئیس دایرهٔ المعارف تشیع درگذشت» ‎ ( فارسی ) ‎. جنبش راه سبز، ۵ بهمن ۱۳۸۸.
↑ «مدیر دایره المعارف تشیع در گفت و گو با «مهر» خبرداد: دایره المعارف تشیع به جلد دهم رسید» . . .